پس از تایید سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراین با شلیک موشک سپاه پاسداران،‌ مردم در چندین شهر ایران تجمع‌های اعتراضی برگزار کرده و در شعارهای خود علاوه بر این موضوع خواستار مسئولیت‌پذیری مقام‌های جمهوری اسلامی درباره  کشتار صورت گرفته طی اعتراض‌های سراسری آبان ‌ماه شدند.

در ویدیوهایی که از تجمع روز شنبه ۲۱ دی‌ماه از خیابان «سمیه»، مرکز تهران، در رسانه‌های اجتماعی منتشر شده برخی مردم شعار «کشته آبان ماست: ‌۱۵۰۰ نفر» سر دادند.

منظور معترضان از این عدد آماری است که در آخرین گزارش از سوی خبرگزاری رویترز درباره تعداد شهروندان کشته شده طی اعتراض‌های سراسری آبان‌ماه منتشر شد.

در تجمع‌های شنبه که ابتدا در مقابل دانشگاه «امیرکبیر» تهران و سپس نقاط دیگر پایتخت و شهرهایی از جمله رشت،‌ بجنورد، شیراز،‌ کرمان،‌ بابل،‌ همدان و... شکل گرفت، مردم نسبت به «پنهان‌کاری» و «دروغ‌گویی» از سوی مقام‌های رسمی در حوادث ماه‌های اخیر اعتراض کردند.

طی هفته‌های گذشته و در پی سرکوب اعتراض‌های آبان‌ماه، با جان‌باختن دست‌کم ۷۸ شهروند طی تشییع جنازه قاسم سلیمانی،‌ فرمانده کشته شده نیروی قدس سپاه پاسداران، و سپس ۱۷۶ مسافر هواپیمای اوکراین، مردم در رسانه‌های اجتماعی نسبت به جان باختن هم‌وطنان خود نارضایتی بیشتری نشان داده‌اند. 

با وجود گذشت نزدیک به ۶۰ روز از زمان آغاز اعتراض‌های معیشتی آبان در ۲۸ استان کشور هنوز هیچ‌گونه آمار رسمی  درباره کشته‌شده‌های آبان‌ماه اعلام نشده است. 

وبسایت کلمه،‌ نزدیک به میرحسین موسوی نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری  سال ۱۳۸۸، به نقل از بعضی «بولتن‌های محرمانه» از عدد «۶۳۱ کشته» خبر داده بود. عدد ۱۵۰۰ نیز همچنان مورد اشاره رسانه‌ها و مردم است.

محمدجعفر منتظری،‌ دادستان کل ایران، در آذرماه طی اظهار نظری ضمن رد تمامی گزارش‌های منتشر شده در این زمینه مسئولان دولت را نیز از هرگونه ارائه آمار منع کرد. 

چند هفته بعد در روز چهارم دی‌ماه علی ربیعی، سخنگوی دولت، نیز در یک نشست خبری گفت که بررسی آمار در حال انجام است، اما او بعدتر دوباره «دادستان» را مسئول اعلام آن دانست. 

غلامحسین اسماعیلی،‌ سخنگوی قوه قضاییه،‌ هم در پاسخ به خبرنگاران در این زمینه به مسئولیت شورای عالی امنیت کشور در این‌باره ارجاع داده بود. 

تلاش حکومتی برای جایگزینی موضوع قاسم سلیمانی

ادامه ارجاع مقام‌های رسمی به یکدیگر درباره کشتار آبان با توقف پرسش درباره این موضوع پس از کشته شدن سلیمانی در عراق مواجه شد.

علی خامنه‌ای، رهبر  جمهوری اسلامی، در حالی که پیشتر اعتراض‌های معیشتی را کار «اشرار» خوانده و خواستار متوقف کردن آن از سوی نیروهای امنیتی شده بود؛ در سخنرانی‌های اخیر درباره فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران با تاکید بر تقویت «جبهه مقاومت» و «ادامه راه سلیمانی» خواستار توجه مردم به این موضوع شده بود. 

موضوعی که هفته گذشته با حمله به پایگاه نیروهای نظامی آمریکا از سوی سپاه پاسداران همچنان در صدر اخبار رسانه‌ها ماند.

اما ساقط کردن هواپیمای اوکراین  بسیار سریع‌تر از آن چه که تصور می‌شد اعتراض عمومی به «سیاست‌های منطقه‌ای»و «شیوه مدیریت کشور» را مجددا به روال پیشین بازگرداند. 

از جمله شعارهای روز شنبه مردم اعتراض به تبلیغات گسترده حکومت روی کشتن سلیمانی و حمایت از جنگ‌طلبی بود؛ معترضان شعار دادند: «سلیمانی قاتله،‌ رهبرش هم جاهله»،‌ «سپاه جنایت می‌کنه، رهبر حمایت می‌کنه».

حضور روز شنبه مردم پس از آخرین موج از اعتراض‌های عمومی و از سوی دانشجویان در روز ۱۶ آذر صورت گرفت. موضوع هواپیمای اوکراین  دوباره موج اعتراض عمومی را با یادآوری «کشته‌های آبان‌ماه» در شعارها و پوسترهای معترضان زنده کرده است.

با این حال،‌ تجمع‌های روز شنبه با دخالت پلیس یگان ویژه، پرتاب گازاشک‌آور و بازداشت تعدادی از شهروندان مواجه شد.

شهاب‌الدین بی‌مقدار، عضو کمیسیون امور داخلی مجلس، روز هفتم دی‌ماه درباره برخورد با معترضان هشدار داده بود که «باید به جریان معترض و آسیب‌دیده اجازه می‌دادند که در سوگ عزیزان‌شان گریه کنند.» او گفت با ادامه‌ سخت‌گیری مردم «عاصی‌تر» خواهند شد.

با این حال، مواجهه با عزادارانی که روز گذشته برای گرامیداشت یاد قربانیان هواپیمای اوکراین جمع شده بودند نیز با برخورد مشابه ماه‌های قبل مواجه شد.

با ادامه چالش‌های عمومی، مردم در رسانه‌‌های اجتماعی به واسطه سه روز «پنهان‌کاری» حکومت در ماجرای هواپیمای اوکراین با هشتگ‌هایی به حوادث برجسته گذشته از جمله «اعتراض‌های معیشتی سال ۱۳۹۶»، «انتخابات سال ۱۳۸۸»،«‌اعدام‌های دهه ۶۰» و... بازگشته‌اند و ابهام،‌ سکوت و یا قرائت‌های رسمی جمهوری اسلامی را همچنان به صورت جدی‌تری زیر سوال می‌برند.