با هدف بررسی امکان توافق سیاسی برای پایان جنگ در افغانستان، برای نخستین‌بار نشستی ازپیش اعلام‌شده‌ بین نمایندگان گروه طالبان و آمریکا در امارات متحده عربی برگزار شده است؛ نشستی که شاید بزرگ‌ترین شانس افغانستان برای صلح در چهل سال اخیر باشد.

این نشست در غیاب دولت افغانستان و زیر نظر پاکستان، عربستان سعودی و امارات متحده عربی برپا شده است، به این دلیل که گروه طالبان تاکنون دولت افغانستان را باوجود مشروعیت بین‌المللی‌اش قبول ندارد.

«نشست ابوظبی» که علاوه‌بر آمریکا، با شرکت نمایندگانی از سه کشور حامی پیشین طالبان در جریان است، با بیم و امیدهایی همراه شده است.

طالبان سطح نمایندگی برای مذاکره با آمریکا را در این نشست ارتقا بخشیده‌ است. براساس گزارش‌ها، در کنار شیرمحمد عباس استانکزی، رییس دفتر قطر طالبان، امیرخان متقی و ملا صدیق‌الله، دو نماینده پسر ملاعمر، بنیان‌گذار گروه طالبان، یک عضو ارشد شبکه حقانی و چند فرمانده نظامی پیشین طالبان رو در روی زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان، خواهند نشست.

آقای خلیل‌زاد که زاده افغانستان است و پیچ و خم‌های سیاسی کشور مادری‌اش را به‌خوبی درک می‌کند، در جریان ماموریتش به‌عنوان نماینده آمریکا، توانسته دوبار با طالبان در قطر و چند بار با رهبران کشورهای منطقه، درباره روند صلح افغانستان دیدار و گفت‌وگو کند.

نتیجه این سه ماه ترافیک دیپلماتیک، نشست امروز در امارات متحده عربی است که می‌تواند سرآغاز مذاکرات رسمی صلح باشد.  

معادله صلح افغانستان طرف‌های متعددی دارد، اما چهار طرف اصلی، طالبان و پاکستان، و نیز آمریکا و افغانستان به این مذاکرات خوش‌بینی نشان داده‌اند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان می‌گوید که این دیدار به‌منظور حل دیپلماتیک مسائل و تلاش برای خاتمه دادن به ۱۷ سال جنگ در افغانستان است.

محمد فیصل، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، می‌گوید:‌ «پاکستان در کنار جامعه بین‌المللی و طرف‌های ذی‌نفع، به صلح و آشتی در افغانستان متعهد است. امیدواریم این گفت‌وگوها به پایان خونریزی در افغانستان و برقراری صلح در منطقه منجر شود.»‌

هرچند دولت افغانستان نمایندگان باصلاحیتی به امارات فرستاده است که در راس آن‌ها حمدالله محب، مشاور امنیت ملی و سلام رحیمی، رییس دفتر ریاست جمهوری قرار دارند، اما مقام‌های افغان نتوانسته‌اند در جلسه طالبان و آمریکا حضور پیدا کنند.

باوجود این، احسان طاهری، سخنگوی شورای عالی صلح افغانستان، می‌گوید:‌ «این نشست‌ها زمینه گفت‌وگوهای مستقیم بین دولت افغانستان و طالبان را فراهم می‌کند. درمورد این نشست با افغانستان هماهنگی شده. این گفت‌وگوهای مستقیم نیست که افغانستان باید در آن شرکت داشته باشد. افغانستان از این جلسه استقبال می‌کند و به‌دنبال کمک‌های بیشتر منطقه‌ای و بین‌المللی از روند صلح است.»

آقای خلیل‌زاد به نمایندگی آمریکا، پیش‌تر گفته بود امیدوار است تا کمتر از پنج ماه دیگر که انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان برگزار می‌شود، این گره باز شود.

این امیدواری از نفوذ چشمگیر آمریکا بر عربستان سعودی و پاکستان (که میزبان رهبران طالبان است) برمی‌خیزد. آمریکا در ازای بازگرداندن میلیون‌ها دلار کمک مالی به‌شدت مورد نیاز پاکستان، انتظار دارد این کشور گام‌های عملی در راه صلح افغانستان بردارد. عربستان سعودی هم به‌تازگی ۶میلیارد دلار به پاکستان کمک کرده و بعید به نظر می‌رسد اسلام‌آباد، متحد طالبان، درخواست عربستان سعودی را زمین بگذارد؛ کشوری که به درخواست آمریکا و افغانستان برای کمک به روند صلح و بازگشت به صحنه سیاسی افغانستان برای مهار نفوذ روزافزون ایران، چراغ سبز نشان داده است.

اما طالبان هم مسائلی دارند.

درحالی‌که آمریکا مایل است گفت‌وگوها با طالبان در محور به‌رسمیت شناخته شدن دولت افغانستان و ادغام طالبان در بدنه سیاسی کشور پیش برود، گروه طالبان درپی تعیین جدول زمانی برای خروج نیروهای خارجی، حذف نام رهبرانشان از فهرست سیاه سازمان ملل متحد و لیست تحریم‌های آمریکا، آزادی صدها زندانی طالبان و تسلط در نظام سیاسی فراگیر در افغانستان است.

برای رهبری سیاسی طالبان قانع کردن فرماندهان جنگی که در نبرد افغانستان فعال‌اند، به یک توافق سیاسی که شکست تعبیر نشود، کار دشواری خواهد بود؛ زیرا این فرماندهان، بر نیرو، منابع و اسلحه سیطره دارند، درحالی‌که رهبران در بیرون از افغانستان و بیشتر در پاکستان و قطر و اکنون به‌خاطر مخالفت عربستان سعودی با قطر، رفته رفته در امارات متحده عربی به‌سر می‌برند و زندگی آرام و آسوده‌ای دارند.

از این رو طالبان تاکنون از موضع خود که رد مشروعیت دولت و خروج آمریکا از افغانستان است، کوتاه نیامده است.

به‌نظر می‌رسد اصلی‌ترین مساله در این نشست، زمینه‌سازی گفت‌وگوی مستقیم طالبان با دولت افغانستان خواهد بود. اگر طالبان به این درخواست آمریکا و حامیان افغانستان تن دهد، می‌توان گفت گره کور روند صلح افغانستان باز شده است.