وی.اس.نایپل، رمان‌نویس و مقاله‌نویس هندو ترینیدادی‌تبار بریتانیایی، شنبه بیستم مردادماه (۱۱ اوت) در‌حالی‌که تنها یک هفته به تولد ۸۶سالگی‌اش مانده بود، در لندن درگذشت.

سلمان رشدی، نویسنده آیات شیطانی، در مورد مرگ نایپل در توییتی نوشت:« تمام عمر با هم مخالف بودیم، درباره سیاست، درباره ادبیات، اما حالا همان‌قدر که انگار برادر بزرگ‌ترم را از دست داده باشم، غمگینم. آسوده بخواب، ویدیا.»

نایپل نویسنده‌ای بود که زندگی و آثارش با تاریخ استعمار و سَفر گره خورده بود. آثار غیرداستانی‌اش خشم بسیاری، ازجمله ادوارد سعید و سلمان رشدی را برانگیخت. رسوایی‌های اخلاقی‌اش از محبوبیت او کاست و اظهارنظرهای توهین‌آمیزش تمامی نداشت: زمانی به‌ طعنه گفته بود: « آفریقا آینده ندارد.»

خال رنگی روی پیشانی زنان هندی را علامتی برای اعلام «تهی‌مغزی»شان خوانده بود

و از فتوای آیت‌الله خمینی درباره سلمان رشدی، شوخ‌طبعانه به‌عنوان «یک نقد ادبی افراطی» سخن گفته بود.  

 ⃞  

وی.اس.نایپل در ۱۷ اوت ۱۹۳۲ در تیرینیداد و توباگو، از مستعمرات بریتانیا به‌دنیا آمد. با بورس تحصیلی از یک «استعمارزده پاپتی» (آن‌طور که خود تشریح می‌کند) به دانشجویی در آکسفورد انگلستان تبدیل شد. ادبیات انگلیسی خواند و با اینکه فارغ‌التحصیل آکسفورد بود، درمانده از فضای بیگانه‌هراس و خشن لندن، تا مدت‌ها بیکار ماند و تنها با کمک‌هزینه‌ای که از فامیل و پولی که از پاتریشیا هیل، همسر آینده‌اش، می‌گرفت، گذران زندگی می‌کرد. پس از ازدواج و اسباب‌کشی به لندن، بالاخره در رادیوی بی‌بی‌سی شغلی دست‌وپا کرد و مشغول به کار شد.

مجموعه داستان «خیابان میگل» را در سال ۱۹۵۵ نوشت. ناشر انگلیسی که مجموعه را پسندیده بود، نامطمئن از فروش مجموعه داستانی از یک نویسنده کارائیبی، او را تشویق به نوشتن رمان کرد. «مشت‌مالچی عارف» حاصل این همکاری بود. رمانی طنز درباره مردمانی استعمارزده که جایزه «جان لولین ریس» (John Llewellyn Rhys Prize) را برای نایپل به ارمغان آورد. رمان «خانه‌ای برای آقای بیسواس» که در واقع، ادای دینی به پدرش بود، در سال ۱۹۶۱ منتشر شد تا نایپل را در جایگاه نویسنده‌ای صاحب‌نام، تثبیت کند. 

او در سال ۱۹۶۴ سفرنامه «منطقه تاریکی» را نوشت؛ کتابی که در هند به‌دلیل آن‌چه که ارائه تصویری ناقص از آن کشور و مردمش خواندند، ممنوع اعلام شد. نایپل سفرنامه‌های دیگری هم نوشت که بعد از آن نیز برای همیشه محل بحث و مجادله بودند.

ادوارد سعید، نظریه‌پرداز و منتقد ادبی و فیلسوف فلسطینی-آمریکایی، گرچه نایپل را در مقام نویسنده‌ای برجسته می‌ستاید، اما در انتقاد از او، نایپل را عامل و ادامه‌دهنده پروژه شرق‌شناسی اروپایی می‌داند که ریشه تمام مشکلات جهان سوم را در خود مستعمرات و ساکنان بومی آن‌ها می‌داند و نگاهی یک‌سونگر دارد.

سی.ال. جیمز (نویسنده ترینیدادی) درباره نایپل می‌نویسد: «‌دیدگاه‌های نایپل، همان چیزی است که سفیدها می‌خواهند بگویند، اما جرأت گفتنش را ندارند.»

و بالاخره، تری ایگلتون، نظریه‌پرداز ادبی بریتانیایی، از آثار نایپل به‌مثابه «هنری فوق‌العاده با دیدگاه‌های سیاسی وحشتناک» یاد می‌کند.

وی.اس.نایپل در طول دوران کاری‌اش بیش از ۳۰ کتاب منتشر کرد. او در سال ۱۹۷۱، برنده جایزه بوکر و در سال ۲۰۰۱، برنده جایزه نوبل ادبیات شد.

نایپل درحال دریافت نوبل ادبیات

نایپل دوبار به ایران سفر کرده بود؛ یک‌بار در تابستان ۱۳۵۸ و بار دوم در سال ۱۳۷۶. او درمورد سفرهایش به ایران، گفته بود که «هربار با ایرانی متفاوت روبرو شده است، تا‌حدی‌که نمی‌تواند باور کند در هر دو سفر، به یک کشور واحد سفر کرده است».

تعدادی از کتاب‌های نایپل به فارسی ترجمه شده است که از آن میان می‌توان به مجموعه داستان «خیابان میگل» و رمان‌های «مشت‌مالچی عارف» و «خانه‌ای برای آقای بیسواس» ترجمه مهدی غبرایی، «خم رودخانه» ترجمه مهدی قراچه‌داغی و «انقلاب ایران به روایت نایپل»، ترجمه بهرنگ رجبی اشاره کرد.