اسکای‌نیوز در گزارشی به علت بروز آتش‌سوزی‌های اخیر در مناطق گوناگون جهان پرداخته است.

با درگیر شدن برخی مناطق در گرمای شدید و آتش‌سوزی‌ها، «گنبدهای گرمایی» روزبه‌روز به پدیده‌ آب‌وهوایی رایج‌تری بدل می‌شوند.

روستاهای ترکیه، یونان و ایتالیا در ماه ژوئیه و اوت سال جاری طعمه آتش شده‌اند و مسافرانی که در سواحل این مناطق اقامت داشتند، با رسیدن درجه هوا به ۴۷ درجه، تخلیه شدند.

در ماه ژوئن نیز، گرمای بی‌سابقه در آمریکای شمالی، جان بیش از ۱۰۰ نفر را در شمال‌شرق ایالات متحده و کانادا گرفت.

تمامی این موارد در اثر پدیده گنبد گرمایی اتفاق افتاد.

گنبد گرمایی چیست؟

گنبد گرما زمانی اتفاق می‌افتد که جو پرفشار برای روزها و یا حتی هفته‌ها، بر فراز قسمت بزرگی از یک منطقه، باقی بماند.

مثل هنگامی که در قابلمه‌ای که روی اجاق گاز است را بر روی آن قرار می‌دهیم. هوای گرم، داخل قابلمه به دام می‌افتد و می‌تواند موج‌های گرمایی بسیار بالاتر از میزان معمول، تولید کند.

گنبد گرمایی چگونه شکل می‌گیرد؟

هوای گرم به‌صورت عمودی به داخل جو گسترش می‌یابد، اما فشار زیاد جو از بالا، راه فراری برای هوای گرم باقی نمی‌گذارد و در نتیجه هوای گرم را به‌سوی پایین می‌راند. هوای گرم در حال فرونشست، فشرده و گرم‌تر می‌شود و در نتیجه هوای گرم پایین‌تر را نیز به دام می‌اندازد.

در نتیجه، زمین منطقه‌ای که گنبد گرما بر فراز آن شکل گرفته است، رطوبتش را از دست می‌دهد و گرم‌تر می‌شود؛ با از دست دادن رطوبت، گرما نیز افزایش می‌یابد و آن منطقه، بستری برای بروز آتش‌سوزی می‌شود.

گنبد جو پرفشار، همچنین ابرها را از اطراف به عقب می‌راند و گرما را بیشتر در خود ذخیره می‌کند.

معمولا، باد می‌تواند هوای پرفشار را جابه‌جا کند اما با گسترش پیدا کردن گنبد به داخل جو، هوای پرفشار به‌زحمت می‌تواند حرکت کند و تقریبا ساکن می‌ماند.

آیا گنبدهای گرمایی رویدادهایی نادرند؟

گنبدهای گرمایی یا حرارتی در مناطق معتدل بسیار رایج‌اند؛ اما اکنون و در مناطقی که معمولا چنین گرمایی به خود نمی‌دیدند، بیشتر و شدیدتر شده‌اند.

برخی دانشمندان آمریکایی معتقدند که تغییر دمای شدید اقیانوس‌ آرام در طول زمستان پیش از وقوع موج گرما، جرقه‌ای برای به وجود آمدن گنبدهای گرمایی در ایالات متحده است.

به‌گفته این دانشمندان، دمای اقیانوس آرام غربی در طی دهه‌های گذشته و در مقایسه با اقیانوس آرام شرقی، افزایش یافته است‌ و «شیب حرارتی» شدید، با تغییر فشار، بادها را در طول فصل زمستان و در سراسر این اقیانوس حرکت می‌دهد.

این شیب حرارتی، در اثر « جریان‌های همرفتی» هوای گرم بیشتری ایجاد می‌کند. دمای «جریان‌های همرفتی» با گرم شدن سطح آب اقیانوس، در اقیانوس آرام غربی بالا می‌رود و انتقال گرما در مرکز و شرق اقیانوس آرام را کاهش می‌دهد.

بادهای شدید، هوای گرم را به‌سوی شرق و به‌سمت آمریکا می‌رانند.  سپس تندبادها این هوای گرم را در خود به دام می‌اندازند و به‌سوی زمین‌هایی می‌برند که هوای گرم، در نهایت در آن‌ها فرومی‌نشیند و موج گرما را سبب می‌شود.

در اروپا و به‌ویژه در منطقه بالتیک نیز، دمای آب بالاست و به ۶ درجه سانتی‌گراد بالاتر از درجه معمول می‌رسد.

دمای اقیانوس اطلس، پیرامون بریتانیا و ایرلند هم، در انتهای ماه ژوئیه، حدود ۲ تا ۴ درجه سانتی‌گراد بالاتر از میزان معمول بود.

اما مسئله نگران‌کننده، دمای دریای مدیترانه است که گرم‌تر از باقی دریاهای اروپاست. دمای این دریا حدودا ۳ درجه سانتی‌گراد بالاتر از میانگین معمول دما در این دریاست.