کسر بودجه در وزارت نیرو:بحران نوسازی شبکه و نیروگاههای پنجاه ساله
درحالی که صنعت برق ایران با چالشهای مختلفی از جمله بازدهی کم نیروگاهها، قیمت بالای تولید برق، و فرسودگی خطوط انتقال مواجه است، یک نماینده مجلس خبر داد که وزارت نیرو به شدت با کمبود بودجه برای نوسازی صنعت برق مواجه شده و دولت بودجه لازم را به این وزارتخانه اختصاص ندادهاست.
محمد خالدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، گفت: «وزارت نیرو قبول دارد که سیستم برقی کشور فرسوده و حتی سن بالای پنجاه سال را داشته و از رده خارج شده است، اما برای نوسازی تجهیزات برقی بودجه کافی ندارد.»
وی در خصوص فرسودگی شبکه انتقال برق در کشور، گفت: هم اکنون «بحث فرسودگی شبکه برق کشور بسیار مهم و جدی است، در اوایل انقلاب بسیاری از این کارها را جهادسازندگی فی سبیلالله انجام میداد، در شرایط کنونی چنین اقداماتی کمرنگ شده و اکنون فرسودگی تجهیزات برق و همچنین در برخی از نقاط کشور کمبود تجهیزات فنی برای کاهش تلفات را داریم.»
خالدی با بیان اینکه «وزارت نیرو قبول دارد که سیستم برقی کشور فرسوده و حتی سن بالای پنجاه سال را داشته و از رده خارج شده است»، گفت که «نوسازی تجهیزات برقی نیاز به بودجه دارد که دولت بودجه کافی برای اصلاح شبکه و تغییر ساختار برخی از نیروگاهها را در اختیار وزارت نیرو قرار نمیدهد.»
وی با اشاره به اینکه «در برنامه ششم توسعه تکلیف شد که نیروگاههایی بسازیم که بازده بالای ۵۷ درصد را داشته باشند»، گفت: «وزارت نیرو برای نوسازی سیستم انتقال برق به بودجه نیاز دارد ولی این بودجه در اختیار این وزارتخانه قرار نمی گیرد و این سبب شده که بسیاری از شرکتها و بخش خصوصی شرایط مالی خوبی نداشته و حتی منجر به ورشکستگی آنها شده است.»
وی با بیان اینکه «ساختمانهایی که به تازگی ساخته شده اند استانداردهای حوزه انرژی را ندارند»، گفت که «مصرف بهینه انرژی در جامعه ی ما، جا نیفتاده است و مردم در بالا بودن مصرف انرژی نقش مهمی ایفا می کنند.»
عدم تخصیص بودجه به «نوسازی سیستم انتقال برق» و دیگر بخشهای صنعت برق درحالی است که دولت حسن روحانی از ابتدای خردادماه ۱۳۹۷ تعرفه مشترکان عادی را ۷ درصد و تعرفه مشترکان پرمصرف را حدود ۱۶ درصد افزایش داده است.
حمید چیتچیان، وزیر سابق نیرو، دوسال پیش گفته بود که «شبکه برق کشور حدود ۶۰ درصد از برق موردنیاز مردم را از شرکتهای خصوصی تولید برق میخرد» اما «وزارت نیرو به دلیل ضرر در فروش برق، توان پرداخت همه مطالبات نیروگاهها را ندارد و به آنها مقروض است.»
او تاکید کرده بود که «مجموعه زیانهای انباشته صنعت برق» سبب شد تا درحالی که «در ابتدای دولت یازدهم مجموع بدهیهای سررسیدشده بخش برق وزارت نیرو ۲۰ هزار میلیارد تومان بود و در پایان فعالیت چهار ساله این دولت، بدهی از ۳۰ هزار میلیارد تومان فراتر رفت.»
سخنان محمد خالدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، نشان میدهد که افزایش قیمت برق از ابتدای خرداد ماه سالجاری هنوز مشکلی از صنعت برق ایران را حل نکرده است و مجموعه بدهکاریهای وزارت نیرو به نیز رو به افزایش است.
این روند در صورت ادامه، فرصت سرمایهگذاری و ساخت نیروگاههای جدید را از هر دو بخش دولتی و خصوصی سلب میکند.
کمبود برق به دلیل چالشهای مزمن
مصطفی رجبیمشهدی، سخنگوی صنعت برق، ۲۱ خرداد ماه سالجاری و بعد از افزایش قیمت برق، گفت که «در حال حاضر قیمت تمام شده برق بسیار بیشتر از مبلغی است که از مشترکان اخذ میشود و همین منجر به بدهیهای صنعت برق به بخش تولیدکنندگان و پیمانکاران این صنعت شده و ما نمیتوانیم توان پرداخت هزینههای تولید برق را داشته باشیم.»
او با تاکید بر اینکه «مشترکان پرمصرف پنج برابر خوش مصرفها از انرژی الکتریکی استفاده میکنند»، گفت: «همین امر موجب شده است تا گروه پرمصرفها در تضاد با عدالت اجتماعی از یارانه پنهان انرژی بیشتری استفاده کنند.»
رجبیمشهدی با اشاره به اینکه «ادامه این روند سرمایهگذاری در صنعت برق را معوق خواهد کرد»، گفت که «عدم سرمایهگذاریها صنعت برق در موعد مقرر موجب خواهد شد تا این چرخه بعدها در زمینه تأمین بار پیک مصرف ما را دچار مشکل کند.»
سخنگوی صنعت برق گفت که «بر اساس اطلاعات موجود ایران حدود ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی خود را صرف یارانه انرژی میکند و در سال ۲۰۱۷ بیشترین یارانه را به مصرف کنندگان برق خود اختصاص داده است.»
مرکز پژوهشهای مجلس چندی پیش در گزارشی با تاکید بر اینکه «صنعت برق ایران بهعنوان یک صنعت زیرساختی با چالشهای متعددی روبهرو بوده که برخی از آنها صورتی مزمن به خود گرفته است»، تاکید کرد که «اصلاحات ساختاری مکرر و خصوصیسازی ناکارآمد، اتلاف بالا و بهرهوری پایین در بخشهای تولید، انتقال و توزیع، تداوم کسری بودجه و انباشت بدهی وزارت نیرو و رشد چشمگیر مصرف خانگی برق بهویژه در روزهای گرم سال، شماری از مهمترین مسائل صنعت برق در سالیان اخیر بوده است.»
در این گزارش آمده که «استمرار این مسائل، موجب شده دسترسی به برق به یکی از چالشهای فضای کسبوکار ایران تبدیل شود و جایگاه ایران در رتبهبندی محیط کسبوکار تغییر یا با کاهش روبهرو شود و کمبود برق بهویژه در فصل تابستان موجب خاموشیهای متعدد شود.»
در هفتههای اخیر گزارشهای مختلفی از خاموشیهای اعلام نشده در مناطق مختلف ایران منتشر شده است اما این خاموشیها هنوز با قطع گسترده برق در تابستان گذشته قابل مقایسه نیست.
مصطفی رجبیمشهدی، سخنگوی صنعت برق، درباره وضعیت تولید و مصرف برق در تابستان سالجاری، گفت: «توان قابل تامین امسال حدود ۵۹ هزار مگاوات است و بر اساس پیشبینیهای اولیه اوج مصرف برق تابستان به ۶۲ هزار مگاوات نیز خواهد رسید.»
او تاکید دارد که «صنعت برق درصدد است با اجرای برنامههای مدیریت مصرف و همکاری مردم بتواند با همان توان قابل تامین، پیک امسال را بدون خاموشی سپری کند.»