در پی علنی شدن نامه وزیر خارجه آمریکا به رییس‌جمهوری و رییس شورای مصالحه افغانستان، مقام‌های دولت افغانستان در مورد محتوای این نامه و روند صلح امروز دوشنبه ۱۸ حوت/اسفند در هفتمین سالگرد درگذشت قسیم فهیم، واکنش و اظهارات متفاوتی نشان دادند.

امرالله صالح، معاون اول ریاست‌جمهوری افغانستان گفت نامه وزیر خارجه آمریکا را از مجراهایی که باید ما را زیر فشار قرار می‌دادند، افشا کردند. او گفت مقام‌های دولت افغانستان به مدت دو روز با هیات آمریکایی به رهبری خلیل‌‌زاد در کابل دیدار و گفت‌وگو کرده‌اند. در این نشست‌ها در مورد راه‌حل از بین بردن بن‌بست موجود و در خصوص پاکستان صحبت کرده‌اند.

او گفت در مورد شکستن بن‌بست موجود ما یک «حرف طلایی و یک خط غیرقابل سازش» را به هیات آمریکایی پیشنهاد کردیم و آن اینکه دولت این کشور تحت هیچ شرایط و بهانه و زیر هیچ دسیسه‌ای حق رای را از مردم این کشور نمی‌تواند سلب کند.

او گفت زلمی خلیل‌‌زاد در این نشست از مقام‌های نظامی آمریکا پرسید که آیا شما حرف دولت افغانستان را در مورد اینکه چرا پاکستان نمی‌خواهد صلح در افغانستان تامین شود، تایید می‌کنید؟ به گفته صالح، مقام‌های نظامی آمریکا در این نشست گفتند که پاکستان تاکنون بین آمریکا، طالبان و دولت افغانستان تنها یک پیام‌رسان بوده و هیچ نوع فشاری بر طالبان به خاطر برقراری صلح در افغانستان وارد نکرده است. صالح به نقل از مقام‌های آمریکایی گفت که پاکستان دو دولت را در افغانستان به رسمیت می‌شناسد هم امارت اسلامی طالبان را هم دولت مرکزی این کشور را و تا زمانی که مساله افغانستان و پاکستان حل نشود، ما نمی‌توانیم گفت‌وگوی سازنده را با طالبان آغاز کنیم. 

معاون ریاست‌جمهوری گفت ما به یک صلح دو جانبه  نیاز داریم: رسیدگی به معضل تاریخی بین افغانستان و پاکستان و تحت فشار گذاشتن طالبان برای ادغام آنها در جامعه.

امرالله صالح تاکید کرد که طالبان اگر روی اصل انتخابات به توافق برسند، رییس جمهور غنی در سال‌های دور دوم ریاست‌جمهوری قرار دارد و می‌توانیم روی تاریخ برگزاری انتخابات مذاکره کنیم. 

او اما تصریح کرد که «معامله بیست نفر در یک اتاق که نسخه‌ای از انحلال قانون، نظام و دستاوردهای ما و حق رای را از توده مردم افغانستان بگیرد، قبول نداریم.» صالح با اشاره به طرح مکتوب و نامه وزیر خارجه آمریکا گفت: «نه گفتن در برابر ظلم اصل است و اگر چنین شرایطی پیش بیاید او مانند امام حسین در برابر چنین ظلمی ایستادگی خواهد کرد، آن زمان سینه چاک چاک، از گلوله پاکستانی و طالب شرف دارد نسبت به این که من با سرنوشت قوم خود معامله کنم و بگویم تو حق رای نداری و از این پس مدرسه حقانیه می‌آید و از شما امتحان دینی می‌گیرد.»

صالح گفت یکی از مواردی که در طرح آمریکایی آمده این است که ما نیاز به ایجاد شورای شریعت داریم. او گفت «بگذارید واضح بگویم که اگر به عنوان یک فرد تنها نیز بمانم، این سند ننگ را ابدا امضا نخواهم کرد.» او گفت طالبان یک واقعیت جامعه افغانستان است و دولت این کشور حاضر است با این گروه صلح کند. او صلح را سه نوع دسته‌بندی کرد و گفت ما «صلح آمرانه» را چه در بعد داخلی و چه خارجی قبول نداریم.

او افزود که نوع دوم صلح بن‌بست است و در این وضعیت هیچ یک از طرفین پیروز نخواهد شد و دولت افغانستان در بن‌بست به این پختگی رسید که «ما نمی‌توانیم طالبان را حذف کنیم و نمی‌خواهیم کسی را حذف کنیم و طالبان بیچاره‌ترین‌های این کشور است و خواهش ما نیز از طالبان این است که آنها نیز سیاست حذف را کنار بگذارند.»

صالح  گفت با آنکه افغانستان از نظر مالی و نظامی ضعیف است اما فقر باعث نشده است مردم این کشور عزت خود را به سازش بگذارد و«فقر و تنگدستی افغانستان سبب نخواهد شد که این کشور به خواست‌های نامشروع تمکین کند.» صالح در ادامه گفت در ماه‌های اخیر گروه طالبان نزدیک به ۶۰ تن از فعالان جامعه مدنی، خبرنگاران، علما و دادستان‌ها را ترور کرده‌اند.

عبدالله عبدالله، رییس شورای مصالحه در مراسم ساگرد قسیم فهیم گفت که نماینده سفارت آمریکا در کابل، دو روز قبل از سفر هیات آمریکایی به ریاست زلمی خلیل‌زاد، این نامه را به او و رییس‌جمهوری افغانستان تحویل داده است. 

عبدالله عبدالله با اشاره به اینکه افغانستان باید حیثیت مستقل خود را داشته باشد و از جایگاه یک ملت عظیم برخودار باشد، بر خلاف امرالله صالح گفت که در این نامه چند واقعیت وجود دارد.

او گفت در صدد توجیه نامه وزیر خارجه آمریکا نیست اما این نامه الویت دارد و فوری بودن صلح در این کشور نیز یک نیاز است. به گفته عبدالله عبدالله، در این نامه از اجماع داخلی و از کوشش‌های صلح یادآوری شده و اصول و مواردی که نیاز به بحث ندارد اما در مورد اینکه برای رسیدن به صلح پایدار چه گام‌های برداشته شود، لازم است مردم افغانستان، تصمیم بگیرند.»

عبدالله عبدالله تایید کرد و گفت باید قبول کنیم که مردم افغانستان روزهای سخت و دشواری را سپری می‌کند و سیاستمداران افغانستان باید برای اتحاد مردم تلاش کنند. 

او افزود که همه مردم این کشور در یک آرمان، که هر فرد دارای حق  رای است، شریک هستند. او اما گفت افغانستان در چه وضعیتی قرار دارد و آیا ما می‌توانیم سه ماه بعد یک انتخابات برگزار کنیم؟ عبدالله تاکید کرد: یوسف نورستانی «رییس پیشین کمیسیون انتخابات یک‌بار در آمریکا و بار دیگر در افغانستان محاکمه شده است.»

 او در ادامه گفت که « بیایید ارزش‌هایی مثل انتخابات را نهادینه کنیم و خود را فرش راه مردم افغانستان بکنیم و دست از شکایت خارجی برداریم.»

 به گفته عبدالله «خارجی‌ها در تمام دنیا هستند، هم تاثیر خوب دارند و هم تاثیر بد و بهتر است یک‌ بار ما افراط و تفریط‌های خود را نیز ارزیابی کنیم و ببینیم ما چه نظریاتی داشته‌ایم.»

آنتونی بلینکن در نامه به اشرف غنی و عبدالله عبدالله گفته است که آمریکا در اول ماه مه ۲۰۲۱ مطابق با توافق‌نامه دوحه تمام نیروهایش را از افغانستان خارج می‌کند و ممکن است علی‌رغم کمک‌های آمریکا به نیروهای امنیتی افغانستان، مناطق بیشتری به‌وسیله نیروهای طالبان سقوط  کند.

وزیر خارجه آمریکا در این نامه تاکید کرده که برای پیشرفت گفت‌وگوهای صلح افغانستان، یک نشست در سطح رهبران افغانستان و طالبان در انقره ترکیه برای توافق سیاسی برگزار خواهد شد و آمریکا از سازمان ملل درخواست خواهد کرد تا وزرا و نمایندگان کشورهای روسیه، چین، ایران، پاکستان و آمریکا را برای حمایت از صلح افغانستان گردهم بیاورد.