تخریب مشکوک سد ۲۵۰۰ ساله هخامنشی
سد بستانخانی که از مهمترین سازههای بازمانده از دوران فرمانروایی کورش هخامنشی است و در شهرستان خرمبید استان فارس قرار دارد بر اثر تخریب گروهی ناشناس آسیب جدی دیده و امکان بازسازی آن وجود ندارد، اتفاقی که اداره میراث فرهنگی استان فارس بتازگی از آن مطلع شده است.
عبدالرضا نصیری، معاون میراث فرهنگی استان فارس، سوم تیر در گفتوگویی با خبرگزاری ایلنا اعلام کرد که این حادثه در زمستان سال گذشته رخ داده اما اداره میراث فرهنگی بتازگی از آن خبردار شده است.
نصیری در توضیح اینکه چه عاملی باعث شد که میراث فرهنگی این استان پس از گذشت چندماه از ماجرا خبردار شود گفت: «یگان حفاظت میراث استان، نامهای را مورخِ ۷ فروردین به فرماندهی کل یگان حفاظت کشور زده به این مضمون که چنین تخریبی رخ داده است. در ادامه نامه، آمده که یگان استان در حال پیگیری مسئله است و متعاقباً نتیجه را اعلام خواهد کرد. ولی متعاقب آن نامه، چیزی از سوی یگان حفاظت استان اعلام نشده است».
او همچنین درباره چگونگی تخریب این بنای تاریخی از پیدا شدن یک دستگاه بولدوزر، تراکتور، لودر، یک عدد کانکس، یک دستگاه ترانس برق، مقداری لوله آبرسانی و غیره خبر داد که به گفته نصیری نشان میدهد که تخریب کار یک قاچاقچی نمیتواند باشد.
آنگونه که معاون میراث فرهنگی فارس گفته تنها چند روز است که این اداره از موضوع مطلع شده و در حال حاضر اداره کل میراث استان فارس درخواست پیگیری حقوقی کرده و قرار است تا چند روز آینده بازدیدی از محل داشته باشد. به گفته نصیری تعرض به چنین اثر تاریخی از زمان هخامنشی و تخریب آن بسیار کار عجیب و حادثه ناگواری بوده است.
معاون میراث فرهنگی در توضیح اینکه هدف از تخریب این اثر تاریخی چه بوده به واگذاری زمین همجوار با سد به شخصی نامعلوم اشاره کرد .
در گزارشهای ارسالی به اداره میراث فرهنگی، اشارهای به هدف تخریب سد نشده اما به گفته نصیری، تجربه نشان داده که بسیاری از تپههای باستانی به خاطر همجواری با زمینهای شخصی تخریب میشوند. این افراد قصد دارند با تخریب تپه، زمین خود را توسعه دهند و آن را به زمین خود ملحق سازند.
به گفته حمید فدایی (مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد) با ارزیابیهای اولیه صورت گرفته مشخص شده که که با لودر و بیل مکانیکی به سد هجوم بردهاند و بخش بزرگی از آن دچار مشکل شده و تخریب جدی است وامکان بازسازی آن وجود ندارد.
سد بستانخانی با قدمتِ ۲۵۰۰ سال، در ۲۰ کیلومتری شمال پاسارگاد احداث شده، و یک سیستم مهندسی مدیریتِ آبهای سطحی در دوران هخامنشی به حساب میآید. این سد در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.