انستیتو مطالعات استراتژیک افغانستان در پژوهشی با عنوان «جهادی‌های سایبری: تلاقی افراط‌گرایی و تکنالوژی دیجیتالی در افغانستان» گزارش داد گروه‌های افراطی مانند طالبان، داعش و شبکه‌های سلفی خشونت‌گرا به‌صورت گسترده از رسانه‌های اجتماعی برای عضو‌گیری و ترویج افراطی‌گری استفاده می‌کنند.

الهام غرجی، پژوهشگر صلح و منازعه در دانشگاه کویمبرا (در پرتغال)، در این پژوهش، ۲۸۰ آدرس دیجیتالی گروه‌های افراطی خشونت‌گرا در افغانستان را بررسی کرده است. این رقم حساب‌های شخصی افراد را شامل نمی‌شود و به آدرس گروهی یا سخنگویان این گروه‌ها محدود است.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد گروه‌های افراطی از توییتر ۳۵ درصد، از تلگرام ۳۴ درصد و از فیسبوک ۱۸ درصد استفاده می‌کنند.

بنابر یافته‌های این پژوهش، گروه‌های افراطی از فعالیت در رسانه‌های اجتماعی چهار هدف را دنبال می‌کنند: تبلیغ ایدئولوژیک، نظامی، جنگ اطلاعاتی و سربازگیری.

در نتایج این پژوهش آمده است گروه طالبان به پنج زبان محتوا تولید می‌کنند و در رسانه‌های اجتماعی در افغانستان بیشترین فعالیت را دارند. این گروه بیش از ۱۸۰ آدرس توییتری دارد که ۵۳ درصد کل آدرس‌های فعال گروه‌های خشونت‌گرای افراطی در توییتر را در بر می‌گیرد. طالبان به زبان‌های فارسی، پشتو، عربی، اردو و انگلیسی فعالیت دارند و از تمام رسانه‌های اجتماعی مانند توییتر، فیسبوک، تلگرام و یوتیوب استفاده می‌کنند. تبلیغات طالبان در رسانه‌های اجتماعی بر سربازگیری، به‌ویژه حملات انتحاری و جنگ تبلیغاتی علیه دولت افغانستان، متمرکز است.

پس از طالبان، شاخه خراسان گروه داعش بیشترین آدرس را در رسانه‌های اجتماعی دارد. بر اساس این پژوهش، هرچند این گروه در فیسبوک و یوتیوب فعال است، تمرکز اصلی‌اش تلگرام است. بیشترین ادرس رسانه‌ای گروه داعش خراسان مربوط به اعضای تاجیکستانی داعش از آسیای میانه است. تبلیغات داعش بیشتر علیه حکومت، شیعه‌های افغانستان و طالبان است. در این پژوهش آمده است بخش عمده‌ فعالیت‌های داعش در افغانستان زیر نقاب سلفی‌گرایی صورت می‌گیرد.

گروه‌های سلفی سومین گروه افراطی است که از رسانه‌های اجتماعی برای تبلیغ علیه شیعیان و زنان در افغانستان استفاده می‌کنند. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که گروه‌های سلفی علی‌رغم مخالفت‌ مسلمانان حنفی‌مذهب افغانستان، در حال گسترش‌اند و ۹۰ درصد فعالیت‌هایشان از طریق فیسبوک صورت می‌گیرد.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد سلفی‌ها شاخه نظامی ندارند و فعالیت‌های خشونت‌گرایانه علنی انجام نمی‌دهند، اما این گروه زمینه اصلی فکری و فرهنگی نفوذ داعش را در افغانستان فراهم کرده است. گروه‌های سلفی از آدرس‌های رسمی‌شان محتواهای تولیدی داعش را همرسانی می‌کنند.

بر اساس یافته‌های این پژوهش، شاخه‌ای از وهابیون ایرانی نیز تاثیر فزاینده‌ای در افغانستان داشته است و بیش از یک میلیون دنبال‌کننده در رسانه‌های اجتماعی دارد و به‌دلیل زبان مشترک، تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای بر کاربران رسانه‌های اجتماعی افغان گذاشته است. این شاخه متمرکز بر افغانستان، تاجیکستان و ایران است و ضد شیعه‌ها، زنان و ارزش‌های دموکراتیک در افغانستان تبلیغ می‌کند.

به گفته الهام غرجی، در افغانستان، رسانه‌های اجتماعی حدود ۳/۶ میلیون کاربر فعال دارند و تعداد دنبال‌کنندگان گروه‌های افراطی در رسانه‌های اجتماعی بیشتر از ۲/۳ میلیون نفر است.

به باور الهام غرجی، رسانه‌های اجتماعی گروه‌های افراطی، روند گسترش افراطی‌گری در افغانستان را تشدید و تسریع می‌کنند و سوای آشوب‌گری‌های فعلی طالبان، دورنمای ثبات و صلح در افغانستان را با خطر مواجه می‌‌کنند.

غرجی پیشنهاد می‌کند برای مبارزه با رشد رسانه‌های افراطی مذهبی، باید آگاهی عمومی گسترش یابد، امنیت اینترنت بیشتر شود و اعتدال و میانه‌روی و جامعه‌ مدنی در این کشور تقویت شود.

این پژوهش در حالی از فعالیت گسترده گروه‌های افراطی در رسانه‌های اجتماعی افغانستان خبر می‌دهد که هفته گذشته، عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه، اعلام کرد رسانه‌های اجتماعی تحول سیاسی بزرگی در این کشور پدید آورده است.

این مقام ارشد دولت افغانستان، بدون اشاره به گروه‌های افراطی فعال در رسانه‌های اجتماعی، گفت هر روز که می‌گذرد، «فرهنگ استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اینترنت تقویت می‌شود و عملکرد کاربران هدفمندتر می‌گردد».

عبدالله ضمن حمایت از گردش آزاد اطلاعات و آزادی رسانه‌ها و فعالیت شهروندان در رسانه‌های اجتماعی، گفت: «در تحولات پیش‌رو، جایگاه آزادی بیان و نقش مثبت رسانه‌ها محفوظ خواهد بود.»

عبدالله عبدالله گفت کاربران رسانه‌های اجتماعی با «نقدهای سازنده، نظریات ارزشمند و نگاه تیزبینانه‌شان، مانند قوە فشار عمل کرده و هدایت‌گر بوده‌اند».