موشک سپاە و قلعە دموکرات
١٧ شهریورماە ١٣٩٧، سپاە پاسداران جمهوری اسلامی ایران نشست رهبری حزب دموکرات کردستان در قلعە دموکرات واقع در کردستان عراق را هدف قرار داد. در این حملە موشکی، ۱۶ تن از اعضای حزب دموکرات، کە ۶ نفرشان از اعضای رهبری حزب بودند، جان خود را از دست دادند و دهها تن از کادرها و پیشمرگان، زنان و کودکان خانوادەهای مبارزان حزب دموکرات مجروح شدند.
اولین واکنش از سوی سپاە پاسداران بود، همان روز در بیانیەای اعلام کرد: «یگان موشکی نیروی هوافضای سپاه با مشارکت یگان پهپادی نیروی زمینی سپاه، روز شنبه محل استقرار و جلسه سران یکی از گروهکها و مرکز آموزش وابسته را با ۷ فروند موشک زمین به زمین کوتاهبرد، مورد هدف قرار داد». رسانەھای نزدیک بە سپاە پاسداران نوشتند کە موشکها از نوع «فاتح ۱۱۰» بودە است و با پهپاد نیروی هوایی سپاە پاسداران ھدفگیری شدە است.
موشک فاتح ۱۱۰ موشک بالستیکی زمین بە زمین است، این موشک ۳۰۰ کیلومتر برد دارد و به گفته سپاە پاسداران، از فاصلە ۲۲۰ کیلومتری مقر حزب دموکرات را هدف قرار داده است، شاید از جایی نزدیک بە ارومیە. وزن موشک فاتح هنگام پرتاب ۳۴۵۰ کیلوگرم است کە ۵۰۰ کیلوگرم وزن کلاهک جنگیاش است.
هرچند سپاە پاسداران پیشتر گفتە بود مواضع داعش در سوریه را هدف حملەھای موشکی میانبرد و دوربرد قرار دادە است، این بار کشور و هدف فرق داشت و نیکی هیلی، نمایندە وقت آمریکا در سازمان ملل، را ھم بە واکنش واداشت. هیلی در نشست شورای امنیت، حملە موشکی ایران بە کردهای اپوزیسیون این کشور در خاک عراق را محکوم کرد. ایران ھم بە کشوری تجاوز موشکی کردە بود کە آمریکا در آن حضور دارد، هم به حزبی حملە کرده بود که سالھاست حملە مسلحانە مستقیم به ایران نداشتە است، سوای اینکە زنان و کودکان بسیاری در همان قلعە بودند و هدف حملە موشکی قرار گرفتند.
این حملە موشکی سپاە پاسداران در بزنگاهی رخ داد کە برنامە موشکی ایران بحثی داغ در محافل سیاسی بود مبنی بر اینکە آزمایش موشکی بالستیک یا حتی موشکھای متعارف ایران مغایر با روح برجام است. رویکردی کە آمریکا، اسرائیل و کشورهای عربی خلیج فارس دنبال میکردند و میکنند این است که حداقل برای ایران کە رفتاری نامتعارف دارد، موشک را «وسیله پرتاب سلاحهای کشتار جمعی» (WMD delivery system) در نظر بگیرند و استدلال میکنند که علاوه بر سلاحهای کشتار جمعی، موشکها هم باید مشمول محدودیت باشند و میگویند اگر ایران به برجام متعهد است، باید به محدودیت برنامه موشکیاش نیز متعهد باشد.
قبل از برجام ھم شورای امنیت سازمان ملل در سال ۲۰۱۰، طی قطعنامهای همه آزمایشهای موشکی ایران را ممنوع کرد که تا زمان اجرای برجام معتبر بود. بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که بعد از امضای برجام تصویب شد، تحریمهای مرتبط با موشکهای بالستیک ایران تا هشت سال و محدودیت بر خریدوفروش تسلیحات متعارف تا پنج سال ادامه خواهد داشت.
با وجود تمام محدودیتھایی که شورای امنیت، کشورهای ۵+۱ و مدتی بعد، آمریکا بر برنامە موشکی ایران وضع کردند، درست یک سال پیش، سپاە پاسداران نە آزمایش بلکە اقدام به حملە تمامعیار موشکی بە مقر حزب دموکرات کردستان در اقلیم کردستان عراق کرد، جاییکە خانوادەھای زیادی ساکن بودند؛ روستای ھرمتە مسیحینشین ھم کمتر از ۵۰ متر با محل اصابت موشکها فاصلە داشت. این حملە موشکی ھم نقض برجام و قطعنامه شورای امنیت بود، هم نقض چند قانون بینالمللی. حملە موشکی بە کشوری دیگر و نقض حریم ھوایی عراق با استفاده از پهپادهای ایرانی، مطابق بندهای ۱ تا ۴ قطعنامه ۳۳۱۴ مصوب مجمع عمومی در دسامبر ۱۹۷۴، تجاوز آشکار نیروهای سپاە پاسداران ایران بە کشوری دیگر محسوب میشود.
با این توصیف، کمتر کسی حتی حزب دموکرات کردستان انتظار این حملە موشکی را نداشت. پیشتر، به اپوزیسیون کرد ایران در عراق، کردستان عراق و کشورهای اروپایی حملە تروریستی شده بود؛ دکتر رحمان قاسملو و سعید شرفکندی، دو رهبر پیشین حزب دموکرات، در وین و برلین ترور شدند. دو سال قبل از این حملە موشکی، انفجار بمب در مقر حزب دموکرات در مراسم شب یلدا، جان چند پیشمرگه و کادر این حزب را گرفتە بود؛ ھمە اینها قابل تصور بود، اما حملە موشکی نە. پس چرا سپاە پاسداران چنین کرد؟
این حملە موشکی، آن هم با موشکی کە توانایی حمل کلاهک دارد، درست زمانی بود کە تحریمھای آمریکا تشدید شده بود، دونالد ترامپ خواهان محدودیت برنامە موشکی ایران و سیاستھای منطقەای سپاە پاسداران بود و هرگونە نرمشی را بە ۹ شرطی منوط کردە بود کە بیشترشان بە فعالیتھای سپاە مربوط میشد. در سال ۱۳۹۶، سپاە پاسداران برای مشروعیت دادن بە موشکھای میانبرد و حتی دوربردش حملەھایی بە دیرالزور سوریە داشت اما این حملەھا نتیجە عکس داشت، تحریمھای آمریکا بیشتر شد و حتی حسن روحانی در جریان مناظرههای انتخاباتی سال ۱۳۹۶، سپاه پاسداران را به کارشکنی در مسیر مذاکرات هستهای متهم کرد و گفت: «روی موشک شعار نوشتند و شهر زیرزمینی نشان دادند که برجام را به هم بزنند.» بعد هم علی مطهری، معاون وقت رییس مجلس، تحرکات موشکی سپاە پاسداران را عامل باقی ماندن تحریمھا دانست.
در سوریە، مواضع سپاە پاسداران چند بار هدف حملە هوایی اسرائیل قرار گرفت. شاید این حملەھا با ھماھنگی آمریکا و سکوت و چراغ سبز روسھا بود، بهخاطر ھمین واکنشی از ایران دیدە نمیشد. در نشستھای ژنو، آستانا و سوچی مشخص شد کە آیندە سوریە با قلم مسکو و واشینگتن نوشتە میشود و سر ایران حتی در بازسازی سوریە ھم بیکلاە ماندە است. سپاە پاسداران سیاست موازی را در پیش گرفت، بە گفتار بر ماندن در سوریە تاکید میکرد اما در کردار، بە عراق نقل مکان کرد، شاخەھای نزدیک بە ایران را در حشدالشعبی سازماندهی کرد، شاخە سیاسی را بە گروههای مسلح نزدیک بە خود اضافە کرد و فراکسیونی در مجلس عراق تشکیل داد. اما برخلاف سوریە، کە روسیە در آن احساس مالکیت داشت، سپاە پاسداران با موشکباران مقر حزب دموکرات در عراق، نشان داد کە میان ایران و عراق حریم ھوایی وجود ندارد و برای آنها عراق با سوریە از هر لحاظ فرق دارد و از سویی، موشک نقطەزن با برد ۳۰۰ کیلومتر یا بە گفتە خودشان، ۷۰۰ کیلومتر واقعیت دارد و همه باید قبول کنند. برای این سناریو چە هدفی کمھزینەتر از کردھا کە نە عراق از حریم آنها در برابر ایران دفاع میکند و نە اقلیم کردستان در این گیرودار میتواند واکنشی درخور توجه نشان دهد.