ایران و اسرائیل، دو ملت غیرعرب با دوستی ریشهدار
وزیر خارجه آمریکا، مایک پمپئو، گفته است احتمال دارد خداوند دونالد ترامپ را برانگیخته باشد تا اسرائیل را از ایران محفوظ بدارد.
این گفته او بازخورد منفی بسیاری در ایران و شاید در منطقه داشت.
تمام مخالفان حکومت ایران از سلطنتطلبها گرفته تا ضدمذهبیها، حامیان اصلاحات در داخل و خارج از کشور، همه در صفی واحد مقابل نظر وزیر خارجه آمریکا قرار گرفتند.
ایران و اسرائیل، بهگونهای معروف و مشهود، دو کشور غیرعرب منطقهاند که سابقه تاریخی مدون و طولانی از دوستی و ارتباط نزدیک با یکدیگر دارند. رابطه این دو کشور با به قدرت رسیدن آیتالله خمینی و سقوط شاه در سال ۱۹۷۹ مختل شد، اما دلایل بسیاری در دست است که نشان میدهد حتی در دوره جنگ ایران و عراق، اسرائیل به ایران کمک کرده است.
غیر از رابطه تاریخی، ایران، پس از اسرائیل، خانه بزرگترین جمعیت کلیمیان خاورمیانه است. تخمین زده میشود که هماکنون بین ۲۰ تا ۳۰ هزار کلیمی در ایران اسکان داشته باشند، علیرغم اینکه شرایط مهاجرتشان به اسرائیل فراهم است.
این جمعیت در دوره شاه و قبل از انقلاب، بالغ بر ۱۰۰ هزار نفر بود، که فشارهای مذهبی و سیاسی بسیاری را وادار به ترک ایران کرد. آمار غیررسمی میگوید که در ۴۰ سال گذشته، این جمعیت در اسرائیل به ۲۵۰ هزار نفر رسیده است و در میان آنها بسیاری از کلیمیان ایرانی توانستهاند به مقامهای ارشد نظامی و سیاسی دست یابند.
در این میان، میتوان از رییسجمهوری پیشین، موشه کاتساو، نام برد که متولد یزد بود یا ژنرال شائول موفاز که با نام شهرام مفضض در تهران به دنیا آمد و در سال ۱۹۹۸، به ریاست ستاد کل ارتش اسرائیل رسید.
زبان، فرهنگ، غذا و رسوم مشترک، که بخشی از تاریخ ۲۵۰۰ ساله یهودیان ایرانیتبار است، همچنان این دو ملت را، ورای سیاست دولتهای فعلی، به هم پیوند داده است.
پمپئو در پاسخ به خبرنگار رادیویی مسیحی در اورشلیم که از او پرسید: «آیا ترامپ در زمان کنونی، مانند ملکه استر، آمده است تا یهودیان را از تهدید ایرانیان نجات دهد؟» پاسخ داد: «بهعنوان یک مسیحی باور دارم که این ممکن است.»
این هفته در اسرائیل، تعطیلاتی به نام «پوریم» جشن گرفته میشود که یادآور خنثی کردن توطئه هامان، وزیر خشایارشاه، با درایت همسر یهودیالاصل خشایارشاه، استر، است که توانست جان یهودیان را نجات دهد. استر یا همان هدسه متولد ایران بود و در شهر همدان به خاک سپرده شد. از نظر بسیاری اقدام این زن شجاع میهنپرستانه و در جهت منافع ملی و شاه بود، اقدامی برای نجات جان افراد بیگناه از دست فردی شرور.
آنگونه که جهانیان میدانند و در تورات نیز آمده است، کوروش کبیر، شاه هخامنش، با ورود به بابل، به بردگی و اسارت یهودیان خاتمه و به آنها اجازه داد به اورشلیم بازگردند و معبدشان را دوباره بسازند و بر اساس چنین روایات تاریخی است که ایرانیان علقههای مشترکی بین خود و یهودیان میبینند و با افتخار از این تاریخ و دوستی یاد میکنند.
روایات مستند بسیاری نیز وجود دارد که در زمان نسلکشی و قتلعام یهودیها در جنگ جهانی دوم، آنچه هولوکاست نامیده میشود، نمایندگیهای ایران در اروپا جان یهودیان را نجات دادهاند. بر اساس همین دلایل و شواهد، آنچه وزیر خارجه آمریکا تهدید ایران علیه اسرائیل خواند، توهینی به میلیونها ایرانی انگاشته شد، فارغ از نظر حکومت ایران و دولت وقت اسرائیل که به دشمنی و تهدید علیه یکدیگر اشتهار دارند.
بدیهی است ایران بهمعنای جمهوری اسلامی نیست و چنانچه منظور پمپئو از دشمن خواندن ایران حکومت این کشور است، لازم بود بهطور مشخص دراینباره اظهارنظر میکرد تا ۸۰ میلیون ایرانی آن را توهینی آشکار به فرهنگ و تاریخ خود ندانند.
البته نزدیکی بین دو ملت بهواسطه گفتههای سیاستمدارها مخدوش نخواهد شد.
اما چنانچه منظور سختگیریهای حکومت ایران و تبعیضی باشد که علیه اقلیتهای مذهبی و قومی اعمال شده است، بایستی گفت که این تبعیض به قشر و مذهبی خاص محدود نبوده است، بلکه علیه تمامی مردم ایران، فارغ از مذهب، قوم و ملیت آنها، در ۴۰ سال گذشته وجود داشته است.
میدانیم بنیامین نتانیاهو انتخابات را پیش رو دارد و شاید برای افزایش محبوبیت خود به دنبال یافتن راههایی برای جلب آرای مردم باشد. طنز در این است که این قبیل تبلیغات میتواند نتیجه معکوس داشته باشد و توهینآمیز به شمار رود که همان جمعیت حدود ۲۵۰هزار نفره اسرائیلیِ ایرانیالاصل را نیز از او براند.