شوری، جلبکهای مقاوم و فاضلاب، دلایل قرمزی مهارلو
دریاچه مهارلو در نزدیکی شیراز، بار دیگر به رنگ قرمز درآمده و کارشناسان علت آن را شوری زیاد آب و رشد جلبکهای مقاوم به شوری میدانند.
علمدار علمداری، کارشناس حوزه محیط زیست، در مورد قرمزی دریاچه مهارلو گفت: «پایین آمدن سطح آب کمک میکند که شرایط برای رشد یک جلبک یا همان کشند قرمز، در دریاچهها مهیا شود؛ از این رو، بهدلیل کاهش آب، این دریاچه قرمز شده است».
علمداری با این توضیح ادامه داد: «این جلبکها سمی بوده و روند پایین آمدن آب و بالارفتن غلظت نمک در دریاچه مهارلو باعث شده که شرایط برای زیست این جلبک فراهم شود که برای موجودات دریاچه مضر است».
به گفتهی علمداری، هنگامیکه تراکم جلبکها در سطح آب بالا میرود، بهصورت لایهای قرار میگیرند. این اتفاق مانع از تبادل هوا با آب و درنهایت تولید سمها میشود؛ درنتیجه، رشد کشند قرمز در دریاچه مهارلو، تأثیر منفی در حیات آرتیما دارد؛ وجود این جلبکها در دریاچه آنقدر زیاد است که رنگ دریاچه بهطور کامل تغییرمیکند».
«آرتیما» جانداری است سختپوست که در آبهای شور زندگی میکند و در صنایع پرورش میگو و ماهی مورد استفاده قرار میگیرد. در دنیا، سالانه بیش از ۲۰۰۰تن سیستِ (تخم) آرتمیا معامله میشود و بهخصوص از خود آرتمیا یا سیستِ آن، در تغذیهی مراحل نوزادی ماهیان، سختپوستان، نرمتنان و... سود میبرند.
این کارشناس حوزهی محیط زیست گفت: «آرتمیا نقش بسیار مهمی در از بین بردن برخی ناخالصیهای نمک و املاح آب و همچنین توجیه اقتصادی دارد».
پیش از این، عزتالله رئیسی، عضوهیأت علمی دانشگاه شیراز، درخصوص آلایندههای دریاچه مهارلو به خبرنگار مهر گفته بود: «حدود پنج الی شش سال قبل، با مطرح شدن موضوعاتی درخصوص خاکهای سمی و آلایندههای دریاچه مهارلو، ششنفر از دانشگاه شیراز، تحقیقات خود را در این خصوص آغاز کردند».
به گفتهی رئیسی، تحقیقات نشان داد مواد آلی که از سمت رودخانه «چنار راهدار» وارد دریاچه میشود، آلوده، اما میزان آن در حد مجاز است.
او با بیان اینکه مواد آلی، تیره و فلزات سنگین که ازطریق رودخانه وارد دریاچه میشود، در حد مجاز است، ادامه داد: «متأسفانه وقتی این مواد وارد دریاچه میشوند، به دلیل اینکه تبخیر دریاچه زیاد است، غلظت آن از حد مجاز بیشتر میشود».
به گفته عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز، عمق دریاچه مهارلو در قسمتهای زیادی به حدود ۳۰سانتیمتر میرسد؛ اما این میزان آب، در کمتر از ۳۰ الی ۴۰ روز تبخیر میشود؛ از اینرو، با تبخیر صورتگرفته، غلظت عناصر آلاینده بالا میرود.
او در ادامه گفت: «با تحقیقات صورتگرفته، مشخص شد که میزان آرسنیک با تبخیر آب، تا ۳۵ برابر حد مجاز افزایش مییابد».
رئیسی تصریح کرد: «علاوهبر این، در تحقیقات صورتگرفته، فقط دو مورد آلاینده سرب در دریاچه مهارلو دیده شد که این امر نیز ناشی از تبخیر بالا در دریاچه و عدم ورود آب است».
رئیسی با بیان اینکه در گذشته، ورود آب به دریاچه باعث میشد تا میزان آلایندهها به حد خطرناک نرسد، خاطرنشان کرد: «متأسفانه چهارچشمه اطراف دریاچه، ازجمله چشمه «برم دلک» و «برم جعفرخانی» که از چشمههای مهم دریاچه بودند و آب آنها وارد مهارلو میشد، بهطور کامل خشک شده و این امر در افزایش میزان آلاینده ها تأثیرگذار بوده است».
عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز گفت: «با توجه به کمآبشدن دریاچه و اندازهگیری رسوبات، مشخص شده که فلزات سنگین و آلایندههایی در مهارلو وجود دارد که در فصل تابستان با وزش باد، این مواد از بستر دریاچه بلند میشود و در مزارع اطراف فرود میآید».
نبی الله مرادی ، مدیر کل محیط زیست استان فارس نیز در رابطه با قرمز شدن رنگ دریاچه مهارلو گفت: «قرمزی دریاچه به دلیل
وجود جلبکی است که در زمانهای کم آبی ایجاد میشود».
مرادی خاطر نشان کرد: «این قرمزی مشکلی برای دریاچه ایجاد نمیکند؛ اما باید به این نکته توجه کرد که بخشی از این قرمزیها به دلیل ورود فاضلاب و پسماند آلوده به دریاچه است».
او با اشاره به اینکه فاضلابها ازطریق رودخانه سلطانآباد وارد دریاچه مهارلو میشود، گفت: «آلودگی این دریاچه، بهدلیل ورود پسماندهای صنعتی، کشاورزی و… برای ما مشخص است؛ از اینرو، اخیراً تیمی برای رصد و شناسایی این واحدها که مواد آلودهشان وارد دریاچه میشود، تشکیل شده است و بهزودی این واحدها شناسایی و در صورت عدم رفع مشکلاتشان، به مراجع قضایی معرفی میشوند».
دریاچه مهارلو در ۱۵ کیلومتری شیراز واقع شده و با وسعتی حدود ۶۰۰ کیلومترمربع، پناهگاهی برای حیات وحش و پرندگان محسوب میشود. مهمترین زیستمندان این تالاب را میتوان پرندههایی نظیر فلامینگو، مرغابی، آنقوت و... دانست.
این دریاچه همچنین بهواسطه همجواری با کلانشهر شیراز، یکی از مناطق گردشگری و تفرجگاهی محسوب می شود.
طی چند سال گذشته، بهدلیل خشکسالی شدید در استان فارس، سطح آب در دریاچه مهارلو به میزان زیادی پائین آمده است.