انتخابات ریاست جمهوری افغانستان شنبه، ۶ میزان/ مهر، از ساعت ۷ صبح تا ۳ بعدازظهر در میانه تهدیدهای امنیتی برگزار می‌شود. در این نوشته به ابعاد مختلف این رای‌گیری سرنوشت‌ساز می‌پردازیم.

مدیریت انتخابات

در افغانستان برخلاف ایران که وزارت کشور مسئول برگزاری انتخابات سراسری است، کمیسیون مستقل انتخابات ماموریت این روند را برعهده دارد. قانون اساسی افغانستان مسئولیت این روند ملی را با هدف بی‌طرفی و شفافیت بیشتر، به کمیسیون واگذار کرده است. کمیسیون مورد حمایت سازمان ملل متحد و جامعه جهانی است و بخش عمده بودجه تقریبا ۱۵۰میلیون دلاری هر انتخابات، ازسوی این منابع تامین می‌شود؛ اما امسال دولت افغانستان توانسته است ۶۴ درصد بودجه انتخابات را از منابع داخلی تامین کند و بقیه آن، کمک جهانی است. امسال بیش از ۲۰۰هزار کارمند کمیسیون انتخابات ریاست جمهوری را برپا می‌کنند.

رای‌دهندگان

۹میلیون و ۶۶۵هزار نفر واجد شرکت در انتخابات‌، برای آن ثبت‌نام کرده‌اند. ۳۳ درصد آن را زنان تشکیل می‌دهند. اما با توجه به تهدیدهای امنیتی، مشارکت ۴میلیونی در انتخابات ریاست جمهوری، دستاورد بزرگی خواهد بود، هرچند که منابع ایران‌اینترنشنال در نهادهای دولتی افغانستان، میزان مشارکت را به اندازه ۲میلیون نفر برآورد می‌کنند. اگر این انتخابات واقعا با این سطح پایین مشارکت برگزار شود، مشروعیت آن و در نتیجه دوام حکومت منتخب با پرسش‌های جدی روبرو خواهد شد.

مراکز رای‌دهی

هفتاد درصد مراکز رای‌دهی در مدرسه‌ها قرار دارد. با وجود تقاضاها برای جدا کردن مدارس و دانش‌آموزان از سیاست، افغانستان به‌دلیل نبود زیربناها ناچار است برای روندهایی مانند انتخابات، از مراکز آموزشی استفاده کند. بیشتر کارمندان کمیسیون هم موقتی و از میان معلمان‌اند. 

طالبان تهدید کرده است که به مراکز رای‌دهی حمله خواهند کرد. ۴۹۲۸ مرکز به روی رای‌دهندگان باز خواهد بود، اما از میان آن‌ها، ۶۶۷ مرکز با تهدید شدید و ۸۹۷ مرکز رای‌گیری با تهدید متوسط روبه‌روست. بنابراین تنها ۳۳۶۴ مرکز از امنیت عادی برخوردار است.

شفافیت انتخابات

انتخابات افغانستان در ۴۴۵ ولسوالی و ناحیه برگزار می شود. ۱۵۰هزار ناظر بر این روند نظارت خواهند کرد. دو نامزد اصلی، محمد اشرف غنی و عبدالله عبدالله، تقریبا به اندازه مساوی و هریک ۳۰هزار ناظر خواهند داشت. بقیه ناظران ازسوی دیگر نامزدها، احزاب سیاسی، گروه‌های مدنی، شبکه‌های نظارت بر انتخابات، نهادهای بین‌المللی و کشورهای دوست افغانستان ازجمله آمریکا و ایران خواهند بود. اما به‌رغم تلاش برای بیومتریک کردن سیستم و استقرار ناظران مجهز به تلفن‌های هوشمند، امکان تقلب سازمان‌یافته را نباید دست‌کم گرفت. تجربه انتخابات پارلمانی پارسال با تقلب‌های گسترده توام بود که باعث شد بسیاری مدیران ارشد کمیسیون انتخابات دادگاهی و زندانی شوند. هیچ اطمینان قطعی از شفافیت این انتخابات وجود ندارد.

نگاه جامعه جهانی

این انتخابات در میانه تلاش‌های آمریکا برای رسیدن به توافق صلح با طالبان صورت می‌گیرد و برای دولت افغانستان مشروعیت حکومت منتخب بعد از انتخابات، از اهمیت حیاتی برخوردار است. اگر دامنه تقلب به‌حدی گسترده شود که مشروعیت انتخابات را زیر سوال ببرد و کاندیداهای بازنده نتیجه رای‌گیری را نپذیرند، این روند دموکراتیک بحران جدیدی را به‌وجود خواهد آورد. جان کلام مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در تماس تلفنی پنج‌شنبه شب با اشرف غنی هم برگزاری شفاف انتخابات بود. او به غنی گفت انتظار دارد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان بی‌عیب و نقص برگزار شود، تا از درستی نتیجه آن اطمینان حاصل شود.

ناامنی

طالبان مردم را از شرکت در انتخابات برحذر داشته و گفته‌اند که به مراکز رای‌دهی حمله خواهند کرد، اما دولت افغانستان از مردم خواسته است که با اطمینان خاطر در انتخابات شرکت کنند. مدیران ارشد امنیتی روز جمعه در نشست خبری در کابل گفتند که امنیت این انتخابات نسبت به انتخابات ۲۰۱۴ بیش از ۹۰درصد بیشتر است. ژنرال خوشحال سادات، معاون وزیر داخله افغانستان گفت پارسال در این مدت، ۹۰ حمله صورت گرفت، درحالی‌که میزان حملات امسال به ۸ مورد کاهش یافته است. بیش از ۷۰هزار سرباز افغان مسئول تامین امنیت انتخابات است.