در پی شدت گرفتن جنگ بین نیروهای نظامی دولت و طالبان و سقوط شماری از ولسوالی‌ها به‌دست طالبان در شمال افغانستان، معاون دوم ریاست‌جمهوری افغانستان و عطا محمدنور، والی پیشین بلخ، از آغاز تلاش‌ها و آمادگی برای بسیج نیروی مردمی برای مقابله با گروه طالبان خبر دادند. 

سرور دانش، معاون دوم ریاست‌جمهوری، گفت گروه طالبان پیشروی را از مناطق و سرزمین‌هایی شروع کرده است که هیچ نوع زمینه پذیرش اجتماعی و فرهنگی میان مردم آن مناطق ندارد. او در یادداشتی نوشت که ولایت‌های شمال و مناطق مرکزی افغانستان در دهه ۱۳۷۰ تسلیم زورگویی و انحصار‌طلبی طالبان نشدند و امروز، طالبان همان «اشتباه دهه هفتاد خود را تکرار می‌کنند اما سرانجام در گرداب موج متلاطمی که خود آفریده غرق خواهد شد و به‌زودی نیروهای دفاعی و امنیتی کشور درس دیگری را که تا ابد فراموش نشود به آنان خواهند داد.» 

طالبان در روزهای اخیر مدعی شدند که شمار زیادی از مراکز ولسوالی‌ها/شهرستان‌ها را در ولایت‌های شمالی تصرف کرده‌اند. گروه طالبان از قوم پشتون‌اند و اشاره معاون دوم ریاست‌جمهوری به ساکنان مناطق شمالی و مرکزی اقوام تاجیک، هزاره و ازبک است. 

دیروز ۳۱ جوزا/خرداد، جنگجویان طالبان با تصرف چند ولسوالی ولایت بلخ، تا نزدیکی دروازه شهر مزار‌شریف، مرکز ولایت بلخ، آمدند. با نزدیک شدن جنگجویان طالبان به مزار‌شریف، برخی سیاستمداران و رهبران احزاب سیاسی در شمال افغانستان، از بسیج نیروی مردمی در برابر طالبان خبر دادند. 

عطا محمد‌نور، والی پیشین بلخ، شامگاه دیروز با انتشار فراخوانی، از رهبران احزاب سیاسی خواست علیه طالبان بسیج شوند. عطا محمدنور سه‌شنبه ۱ سرطان/تیر در یادداشتی نوشت که اکثریت احزاب سیاسی به فراخوان بسیج ملی حزب جمعیت اسلامی پاسخ مثبت داده‌اند و برای مقابله با طالبان اعلام آمادگی کرده‌اند. 

سرور دانش نیز در یادداشتی نوشت در کنار نیروهای امنیتی، خیزش‌های وسیع مردمی و مقاومت فراگیر ملی در چارچوب حاکمیت دولتی، برای دفاع از جمهوریت و سرکوب دشمنان نظام در حال شکل‌گیری است. دانش گفت در قوای سه‌گانه دولت و بین سیاستمداران و احزاب سیاسی کشور، اجماع سیاسی کافی در دفاع از نظام و جمهوریت و مخالفت با امارت طالبانی وجود دارد و مردم افغانستان نیز از همه اقوام در ۳۴ ولایت کشور، موضع متحد علیه طالبان دارند. 

با تشدید جنگ در شمال، مردم در قالب نیروهای خیزش مردمی در شماری از ولایت‌ها مسلح شدند و در کنار نیروهای امنیتی علیه طالبان جنگیدند. 

در روزهای اخیر، بسم‌الله محمدی، سرپرست وزارت دفاع، از مردم خواست کنار نیروهای دفاعی و امنیتی قرار گیرند و از جغرافیا و محل زندگی‌شان دفاع کنند. او در ادامه افزود دولت آماده است تمام تسهیلات و امکانات را در اختیار مردم قرار دهد. 

سرور دانش گفت دولت افغانستان قبل از طالبان از برقراری صلح استقبال کرد اما به گفته او، گروه طالبان تا این لحظه با عملکردش اثبات کرده‌ است که «کمترین باور و ایمانی به صلح و همزیستی مسالمت‌آمیز ندارند و جز به حاکمیت انحصاری خود به هیچ چیزی تن نمی‌دهند». 

هم‌زمان، وزارت دفاع افغانستان سه‌شنبه ۱ سرطان/تیر اعلام کرد که نیروهای امنیتی دیشب و صبح امروز در عملیات پاک‌سازی، ولسوالی بلخ ولایت بلخ و ولسوالی دوشی ولایت بغلان را از تصرف طالبان آزاد کردند.

اما ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، عملیات پاک‌سازی این دو ولسوالی را تکذیب کرد و مدعی شد این گروه دیشب و صبح امروز مراکز ۱۲ ولسوالی در ۸ ولایت را تصرف کرده‌اند. سخنگوی طالبان صبح امروز سه‌شنبه ۱ سرطان/تیر همچنین مدعی شد که این گروه شیرخان بندر واقع در ولسوالی امام صاحب ولایت قندوز، در مرز با تاجیکستان، را نیز تصرف کرده‌اند.