روند صلح و انتخابات افغانستان در ماه‌های گذشته، موازی و برابر پیش رفته است. دولت، نیروهای سیاسی افغانستان و نیز جامعه جهانی این دو روند مهم و سرنوشت‌ساز را تا این اواخر مکمل و متمم همدیگر تلقی و از آن حمایت کردند. با این پیش‌فرض که انتخابات مشروعیت فراهم می‌کند و صلح، ثبات و آرامی می‌آورد. افغانستان به هر دو نیاز دارد. 

اکنون تلاش‌ها برای سرعت بخشیدن به صلح و انتخابات جدی‌تر شده است. اما این تلاش‌ها و حمایت‌ها که پیش از این هم در مورد صلح و انتخابات وجود داشت، مانند گذشته یک‌دست نیست. آمریکا صلح افغانستان را در اولویت خود قرار داده و به انتخابات این کشور بی‌علاقه است. درحالی‌که دولت افغانستان انتخابات ریاست‌جمهوری را اولویت اصلی و ملی می‌داند. تغییر اولویت‌های دو کشور، موازی بودن صلح و انتخابات را با چالش مواجه کرده و قشر سیاسی افغانستان را برسر دو راهی قرار داده است. 

برای رسیدن به توافق صلح و برگزاری انتخابات، زمان معینی در نظر گرفته شده است. آمریکا امیدوار است تا قبل از سپتامبر یعنی پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، گفت‌وگوهای صلح را به نتیجه برساند. در صورتی که مذاکرات صلح در زمان تعیین‌شده انجام شود، می‌تواند بر انتخابات تاثیر بگذارد. 

زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان، سفر ۱۰ روزه‌اش را به کابل کارآمدترین سفر خود از زمان ماموریت برای صلح این کشور تاکنون، توصیف کرده است. حاصل این سفر خلیل‌زاد در کابل، تشکیل یک هیات ۱۵ نفری برای مذاکرات صلح بود. او گفته است آماده امضای توافق‌نامه با طالبان است. پس از توافق آمریکا با طالبان، مذاکرات بین‌الافغانی متشکل از دولت، سیاسیون افغانستان، فعالان حقوق زنان و طالبان در نروژ آغاز خواهد شد. خلیل‌زاد بسیار روشن گفت، آمریکا از توافق و فیصله مذاکرات بین‌الافغانی حمایت می‌کند. 

هنوز زود است در مورد نتیجه مذاکرات بین‌الافغانی سخن گفت. نتایج این مذاکرات هرچه باشد، مهم است. این مذاکرات با نشست‌های که پیش از این در مسکو و دوحه و اسلام‌آباد برگزار شده بود متفاوت است. گفت‌وگوهای صلح افغانستان تاکنون مراحل مختلف داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی را طی کرده است. آنچه واضح است، اینکه مذاکره در مورد آینده افغانستان است و آنچه دولت خوانده می‌شود، مصداق عینی آینده این کشور است. 

دو نگاه متفاوت در مورد آینده افغانستان وجود دارد: دولت در تقلا برای حفظ خود و بقای نظام جمهوری اسلامی افغانستان است و بدین‌ترتیب در صدد ادغام طالبان در بدنه حکومت است. مانند توافق‌نامه صلح دولت با حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار. دولت انتظار دارد که طالبان مانند حکمتیار با قبول قانون اساسی وارد مبارزات سیاسی شود و قدرت را با روش‌های تعیین شده و با رای مردم به دست بگیرد. اما طالبان حزب اسلامی نیست و مدعی است که نیمی از کشور را در کنترل خود دارد. این گروه تاکنون حاضر به گفت‌وگوی مستقیم با دولت نشده است. 

طالبان بر خلاف دولت، در مورد آینده افغانستان به یک سازوکار جدید می‌اندیشد. نمایندگان طالبان در نشست‌های قبلی، با آنکه گفته بودند طالبان تغییر کرده و برخی از واقعیت‌های امروز جامعه را می‌پذیرد، اما نسخه طالبان برای افغانستان، یک امارت اسلامی است که یک‌بار از سوی طالبان در افغانستان تجربه شد.

مذاکرات طولانی نخواهد بود تا انتخابات ریاست‌جمهوری سپری شود. آمریکا برای پایان دادن به جنگ طولانی مدت خود و خروج نظامیان آمریکا از این کشور تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در ۲۰۲۰ عجله دارد.  

انتخابات

از ششم اسد/مرداد که مبارزات انتخاباتی آغاز شده است، از میان ۱۸ نامزد انتخابات، تنها پنج نامزد تبلیغات و مانورهای انتخاباتی‌شان را به‌طور رسمی آغاز کرده‌اند. به غیر از تکت‌ انتخاباتی «صلح و اعتدال» به رهبری حنیف اتمر که گفته می‌شود اعضای ارشد آن دچار اختلاف شده‌اند، دیگر نامزدهای ریاست‌جمهوری به‌طور رسمی وارد مبارزات نشده‌اند. دلیل کمرنگ بودن انتخابات چیست؟

به نظر می‌رسد نامزدهای ریاست‌جمهوری در دو راهی صلح و انتخابات قرار گرفته‌اند. دو مسیری که انتهایشان مبهم است. شورای نامزدان ریاست جمهوری که متشکل از ۱۳ نامزد ریاست جمهوری است، بارها نگرانی‌هایشان را از برگزاری انتخابات شفاف و سالم بیان کرده‌‌اند. برخی از نامزدها از تحریم انتخابات صحبت کرده‌اند. نامزدهای ریاست جمهوری هشدار داده‌اند اگر انتخابات به گونه درست برگزار نشود، احتمال بروز بحران انتخاباتی وجود دارد. 

ماه قبل، تادامیچی یاماموتو، نماینده دبیرکل سازمان ملل و رییس دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان، در نشست شورای امنیت ملل متحد، صلح و انتخابات این کشور را مهم دانست، اما گفت: «افغانستان توانایی مقابله با بحران دوام‌دار و درازمدت بعد از انتخابات را ندارد که در نتیجه آن امکان دارد رییس‌جمهوری با مشروعیت داخلی شکننده روی کار آید. این موضوع ممکن است به توانایی رییس‌جمهوری جدید را برای گردهم آوردن همه افغان‌ها برای یک روند صلح معنادار و همه‌شمول، آسیب برساند.»

حامد کرزی، رییس‌جمهوری پیشین افغانستان و از بازیگران جدی گفت‌وگوهای صلح، به تازگی اعلام کرد که به انتخابات خوش‌بین نیست، صلح باید در اولویت باشد. او از نامزدها خواست تا برای صلح، از کاندیداتوری‌شان انصراف بدهند.  

انتخابات با دشواری‌های زیادی روبه‌رو است. کمیسیون انتخابات قبلا اعلام کرده است که از هفت‌هزار مرکز رای‌دهی در روز انتخابات، دو هزار مرکز به دلیل ناامنی مسدود خواهد بود. با مسدود ماندن دو هزار مرکز رای‌دهی، عمومیت انتخابات زیر سوال قرار دارد. از سوی دیگر، نامزدها و نهادهای ناظر انتخابات درمورد شفافیت و سلامت انتخابات نیز تردید دارند. اگر نتیجه انتخابات مورد قبول نامزدها قرار نگیرد، احتمال بروز یک بحران سیاسی دیگر وجود دارد. 

در مورد صلح نیز این خطر وجود دارد که امکان دارد خود زمینه یک بحران دیگر را فراهم کند. بسیاری معتقدند که آمریکا با صلح افغانستان تنها در صدد خروج نظامیان و پایان دادن به جنگ طولانی مدت خود در این کشور است. در این موضوع که آیا صلح با طالبان منجر به ثبات و ختم جنگ خواهد شد، تردیدهای جدی وجود دارد. زلمی خلیل‌زاد گفته است صلح با طالبان به معنی پایان جنگ نیست و ممکن است درگیری در افغانستان کماکان ادامه پیدا کند. از گروه داعش نیز به عنوان یک خطر که ممکن است جای طالبان را بگیرد و جنگ دوام  پیدا کند، اسم برده می‌شود.