قیمت دلار طی روزهای اخیر در ایران، به مرز ۵ هزار تومان هم رسید و دولت روحانی، برای آرام‌کردن بازار آشفته‌ی ارز، با عملیات پلیسی حدود ۹۰ دلال را دستگیر و ۱۰ صرافی را پلمب کرد.

طبق گفته‌ی سردار حسن رحیمی، رئیس پلیس تهران، عملیات دستگیری دلالان ارز، تأثیرگذار بوده و نرخ ارز در ساعات ابتدای عملیات، ۱۰۰ تومان کاهش داشته است.

چنین سناریویی سال ۱۳۹۱، در دولت محمود احمدی‌نژاد نیز اتفاق افتاد که در آن زمان، محمدرضا رحیمی، معاون اول احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری پیشین ایران، همه‌ی ماجرای گرانی و نابسامانی نرخ ارز را بر گردن یک دلال ارز به نام «جمشید بسم‌الله» انداخت و گفت: «جمشید بسم‌الله هر صبح بر بالای چهارپایه‌‌ای می‌رود و نرخ ارز را تعیین می‌کند».

محمدرضا میرآبی، معروف به جمشید بسم‌الله، یکی از دلالان بازار ارز بود که طی بحران جهش نرخ ارز در دولت دهم، به‌عنوان اخلال‌گر بازار ارز دستگیر شد.

حالا سناریوی دولت دهم، یک‌بار دیگر در دولت دوازدهم تکرار شده، البته با این تفاوت که تعداد جمشید بسم‌الله‌ها به ۹۰ نفر افزایش یافته است.

• دولت عامل گرانی ارز نیست

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، ۱۷ بهمن‌ماه، در دومین نشست خبری خود به‌عنوان رییس دولت دوازدهم، به گرانی نرخ ارز اشاره کرد و گفت: «نرخ ارز را متعادل نمی‌بینیم. اگر نرخ ارز بالاتر از هفته‌های پیش است، حتماً نمی‌تواند دلایل تجاری داشته باشد؛ زیرا ما در تأمین ارز و همچنین مخارج ارزی، ترازمان مثبت است. این موضوع که برخی‌ها می‌گویند خود دولت ارز را گران کرده، درصورتی صحیح است که دولت کسری بودجه داشته باشد. ما امسال کسری بودجه نداریم».

بنابراین طبق گفته‌ی حسن روحانی، زمانی دولت عامل گرانی نرخ ارز است که کسری بودجه داشته باشد.

در حال حاضر، بانک مرکزی سیاست جدیدی برای کنترل بازار ارز در نظر گرفته است که «انتشار اوراق گواهی سپرده‌ی با نرخ سود ۲۰ درصد»، «انتشار اوراق گواهی سپرده‌ی مبتنی‌بر ارز» و طرح «پیش‌فروش سکه‌ی بهار آزادی» از جمله‌ی این سیاست‌هاست. البته پیش‌فروش سکه، در دوره‌ی ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد نیز انجام شده بود.

• برخورد با اخلال‌گران در دنیا عرف است

ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی، روز شنبه ۲۸ بهمن‌ماه در همایشی، به برخورد پلیسی اخیر دولت با اخلال‌گران بازار ارز اشاره کرد و گفت برخی‌ها اقدام بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز را امنیتی کردن فضای اقتصاد تلقی کرده‌اند، اما برخورد با اخلال‌گران، در دنیا یک عرف و هنجار پذیرفته‌شده است.

طبق گفته‌‌ی رئیس کل بانک مرکزی، امروز در هیچ کشوری اجازه داده نمی‌شود بدون شناسایی دقیق مشتری، خدماتی ارائه شود؛ اما در ایران، معاملات ارزی بدون طی مراحل شناسایی مشتری و خریدار انجام می‌شود.

• سرمایه‌گذاران در حال کوچ از ایران

یکی از پیامدهای نوسان نرخ ارز و بی‌ثباتی بازار، فرار و کوچ سرمایه‌گذار است.

حمید اعرابی، کارشناس بازار سرمایه، روز شنبه ۲۸ بهمن‌ماه در گفت‌وگو با ایلنا، در این رابطه گفت: «بسیاری‌از سپرده‌گذاران، ازجمله اعراب، پس‌از نوسانات اخیر نرخ دلار، احساس ترس کردند و در حال خارج‌سازی سرمایه‌های خود هستند و ترجیح می‌دهند که این سرمایه‌ها را به دلار تبدیل کنند».

به گفته‌ی این کارشناس بازار سرمایه، در چهار سال نخست دولت روحانی، هیچ‌گونه افزایش نرخی در دلار رخ نداد؛ در حالی که با توجه به تورم داخلی و خارجی و افزایش نقدینگی، قیمت دلار باید در هر سال، ۸ درصد افزایش قیمت پیدا می‌کرد؛ اما اکنون این فنر، ناگهانی رها و نرخ ارز گران شده است.

• دستگیری جانشین جمشید بسم‌الله

بر اساس گفته‌ی سردار حسن رحیمی، رئیس پلیس تهران، در عملیات دستگیری دلالان ارز، فردی که گفته می‌شود «جانشین جمشید بسم‌الله» بوده، نیز دستگیر شده است.

اما از سوی دیگر، کارشناسان و فعالان اقتصادی ازجمله عباس‌ آرگون، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، معتقدند که با بگیر و ببند نمی‌توان بازار ارز را مدیریت کرد.

به گزارش خبرگزاری ایلنا، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، با تأکید بر این‌که نباید نرخ ارز را سرکوب کرد، گفت: «دولت باید به‌سمتی حرکت کند که مطابق نرخ تورم، این نرخ تعدیل شود، تا واردکنندگان و صادرکنندگان با رشدهای هیجانی ارز، آسیب نبینند».

او تأکید کرد که افراد فعال در سفته‌بازی و اخلال‌گران بازار ارز باید شناسایی شوند و افزود: «هرچند سرکوب نرخ ارز کار درستی نیست، اما بازار هیجانی و به‌هم ریختن ثبات بازار هم درست نیست».

گزارش علی خردپیر در مورد نوسانات نرخ ارز در ماه‌های اخیر: