پرواز شبانه هواپیماهای جنگنده آمریکایی بر فراز عراق از ۵ فروردین ۱۳۹۹، خروج کارکنان سفارت و کنسولگری ایالات متحده آمریکا از بغداد و اربیل، خروج مستشاران آمریکایی از پایگاه‌های کِی‌ـ‌۱ در کرکوک و قیاره غربی در نزدیکی موصل، آغاز فعالیت یک سامانه پدافند موشکی پاتریوت پی.اِی سی‌ـ۳ در پایگاه عین الاسد و انتقال یک آتشبار دیگر به فرودگاه بین‌المللی اربیل برای محافظت در برابر حملات موشکی احتمالی سپاه پاسداران، این تصور را در مقام‌های عراقی و همچنین فرماندهان حشد شعبی و سپاه قدس ایجاد کرد که حمله قریب‌الوقوع آمریکا به این نیروها در عراق در راه است. متعاقب این گمانه‌زنی‌ها، این نیروها اقدام به مخفی‌سازی تجهیزات و تسلیحات و همچنین برگزاری یک رزمایش کردند تا آمادگی خود را در برابر حملات احتمالی افزایش دهند.

در صورت وقوع چنان حملاتی ازسوی آمریکا، بخش اعظمی از ۴۸ فروند جنگنده بمب‌افکن نیروی هوایی آمریکا، ۹۹ فروند جنگنده بمب‌افکن نیروی دریایی این کشور، بیش از ۱۰ فروند پهپاد رزمی و ۳ فروند هواپیمای توپدار سنگین مستقر در خاورمیانه در این حملات شرکت خواهند کرد. در این مقاله به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

جنگنده‌های بمب‌افکن نیروی هوایی آمریکا در خاورمیانه

در حال حاضر، نیروی هوایی آمریکا ۴۸ فروند جنگنده بمب‌افکن در اردن، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی مستقر کرده است که در صورت حملات هوایی، علیه نیروی دریایی سپاه پاسداران در حاشیه خلیج فارس و تنگه هرمز استفاده کند.

پیش‌تر در ۲۳ اسفند‌ماه ۱۳۹۸ (۱۳ مارس ۲۰۲۰)، شماری از این جنگنده‌ها در یک عملیات گسترده هوایی، پنج انبار مهمات نیروهای حشد شعبی، به‌خصوص نیروهای وابسته به جنبش نجبا و همچنین کتائب حزب‌الله، را در مناطقی مانند جرف صخر و کربلا منهدم کردند، حملاتی که در پاسخ به کشته شدن دو سرباز آمریکایی و یک سرباز بریتانیایی در حمله راکتی نیروهای حشد شعبی به کمپ تاجی در ۲۱ اسفند‌ماه (۱۱ مارس) صورت گرفت. 

از ۴۸ فروند جنگنده یادشده، ۱۲ فروند جنگنده بمب‌افکن ضربتی اف‌ـ‌۱۵‌ایی موسوم به استرایک ایگل (F-15E Strike Eagle) متعلق به اسکادران ۳۸۹ شکاری است که از مهرماه ۱۳۹۸، در پایگاه هوایی شهید موفق السلطی در اردن مستقرند. این جنگنده‌ها، در سه ماه گذشته، ده‌ها ماموریت گشت هوایی مرتبط با عملیات ضد‌داعش موسوم به «عزم راسخ» (Inherent Resolve) را انجام دادند، همچنین از نیروهای ویژه آمریکایی مستقر در پایگاه گذرگاه مرزی عراق و سوریه در منطقه تنف (Al-Tanf) محافظت کردند و در حملات هوایی به پنج انبار مهمات حشد شعبی در عراق در ۲۳ اسفند ۱۳۹۸ نیز شرکت داشتند.  

تعداد ۱۲ فروند اف‌ـ‌۱۵‌ایی مستقر در پایگاه هوایی موفق السلطی در اردن، در ماموریت‌های اخیر نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا علیه حشد شعبی و به‌خصوص کتائب حزب‌الله در سوریه و عراق نقش مهمی داشته‌اند

در بهمن‌ماه سال گذشته نیز، ۱۲ فروند اف‌ـ‌۱۶سی موسوم به فایتینگ فالکن (F-16C Fighting Falcon) متعلق به اسکادران ۵۵۵ شکاری نیروی هوایی آمریکا از پایگاه هوایی اویانو (Aviano) در ایتالیا به پایگاه هوایی شاهزاده سلطان در عربستان سعودی منتقل شدند. این جنگنده‌های چندمنظوره به بمب‌های کم‌قطر هدایت‌شونده GBU-39 مجهزند و برای حملات هوایی به کاروان‌های نظامی و همچنین اهدافی در مناطق مسکونی مناسب‌اند، زیرا استفاده از این بمب‌ها از تلفات جانبی و کشته شدن ناخواسته غیر‌نظامیان جلوگیری می‌کند.

یکی از ۱۲ فروند اف‌ـ‌۱۶سی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا که در پایگاه شاهزاده سلطان در عربستان سعودی مستقر است

علاوه بر این جنگنده‌ها، نیروی هوایی آمریکا همچنین ۱۲ فروند جنگنده بمب‌افکن چندمنظوره و رادار‌گریز اف‌ـ‌۳۵اِی موسوم به لایتنینگ ۲ (F-35A Lightning II) را در پایگاه هوایی الظفره در امارات متحده عربی مستقر دارد. این جنگنده‌ها در آبان سال گذشته از پایگاهشان در ایالت یوتا به عربستان سعودی و سپس امارات متحده عربی منتقل شدند تا در صورت درگیری با ایران، در حملات هوایی به پایگاه‌های نیروی دریایی سپاه پاسداران در حاشیه خلیج فارس و تنگه هرمز استفاده شوند. در بهمن‌ سال گذشته، چهار فروند از این جنگنده‌ها به پایگاه هوایی موفق السلطی در اردن منتقل شدند تا در یک حمله هوایی علیه نیروهای نیابتی وابسته به سپاه پاسداران در سوریه شرکت کنند. 

راهبردی‌ترین جنگنده آمریکایی مستقر در خاورمیانه اف‌‌ـ‌۳۵اِی است که ۱۲ فروند از آن در الظفره در نزدیکی ابوظبی در امارات متحده عربی مستقرند. در این تصویر، ۲ فروند از آن‌ها حین گشت هوایی بر فراز خلیج فارس و عراق در ۳ دسامبر ۲۰۱۹ دیده می‌شوند

علاوه بر ۳۶ فروند جنگنده بمب‌افکن چندمنظوره‌، ۱۲ فروند جنگنده تهاجمی اِی‌‌ـ۱۰سی ملقب به تاندربولت ۲ (A-10C Thunderbolt II) متعلق به گردان‌های ۷۴ و ۷۵ نیروی هوایی آمریکا، از دی‌ماه سال ۱۳۹۸، در پایگاه هوایی العدید قطر مستقرند، جنگنده‌هایی که در صورت بروز درگیری زمینی میان نیروهای آمریکایی و حشد شعبی در عراق، می‌توانند نقش مهمی در پشتیبانی نزدیک هوایی و حفاظت از پایگاه‌ها، اماکن و واحدهای رزمی ارتش آمریکا بازی کنند. 

دو فروند از مجموع ۱۲ فروند جنگنده تهاجمی اِی‌ـ‌۱۰سی نیروی هوایی ایالات متحده که در قطر مستقرند پیش از سوخت‌گیری از یک فروند هواپیمای سوخت‌رسان کی.سی‌ـ‌۱۳۵آر بر فراز عراق، در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۰، دیده می‌شوند

همچنین ۳ فروند هواپیمای توپدار اِی‌سی‌ـ‌۱۳۰دبلیو موسوم به استینگر ۲ (AC-130W Stinger II) نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا بیش از دو ماه است که به پایگاه هوایی علی السالم در کویت منتقل شده‌اند که در صورت درگیری با نیروی دریایی سپاه پاسداران در خلیج فارس و نیروهای حشد شعبی و سپاه قدس در عراق، استفاده می‌شوند. فیلم منتشرشده در توئیت زیر، این هواپیماهای توپدار سنگین را در رزمایش نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا برای مقابله با قایق‌های تندرو نیروی دریایی سپاه پاسداران در منطقه خلیج فارس را نشان می‌دهد که در ۱۸ اسفند ۱۳۹۸ برگزار شد.

آنچه در ناوهای هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا مستقرند

تعداد ۹۹ فروند جنگنده نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا در ناوهای هواپیمابر یو.اس.اس هری اس. ترومن و دوایت دی. آیزنهاور این نیرو در منطقه دریای عرب مستقرند. این ناوها به‌ترتیب در ۲۷ آبان و ۲۷ دی ۱۳۹۸، پایگاه‌هایشان را در نورفک ویرجینیا ترک کردند تا به منطقه پنجم عملیاتی نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس منتقل شوند و در صورت بروز درگیری نظامی با ایران، در عملیات شرکت کنند. 

دو ناو هواپیمابر یو.اس.اس دوایت دی. آیزنهاور و هری اس. ترومن در رزمایش دوم فروردین‌ماه ۱۳۹۹، در حال حرکت در کنار هم در دریای عرب شمالی

تعداد ۵۰ فروند جنگنده، شامل ۲۲ فروند جنگنده چندمنظوره اف/اِی‌ـ‌۱۸ایی سوپر هورنت (F/A-18E Super Hornet) و ۲۳ فروند جنگنده دو‌سرنشینه چندمنظوره اف/اِی‌ـ‌۱۸اف سوپر هورنت (F/A-18F Super Hornet) و همچنین ۵ فروند جنگنده جنگ الکترونیک ایی.اِی‌ـ‌۱۸جی گراولر (EA-18G Growler) برای عملیات سرکوب هوایی پدافند دشمن در ناو هواپیمابر یو.اس.اس هری اس. ترومن مستقرند. این ناو هواپیمابر همراه ناوهای پشتیبانی و محافظش از ۲۷ آذر ۱۳۹۸ در منطقه دریای عرب شمالی حضور دارد. 

یکی از ۲۳ فروند جنگنده بمب‌افکن چندمنظوره اف/اِی‌ـ‌۱۸اف مستقر در ناو هواپیمابر هری اس. ترومن؛ ۱۳ فروند از این جنگنده نیز همراه ناو هواپیمابر دوایت دی. آیزنهاور به منطقه پنجم دریایی اعزام شده‌اند

تعداد ۴۹ فروند جنگنده نیز در ناو هواپیمابر دوایت دی. آیزنهاور نیروی دریایی آمریکا، که از ۱۹ اسفند‌ماه ۱۳۹۸ در منطقه دریای عرب شمالی حضور دارد، مستقرند که ۳۱ فروند اف/اِی‌ـ‌۱۸ایی سوپر هورنت، ۱۳ فروند اف/اِی‌ـ‌۱۸اف سوپر هورنت و ۵ فروند ایی.اِی‌ـ‌۱۸جی گراولر را شامل می‌شوند.

یکی از ۳۱ فروند جنگنده بمب‌افکن چندمنظوره اِف/اِی‌ـ‌۱۸ایی در ناو هواپیمابر دوایت دی. آیزنهاور؛ ۲۲ فروند دیگر از این نوع جنگنده نیز همراه ناو هواپیمابر هری اس. ترومن در دریای عرب شمالی مستقرند

این جنگنده‌ها همراه جنگنده‌های مستقر در ناو هواپیمابر یو.اس.اس هری اس. ترومن، از روز ۲۸ اسفند ۹۸ تا دوم فروردین‌ماه سال جاری، در رزمایشی نظامی در منطقه دریای عرب شمالی شرکت کردند. در این رزمایش، یکی از ۵ فروند بمب‌افکن راهبردی بی‌ـ‌۵۲اچ (B-52H) اعزامی به جزیره دیه‌گو گارسیا (واقع‌در اقیانوس هند) نیز شرکت داشت تا پیام سیاسی و نظامی به ایران مخابره کنند. فیلم منتشرشده در توئیت زیر، رژه هوایی پایان این رزمایش را نشان می‌دهد.

به‌علت خطر موشک‌های بالستیک نقطه‌زن و ضد‌کشتی نیروی هوافضا و نیروی دریایی سپاه پاسداران، امکان استقرار ناوهای هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس وجود ندارد و در صورت اقدام به حمله هوایی علیه حشد شعبی در عراق، جنگنده‌های بمب‌افکن نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا که در اردن، امارات متحده عربی و عربستان سعودی مستقرند و پهپادهای رزمی اِم.کیو‌ـ‌۹ این نیرو در پایگاه علی السالم در کویت نقش اصلی را ایفا خواهند کرد. 

در صورت به درازا کشیدن درگیری‌های نظامی در عراق و نیاز به انجام حملات هوایی بیشتر، جنگنده‌های بمب‌افکن اف/اِی‌ـ‌۱۸ایی و اف مستقر در دو ناو هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا در منطقه دریای عرب، با پشتیبانی هواپیماهای سوخت‌رسان نیروی هوایی آمریکا که ۲۰ فروند کِی.سی‌ـ‌۱۳۵آر (KC-135R) مستقر در العدید قطر و ۱۲ فروند هواپیمای سوخت‌رسان سنگین کِی.سی‌ـ‌۱۰اِی (KC-10A) مستقر در الظفره امارات متحده عربی را شامل می‌شود، امکان انجام حملات هوایی در عراق را خواهند داشت.

تا امروز، نشانه‌های زیادی مبنی بر احتمال حملات گسترده ایالات متحده آمریکا علیه سپاه قدس و نیروهای نیابتی‌اش مانند کتائب حزب‌الله در عراق در دست بوده است، حملاتی که بنابر ادعای فرماندهان حشد شعبی، در روزهای آینده صورت خواهند گرفت. در صورت وقوع این حملات هوایی، بخش اعظمی از مجموع ۱۴۷ فروند جنگنده نیروی هوایی و دریایی آمریکا که در منطقه خاورمیانه مستقرند و در این مقاله به بررسی آن‌ها پرداختیم، در آن شرکت خواهند داشت.