تمهیدات امنیتی سپاه برای پروژه جانشینی
اعلام سپاه پاسداران در مورد راه اندازی گشتهای سراسری برای "مقابله با اوباش" و نیز "جلوگیری از وقوع سرقت" به خوبی نشان از این دارد که تمهیدات جدید امنیتی در حال سازماندهی است که به طور مستقل توسط نهاد رهبری هدایت می شود. در پی اعلام سردار محمدرضا یزدی، فرمانده سپاه محمد رسولالله در خصوص ایجاد گشتهای جلوگیری از وقوع سرقت و مقابله با اقدامات اوباش، وزارت کشور روز دوشنبه اعلام کرد برخورد با اراذل و اوباش و مبارزه با سرقت جزو وظایف نیروی انتظامی است و در چارچوب وظایف سپاه قرار نمیگیرد.
بر اساس واکنش وزارت کشور، مطابق قوانین و مصوبات شورای اجتماعی کشور، متولی ایجاد چنین طرحهایی نیروی انتظامی است، نه سپاه و نیروی انتظامی هم در این رابطه کمکی درخواست نکرده است..
در عین حال سلمان سامانی، سخنگوی وزارت کشور، تاکید کرده است مبارزه با آسیبهای اجتماعی از اولویتهای اصلی این وزارتخانه است و حساسیت موضوع در حدی است که بعضی از جلسات شورای اجتماعی وزارت کشور در حضور آیتالله خامنهای برگزار شده است. وی همچنین خاطرنشان کرد برنامهریزی و هماهنگی باید به نحوی صورت گیرد که دستگاهها اقدامات پراکنده نداشته و اقدامات هم را خنثی نکنند.
سردار محمدرضا یزدی در جلسه شورای شهر گفته بود زلزله اجتماعی در راه است و برای مقابله با آن، باید از ظرفیتهای مردمی برای حل مشکلات استفاده شود و تاکید کرده بود به زودی گشتهایی در تهران ایجاد خواهد شد که مانع از وقوع سرقت و اقدامات اوباش خواهد شد.
وی همچنین تاکید کرده بود جمعآوری اراذل و اوباش نباید فقط به عهده نیروی انتظامی باشد و در این موارد، سپاه هم باید به نیروی انتظامی کمک کند.
ترسیم محدوده فعالیتهای سپاه، همواره از چالشهای جدی در بخشهای مختلف اجرایی و سیاستگذاری کشور است و همواره موضوع اختلاف نهادها و سازمانهای مختلف دولتی و انتظامی با سپاه است. فرماندهی کل نیروهای سپاه، رهبر جمهوری اسلامی است و این نشان می دهد که آنها بدون دستور فرماندهی نمی توانند وارد این نوع عملیات شوند.
از آنجا که فرماندهان نیروی انتظامی نیز سرداران سپاه هستند، طبیعی است که مساله سپاه فراتر از موضوعی است که برای مداخله مطرح کرده اند، آنهم موضوعی که قانوناً مسئولیت مقابله با آنها به عهده نیروی انتظامی هست .
اما باید دید که گشتهای جدید سپاه که به اسم مقابله با اراذل و اوباش مطرح شده چه اهداف دیگری را ممکن است دنبال کنند:
الف – آمادگی مقابله با نارضایتی اقتصادی و شورش های شهری
با توجه به بن بستهای اقتصادی و اختلاسهای گسترده که در برخی بانکها و نهادهای مالی صورت گرفته و آنها را به ورشگستکی کشانده است. بسیاری از طلبکاران این صندوقها و موسسات مالی اکنون در خیابانها دست به تظاهرات می زنند. این تظاهرات از جلو مجلس گرفته تا در نمایشگاه مطبوعات انجام شده است. در تظاهرات و تجمعات چند روز گذشته، نحوه و محتوای شعارها بسیار تند و رادیکال علیه سران قوا بود. این مال باختگان از لحاظ روحی و روانی چیزی برای از دست دادن ممکن است نداشته باشند و همین می تواند هزینه درگیری با آنها را افزایش دهد و نیروی انتظامی ممکن است توان مقابله را نداشته باشد .
علاوه بر این، تعطیلی موسسات و کارخانههای تولیدی نیزدر سال گذشته ادامه یافته است. دولت هنوز نتوانسته که سرمایه های خارجی برای گسترش تولید واشتغال را جذب کند. از سوی دیگر پروژه های عمرانی نیز که از منابع مهم تولید اشتغال است نه تنها در بودجه سال آینده افزایش نیافته که کاهش نیز یافته است .
نهاد رهبری ایران بخوبی نگران است که ادامه وضعیت کنونی اشتغال در ایران در کنار بحرانهای گوناگون منطقهای که نیازمند صرف بودجههای بیشتر در حوزه های نظامی و امنیتی مربوط به کشورهای همسایه است. لذا منابع بودجه در حوزه های غیر نظامی و توسعهای، با مشکل مواجه است و روز بروز این امر، بودجه را با محدودیت بیشتری مواجه می کند.
بنابراین داشتن آمادگی برای مقابله با معترضان اقتصادی بسیار حایز اهمییت است و با شیوه جدید حضور در خیابانها، سیستم، در مقابل برگزاری اعتراضات غافلگیر نمی شود، بلکه به راحتی می تواند قبل از اینکه تظاهرات بخواهد تبدیل به یک اعتراض همگانی شود که زمینه هایش بسیار فراهم است، در همان آغاز بتواند آن را مهار و مدیریت کند.
ب- تمهیدات امنیتی برای زمان تغییر رهبری
برای انجام تغییر در نهاد رهبری کشور و انجام پروژه جانشینی که بنظر می رسد زمینه هایش در حال فراهم شدن است، قطعا مساله مدیریت امنیتی حوزه های عمومی بسیار حائز اهمیت است و این از اولویتها ودغدغههای اصلی رهبر به شمار می رود .
به نظر می رسد که جانشین رهبری از میان نیروهای اصولگرا باشد و مشخص است که رهبر اصولگرا نمی تواند محبوبیت مردمی داشته باشد و مخالفین زیادی خواهد داشت. لذا نهادهای امنیتی باید مواظب باشند که واکنش مخالف گروه های های نخبه و روشنفکری، اصلاح طلبان و حتی علما در خیابانها با مردم و گروههای ناراضی گره نخورند. بنابراین، میتوان گفت که مهمترین هدف این نیروها، کنترل خیابانها و فضاهای عمومی است و مدیریت آن در زمان انجام تغییر رهبری است .
نتیجه گیری
در مجموع به نظر می رسد، آز انجا که نیروهای سپاه تحت نظر و فرمان رهبری هستند، نقش جدیدی را با توجه به تغییرات اجتماعی و سیاسی به عهده گرفته اند، تا در تحولاتی که از سوی نهاد رهبری در حوزه سیاست داخلی و خارجی در حال شکلگیری است، نظام با بحران امنیتی و خیابانی مواجه نشود. غافلگیری که می تواند منجر به خارج شدن امور و گسست شیرازه استبداد حاکم شود. پیشگیری امنیتی، آمادگی و مدیریت بحرانهای محتمل در انجام تغییرات مد نظر رهبری که جانشینی یکی از آنهاست، از ضرورتهای بقا و تداوم نظام به شمار می رود.
علی ایحال، سپاه ورود به حوزه امنیت شهری را آغاز کرده و پروژه آن کلید خورده، که این موضوع، دولت روحانی را بیش از پیش از لحاظ ضعف مدیریتی و فقدان هرگونه اقتدار در حاشیه و سایه قرار می دهد.