علت مرگ مسمومیت با قرص برنج اعلام شد. آن‌هم درست پس از چند ساعت مصرف. شاید از زمانی که تصمیم به خوردن قرص برنج گرفت تا هنگامی‌که تن نیمه‌جانش را به بیمارستان آوردند زمان زیادی نگذشته بود. اما این کشنده لعنتی زمانی برای جبران نمی‌گذارد.

آمار خودکشی با قرص برنج رو به افزایش است. در سال گذشته ۵۹۸ نفر در كشور بر اثر مسموميت با قرص برنج جان خود را از دست دادند، اين رقم در مقايسه با سال قبل از آن كه آمار تلفات۵۱۳ نفر بود، ۱۶/۶ درصد بيشتر شده است.
به گزارش اداره كل روابط عمومي و امور بين الملل سازمان پزشكي قانوني كشور، در سال گذشته از كل تلفات قرص برنج در كشور ۳۸۱ نفر مرد و ۲۱۷ نفر زن بودند اين در حالي است كه در سال ۱۳۹۴، تعداد مردان فوت شده بر اثر مسموميت با قرص برنج۳۳۶ و تعداد زنان ۱۷۷ نفراعلام شده بود.

بر اساس اين گزارش در اين مدت استان‌های تهران با ۱۴۹، گيلان با ۷۵ و مازندران با ۶۷ فوتی بيشترين آمار مرگ ناشی از مسموميت با قرص برنج را داشته‌اند، همچنين در سال گذشته آمار تلفات قرص برنج در بيش از نيمی از استان‌ها كمتر از ۱۰ نفر و در تعدادی نيز صفر گزارش شده است.

تصویر بالا: نمودار تلفات مسمومیت با قرص برنج ۱۳۹۱ تا ۱۹۹۵

• ابراز نگرانی سازمان پزشکی قانونی از مصرف قرص برنج

سالهای سال است که کشاورزان برای ضدعفونی و حفاظت از دانه‌های غلاتی همچون برنج از آلومینیوم فسفید (AIP) استفاده می‌کنند. ایرانی‌ها نامش را قرص برنج گذاشتند. سمی بسیار مهلک به‌ویژه هنگامی که آن‌را از ظرف تازه باز شده مصرف کنند.

مرگ حاصل از قرص برنج بر اثر شوک عمیق، آماس قلب و از کار افتادن بعضی عناصر داخلی بدن اتفاق می افتد. دوز مرگ‌آور آن بین ۰/۱۵ و ۰/۵ گرم (برابر ۰/۰۰۵۳ و ۰/۰۱۸ اوز) است.

سازمان پزشكی قانونی كشور در بازه زمانی ١٣٨٣ تا ١٣٩٢، آمار مسمومیت با قرص برنج را نگران کننده اعلام کرد. براساس این گزارش، هشت هزار و ٧٦٩ نفر در كشور بر اثر مسموميت با سم جان خود را از دست دادند اما در تمامی اين سال‌ها مرگ بر اثر مسموميت با قرص برنج افزايش قابل توجه داشته چنان‌كه موارد فوت ناشی از مصرف فسفيد آلومينيوم، طي سال‌های ١٣٨٧ تا ١٣٩١ از ٢١٤ مورد در سال ١٣٨٧ به ٥٩٨ مورد در سال ١٣٩١ رسيد.

با وجود آن‌كه اين سازمان در رصد آمارهای خود از كاهش ٤/٦ درصدی مرگ ناشی از مسموميت با سم در سال ٩٣ نسبت به سال ٩٢ خبر داد اما تاكيد كرد كه در سال ٩٣، قرص برنج بيشترين سهم را در مسموميت افراد داشته چنان‌كه ۶۱/۷ درصد از كل تلفات مسموميت با سم ناشی از مصرف قرص برنج بوده است.

اسد بيگی درباره علت افزايش خودكشی هم به ازدياد جمعيت به عنوان يك عامل موثر در افزايش آسيب‌های اجتماعی اشاره كرد و گفت: «نبايد از ياد برد كه تمام آسيب‌های اجتماعی از جمله خودكشی و اعتياد، ریشه درعوامل روانی، اجتماعی، اقتصادی، سياسی و جغرافيايی دارد و فقر، بيكاری و مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر افزايش آسيب‌های اجتماعی از جمله خودكشی تاثيرگذار است. مسائل اجتماعی به يكديگر پيوسته هستند و اگر يك خوشبينی اجتماعی در مردم ايجاد شود تاثير مستقيمی بر كاهش افسردگی، خودكشی و ساير آسيب‌های اجتماعي خواهد داشت».

به گفته اسدبيگی، همه‌ساله رتبه اول در تماس با اورژانس اجتماعي در ارتباط با خودكشی مربوط به استان تهران بوده و سال گذشته از ١٤٨ هزار تماس برقرار شده با اورژانس اجتماعي، يك درصد مربوط به خودكشی بوده است.

• قرص برنج هيچ پادزهری ندارد

به گزارش سازمان پزشکی قانونی، با توجه به اين‌که تاکنون مکانيسم دقيق بروز اثرات سمي فسفيد آلومينيوم در انسان شناخته نشده است، هيچ پادزهر اختصاصی در درمان مسموميت حاد با آن وجود ندارد و اقدامات درمانی تنها شامل اقدامات حمايتی ـ علامتی است. از لحاظ زمان بروز علائم و نشانه‌های بالينی نيز بعد از۱۰-۱۵ دقيقه از مصرف خوراکی قرص فسفيد آلومينيوم، علائم و نشانه‌های مسموميت ظاهر می‌شوند و مرگ در مدت کمتر از ۶ ساعت ممکن است رخ دهد.
مسمومیت با قرص برنج یکی از دردآورترین مسمومیت‌هایی است که مرگ حتمی را به دنبال دارد و تاکنون راهکاری برای نجات جان بیماران یافت نشده است. این سم هنگامی‌که وارد بدن می‌شود تنفس سلولی را از بین برده و باعث آسیب جدی به اعضا و ارگان‌های حساس بدن مانند کلیه‌ها و قلب می‌شود.  فرد عطش زیادی دارد تا زنده است، هوشیار و بیدار بوده و سوزش شدیدی در بدن خود احساس می‌کند. این قرص ظرف سه تا چهار ساعت سیستم تنفسی و قلب را دچار مشکل می‌کند و در نهایت منجربه مرگ می‌شود.
در صورت مسموميت خوراکی، علائم تحريکی دستگاه گوارش شامل تهوع، استفراغ و دردهای شكمی می‌باشد. بيشتر مرگ و ميرها در خلال ۱۲ تا ۲۴ ساعت اوليه مسموميت اتفاق افتاده و معمولاً ناشی از ايست قلبی ـ تنفسی است و مرگ و مير بعد از ۲۴ ساعت اغلب ناشی از نارسايی کبدی و کليوی است. علائم بالينی در اين نوع مسموميت، ناشي از درگيری سيستم قلبی ـ عروقی، گوارشی، عصبی و ريوی است.
 

• تدابير سختگيرانه براي جلوگيري از توزيع قرص برنج

چندی پیش اسدبیگی رئیس مرکز فوریت‌های اجتماعی خواستار ممنوعیت فروش قرص برنج در عطاری‌ها از طریق قوه‌قضاییه و نیروی انتظامی شد. به گفته او نیازی به فروش این سم در کشور احساس نمی‌شود.
آمار ارائه شده از سوی سازمان پزشکی قانونی کشورنشانگر این است که مسموميت با قرص برنج روند افزايشی را در پيش گرفته و شايد همين امر اعمال تدابير ويژه و سختگيرانه‌تر برای جلوگيری از ورود غيرقانونی قرص برنج به كشور و ممنوعيت فروش آن را دو چندان می كند. با وجود آن‌که تمامی مردم از مهلک بودن این قرص مطلع هستند اما به راحتی می‌توان آن‌را از عطاری‌ها تهیه کرد.