۱۷ درصد از ازدواج‌های کشور مربوط به ازدواج دختران زیر۱۸ سال است. بیش از پنج درصد ازدواج‌ها در سنین کمتر از ۱۵ سالگی اتفاق افتاده و این در حالی‌ است که این آمار تنها آمار ازدواج‌های ثبت شده در دوران کودکی است.

تعداد زیادی از ازدواج‌هایی که در سنین کودکی رخ می‌دهند، به هیچ عنوان ثبت نمی‌شوند و به همین دلیل کودکان حاصل از این ازدواج‌ها فاقد شناسنامه بوده و در نهایت به جمعیت پنهان کشور اضافه می‌شوند.

جمعیت امام علی که به‌عنوان یک سازمان مردم نهاد با هدف شناسایی معضلات اجتماعی در ایران مشغول فعالیت است چندی پیش اعلام کرد:  «طی پژوهشی  که از سوی این سازمان در  تابستان و پاییز ۹۵ در ۱۷ استان کشور صورت گرفت مشخص شد در حال حاضر پنج‌هزار کودک تجربه ازدواج درسنین پایین را داشته‌اند.»

این پژوهش در استان‌های قم، خوزستان، سیستان و بلوچستان، تهران، بوشهر، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، گلستان، مازندران، ایلام، اصفهان، هرمزگان، البرز، کرمانشاه، کرمان، زنجان و همدان انجام شد. موارد مورد مطالعه در آن، زنان و مردان کمتر از ۳۵ سالی بودند که قبل از ۱۸ سالگی ازدواج را تجربه کرده‌اند.

• تلاش مجلس برای تغییر سن ازدواج

بر اساس ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن۱۵ سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط مصلحت با تشخیص دادگاه صورت می‌گیرد در نتیجه برای تغییر چنین قانونی می‌بایست قانونگذار تغییراتی قانونی با  توجه به دستور مراجع تقلید انجام پذیرد.

پروانه سلحشوری؛ رئیس فراکسیون زنان در مجلس شورای اسلامی از پیگیری این فراکسیون برای افزایش قانونی، سن ازدواج خبر می‌دهد. به گزارش ایلنا، سلحشوری با اعلام این خبرگفت: «ما در تلاش هستیم که سن ازدواج دختران را از ۱۳ سال به ۱۵ سال افزایش دهیم».

به گفته‌ی این عضو فراکسیون، روند طولانی و فرسایشی بروکراسی در کشور، به‌عنوان یکی از دلایل اصلی تاخیر در حصول نتیجه در این مورد است.

سلحشوری در ادامه تصریح کرد:«ما در فراکسیون زنان به جدّ پیگیر این موضوع هستیم. هرچند پیچیدگی و حساسیت‌های موجود در مسائل فرهنگی کشور، هم روند رسیدن به نتیجه را کند و هم ما را ملزم به بررسی‌های دقیق‌تر کرده است».
رئیس فراکسیون زنان مجلس با بیان این‌که فقه شیعه، فقه پویایی است، ادامه داد: «ما در این رابطه، هم نظر فقها و علما را جویا شده‌ایم تا رضایت آنها را جلب کنیم و برخی از علما نیز نظر مثبت داشته‌اند».
او اضافه کرد:«از سوی دیگر نیز از مرکز پژوهش‌های مجلس درخواست کرده‌ایم که اطلاعاتی را استخراج و در اختیار ما بگذارند تا ببینیم اصولاً در کدام مناطق کشور، بیشتر با پدیده "کودک همسری"مواجه هستیم و علل بروز آن چیست؟»
سلحشوری همچنین با اشاره به این‌که ما کودکان مطلقه‌ ۱۵ ساله در کشور داریم، خاطرنشان کرد: «به‌طور مثال ما در جایی می‌بینیم که خانواده‌ای متشرع و متدین هستند و اصرار دارند که دخترشان باید زود ازدواج کند. اما در مقابل در جای دیگر شاهد هستیم که فقر عاملی است که خانواده را مجبور می‌کند به ازدواج دخترشان در سن پایین، تن بدهند».

سلحشوری تصریح کرد:«از جمله موارد تعیین کننده‌ای است که باید مورد بررسی قرار بگیرد تا ما بدانیم علل و دلایل  کودک همسری چه چیزهایی است، آسیب‌های ناشی از آن و حتی اگر مزیت‌هایی دارد، مزیت‌های آن چیست؟ ما در فراکسیون زنان، حسب وظیفه قانونی خود، همه این موارد را در کنار هم بررسی می‌کنیم. در عین حال اما تلاش پیگیر و مجدانه ما مبتنی بر این است که حداقل سن ازدواج را افزایش بدهیم».

• ازدواج کودکان معضل اجتماعی

چندی پیش، شهلا اعزازی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در سمینار ازدواج کودک  با اشاره به این مساله که ازدواج کودکان یک معضل اجتماعی است گفت: «آمار نشان می‌دهد که  در طول زمان تعداد ازدواج کودکان در حال افزایش است به طوری که سال گذشته نسبت به سال قبل‌تر، آمار ازدواج کودکان در ایران  ۱۰هزار نفر بیشتر شده و به مراتب طلاق در سن ۱۰ تا ۱۸ سالگی در کشور بیشتر شده است.»

به گفته اعزازی، با وجود اینکه کودک تا ۱۸ سالگی نمی‌تواند به لحاظ حقوقی قراردادی را امضاء کند و حتی گواهی‌نامه رانندگی اخذ کند اما می‌بینیم خانواده‌ها در مسائل شخصی کودکان خود از جمله ازدواج، تحصیل، کار، مسافرت و غیره... حتی پس از ۱۸ سالگی هم نظارت دارند به طوری که وقتی دختر در هر سنی تصمیم به ازدواج می‌گیرد اجازه پدر برای وی واجب است تا جایی که حتی دختر ۳۰ ساله و دختر زیر ۱۸ سال در این مورد در مقابل قانونی یکی هستند وبرای ازدواج نیاز به اجازه پدر دارند و در صورت موافقت پدرشان می‌توانند به عقد دیگری در بیایند.
یکی از آسیب‌های اجتماعی حاصل از ازدواج کودکان طلاق و به بار آوردن بیوه‌های زیر ۱۸ سال است‌. پیشتر فرشید یزدانی، عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان در گفت‌وگو با مهر گفته بود: «از سال ۸۴ تا ۸۹ حدود ۴۵ درصد ازدواج و طلاق درمیان کودکان افزایش یافته است و برای همین آمار سال ۸۹ نشان می‌دهد که ۳۷ هزار نفر ۱۰ تا ۱۸ سال مطلقه و بیوه درکشور وجود دارد‌.» این فعال حقوق کودکان مهم‌ترین دلیل ازدواج کودکان را فقر اقتصادی خانواده دانسته و با تکیه بر تحلیل آمار‌ سال‌های گذشته گفته بود: «براساس این آمارها، در هر سال ۸۰۰ کودک دختر ۱۰ تا ۱۴ سال و۱۵ هزار دختر ۱۵ تا ۱۹ سال در کشور طلاق گرفته‌اند‌.»

براساس آمار گفته شده در سال ۹۵، حدود ۴۳ هزار ازدواج دختربچه ۱۰ تا ۱۵ ساله در کشور گزارش شده است که از این تعداد ۲ هزار دختربچه و پسربچه از همسر خود جدا یا بیوه شده‌اند.