صادق لاریجانی، رئیس قوه‌قضائیه جمهوری اسلامی، در جلسه مسؤولان عالی قضایی درباره اصطلاح «آتش به اختیار» که به‌تازگی آیت‌الله خامنه‌ای آن را به‌کار برده است، توضیحاتی ارائه داد. خبرگزاری میزان که سخنان رئیس قوه‌قضائیه را بازتاب داده، به نقل از او نوشته است: «آتش به اختیار در عرصه فرهنگی یعنی دلسوزان انقلاب، خصوصاً جوانان نباید به‌دلیل کم‌کاری احتمالی برخی مسؤولان، کارهای فرهنگی را بر زمین بگذارند؛ بلکه باید همانند مجاهدین در مقابل قاعدین، در صف اول جهاد انقلابی حضور داشته باشند و در مسیر تحقق اهداف فرهنگی انقلاب و ارزش‌های آن بکوشند. البته اجرای فرمان «آتش به اختیار»، متوقف بر تشخیص درست موضوعات و فهم صحیح مسائل است»..

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، چهارشنبه ۱۷ خرداد و پس از حملات تروریستی مرگبار داعش در تهران، در دیدار با جمعی از دانشجویان به آن‌ها توصیه‌ کرد که اگر اختلالاتی در دستگاه‌های فکری، فرهنگی یا سیاسی می‌بینند، وارد میدان شده و اقدام کنند. او از دانشجویان به‌عنوان «افسران جنگ نرم» یاد کرد و از آنها خواست تا رسماً دست‌به‌کار و «آتش به اختیار» شوند.

رهبر جمهوری اسلامی ایران، شرایط این آتش به اختیار بودن را زمانی دانست که «قرارگاه مرکزی وجود ندارد یا این قرارگاه عیبی پیدا می‌کند». انتقادی که تحلیل‌گران می‌گویند متوجه عمل‌کرد دولت روحانی است و شامل دستگاه‌‌ها و نهادهای زیر نظر رهبری و نهادهای انتصابی وابسته‌به او نمی‌شود.

کاربرد اصطلاح «آتش به اختیار» از سوی رهبر جمهوری اسلامی، واکنش‌های بسیاری هم در میان فعالان سیاسی و شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشته است. عده‌ای از فرمان آیت‌الله خامنه‌ای پشتیبانی کردند و آن را اوج استقلال رأی دانستند و شماری، از آن ابراز نگرانی کردند و این فرمان را مجوزی برای رفتارهای خشن و خودسرانه ازسوی گروه‌‌های فشار خواندند.  

محسن کديور، نواندیش دینی، در تفسیر این واژه در وب‌سایتش نوشته است: «آتش به اختيار، تشويق به اعمال خودسرانه و تقابل منتقدان، با دولت و جمهوريت است».

کدیورافزود: «موقعیت آتش به اختیار، موقعیتی است که ارتباطات نظامی در جنگ گسسته و رزمندگان پراکنده شده‌اند و فرماندهی کل، هیچ امیدی به پیش‌برد برنامه و نقشه‌هایش از طریق نظم سازمانی ندارد؛ لذا در تلاش برای بقا، با اعلام موقعیت آتش به اختیار، چشم امید به آتش کور و بی‌نظم افرادش بسته است.»

نسرین ستوده، وکیل و حقوق‌دان نیز نگران پیامدهای کاربرد این واژه است. او در گفت‌وگو با دویچه‌وله گفته است: «من فکر می‌کنم که به هر ترتیبی هست، باید جلوی چنین سیاستی که افراد فکر کنند هرکس می‌تواند شخصاً تصمیم بگیرد، در عمل گرفته شود».
 

• در تحلیل‌های دهه ۶۰ جای ظالم و مظلوم عوض می‌شود

صادق لاریجانی، رئیس قوه‌قضائیه در جلسه مسؤولان عالی قضایی همچنین گفته است: «گاه برخی افراد، تحلیل‌هایی از دهه شصت ارائه می‌کنند که کاملاً در این تحلیل‌ها جای ظالم و مظلوم عوض می‌شود. چنین تحلیل‌هایی دقیقاً همانند همان تفکری است که می‌گوید ایران به‌دلیل حمایت از تروریسم، مستحق حمله تروریستی است؛ بنابراین از همه اهل فضل و دلسوزان آشنا با تاریخ انقلاب و همه کسانی که در صحنه انقلاب حضور داشته‌اند، انتظار می‌رود که اجازه ندهند تاریخ انقلاب اسلامی تحریف شود».
رئیس قوه‌قضائیه با اشاره به محور دیگر سخنان آیت‌الله خامنه‌ای در زمینه مسائل فرهنگی، همچنین تصریح کرد: «متأسفانه در برخی دوره‌ها، دولت‌هایی بر سرکار آمدند که عمل‌کردشان موجب تحریف شد. این دولت‌ها از جریان‌های روشنفکری بیمار حمایت می‌کردند. ما مشکلی با روشنفکری واقعی نداریم؛ اما متأسفانه آن نوع روشنفکری بیمار، پرچم‌دار هر نوع تفکر مغایر با ارزش‌های انقلاب بود. البته گاهی پسوند دینی هم برای آن می‌آوردند، در حالی‌که عمل‌کرد آن‌ها نشان می‌داد از شدیدترین نوع سکولاریسم دفاع می‌کنند. این اندیشه، دین را برای کنج خانه‌ها می‌خواست که چنین امری با نص صریح قانون اساسی و محکمات انقلاب و نصوص مسلّم قرآن و سنت مخالف بود».

• اگر حدود حجاب رعایت نشود؟

صادق لاریجانی دربخش دیگری از اظهارات امروز خود، در مورد حجاب گفت: «می‌گویند چه اشکالی دارد که حدود حجاب رعایت نشود؟ البته ما هم قبول داریم که ارزش‌های دینی فقط شامل حجاب نیست؛ بلکه باید با سایر مظاهر فساد، نظیر دروغ و دست‌اندازی به بیت‌المال نیز برخورد کرد؛ اما این منافاتی با برخورد با دیگر مظاهر فساد، ازجمله بدحجابی ندارد و نباید به بهانه لزوم مقابله با یک فساد، مبارزه با فساد دیگر را تضعیف کرد. آحاد مردم، مسؤولان و دلسوزان نظام باید توجه داشته باشند که خط ارزش‌های اصیل انقلاب و فرهنگ انقلابی اسلامی، به دست فراموشی سپرده نشود.»