امامان جمعه، که با نظر مستقیم علی خامنه‌ای، رهبر ایران، انتخاب می‌شوند، طبق تبلیغات رسمی حکومت برای مراسمی انتخاب شده‌اند که از آن با نام نماز وحدت‌آفرین یاد می‌شود، و همواره گفته شده وظیفه امامان جمعه در خطبه‌های نماز جمعه تبیین مسائل دینی و دعوت به تقوا در یکی از خطبه‌ها و تشریح مسائل روز جامعه در خطبه دیگر است.

الف- تغییر کارویژه نماز جمعه

اما در عمل، سال‌هاست تریبون نماز جمعه از سویی محلی بوده برای ابراز نظرات انتقادی امامان جمعه تندرو نسبت به جریان‌های دگر‌اندیش، و پررنگ کردن مخالفت با سبک زندگی و ارزش‌های متفاوت فرهنگی مردم جدا از ارزش‌های نظام که قواعد ایدئولوژیک را برنمی‌تابند و آن را دور می‌زنند، و از سوی دیگر،  محلی برای هشدار به دولت و تهدید دولت‌های ناهمسو با هسته اصلی قدرت و نهاد رهبری. امامان جمعه، که علم‌الهدی در مشهد و امامان جمعه تهران و اصفهان به‌علت اهمیت اخبار مربوط به سخنانشان از پرچالش‌ترین امامان جمعه کشور هستند، همواره از تریبون نماز جمعه برای تهدید دگراندیشان، مخالفان و منتقدان سیاسی نظام، انتقاد از ارزش‌های فرهنگی جامعه، تهدید جناح‌های غیر‌اصول‌گرا و مسئولان دولت استفاده می‌کنند.

ب- احمد خاتمی، تهدید مخالفان و شعارهای تند در سیاست خارجی  

احمد خاتمی، به‌عنوان نمونه، روز جمعه دوم آذرماه، با اشاره به این‌که اسلام، جمهوریت و ولایت فقیه سه عنصر اصلی جمهوری اسلامی ایران و تغییر‌ناپذیر هستند، اظهار داشت اگر کسی از این عناصر عبور کند، از نظام اسلامی عبور کرده است. خاتمی همچنین به یادداشتی استناد کرد که در روزنامه منتشر شده و در آن تاکید شده به‌علت افزایش مصرف مشروبات تقلبی باید مشروبات اصلی و استاندارد آزاد شود تا خطرات استفاده از مشروبات تقلبی کاهش یابد، او این اظهارات را خطری برای نظام اسلامی توصیف کرد و از هیات نظارت بر مطبوعات خواست تا بر انتشار چنین موضوعاتی نظارت دقیق داشته باشند.

خاتمی با بیان این موضوع که مردم انقلاب کردند تا شراب‌خواری نباشد، در‌عین‌حال تاکید کرد نظام با عادی‌سازی موضوعات خلاف شرع به‌شدت مخالفت خواهد کرد. او همچنین هشدار داد کسانی که امروز خواستار آزادی شراب هستند، فردا هم خواستار آزادی حجاب و به همه‌پرسی گذاشتن اسلام خواهند بود. خاتمی در ادامه گفت این مردم قبلا به اسلام رأی داده‌اند و از آن محافظت کرده‌اند.

اظهارات احمد خاتمی در‌خصوص این موضوع که مردم قبلا به اسلام رای داده‌اند، در حالی عنوان می‌شود که آیت‌الله خمینی، پس از بازگشت از تبعید، در اولین روز حضورش در ایران، در بهشت‌زهرا،‌ با تاکید بر ضرورت برگزاری همه‌پرسی برای تعیین نظام سیاسی، اظهار داشته بود اگر پدران یک ملت یک نظام سیاسی را انتخاب کنند، توجیه نمی‌کند که این افراد تا ابد در قدرت بمانند. البته مقام‌های سیاسی جمهوری اسلامی ایران با استناد به شرکت مردم در انتخابات، همواره آن را رای به نظام اسلامی و نوعی همه‌پرسی برای تایید نظام اسلامی عنوان می‌کنند، اما عموم مردم ایران همواره تاکید کرده‌اند هدفشان از شرکت در انتخابات دفاع از جمهوریت نظام است، نه تایید نظام اسلامی.

خاتمی همچنین با اشاره به ناآرامی‌های اسرائیل و تغییرات و اختلافات در کابینه دولت اسرائیل، آن را نشانه نابودی قریب‌الوقوع اسرائیل دانست، و ابراز امیدواری کرد اسرائیل در کمتر از بیست‌و‌پنج سال نابود شود. این در حالی است که این نوع تغییرات سیاسی ناشی از ساختار سیاسی دموکراتیک اسرائیل است، و قوت و قدرت سیاسی این کشور را می‌رساند. اما برای ذهن اقتدارگرای سیاسی احمد خاتمی این نشانه سقوط است. به‌نظر اکثر کارشناسان، مهم‌ترین دستاورد اسرائیل در سال‌های اخیر این بوده که توانسته با برجسته کردن هراس از ایران، که ناشی از سیاست‌های غلط رژیم ایران بوده، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را سمت خود بکشاند، و در حوزه عمومی برای عادی‌سازی رابطه با این کشورها گام‌های مهمی برداشت، می‌توان گفت روابط اسرائیل با کشورهای عربی هیچ‌گاه به این نزدیکی نبوده است. در‌نتیجه، این بهبود روابط صورت‌حساب هزینه‌های ایران در حوزه‌ سیاست خارجی، دفاعی و اقتصادی را به‌صورت تصاعدی افزایش داده است. اظهارات خاتمی در‌باره نابودی اسرائیل در کمتر از بیست‌و‌پنج سال، اشاره دارد به سخنان علی خامنه‌ای، رهبر ایران، در‌خصوص نابودی اسرائیل در این مدت، که بیش از دو سال آن سپری شده است. از زمان ایراد سخنان خامنه‌ای، در بسیاری از میدان‌های اصلی شهرهای بزرگ ایران روزشمار نابودی اسرائیل نصب شده است. لازم به ذکر است که محمود عباس، رییس دولت خودمختار فلسطین، زمانی در واکنش به صحبت‌های احمدی‌نژاد درباره تلاش‌ ایران برای محو اسرائیل از نقشه جغرافیای جهان، گفته بود نمی‌خواهد اسرائیل را از نقشه جهان حذف کنید، اگر می‌توانید کشور فلسطین را به نقشه جهان بازگردانید.

ج- علم‌الهدی و تولید تنش هفتگی

احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد، نیز خطبه‌های نماز جمعه‌اش هر بار چالش و تنش جدیدی در کشور ایجاد می‌کند. حضور علم‌الهدی و همفکران نزدیک به او در بخش‌های مختلف مشهد، استان خراسان رضوی را اصطلاحا به استان خودمختار ایران تبدیل کرده، و به‌علت سیاست‌گذاری‌های مستقل در این استان، گاه گفته می‌‌شود که خراسان رضوی به‌صورت فدرال اداره می‌شود، این بار هم اظهارات چالش انگیز دیگری عنوان کرده است.

به‌عنوان نمونه، احمد علم‌الهدی نیز دوم آذرماه در اظهارات چالش‌برانگیزی عنوان کرد برخی جریان‌های سیاسی را کسانی هدایت می‌کنند که در زمره جریان‌های شیطانی و ناکثین هستند. او ضمن انتقاد از مخالفت این افراد با نظام و رهبری و ایستادنشان در مقابل رهبری، با اشاره به قدرت موشکی ایران گفت آمریکا به‌خاطر این قدرت جرات نزدیکی و جنگ با ایران را ندارد. علم‌الهدی همچنین بسیج اصناف و کارگران را تنها راه مقابله با تحریم‌های اقتصادی و اجرای اقتصاد مقاومتی دانست، و تاکید کرد باید در برابر توطئه دشمنان برای ایجاد مشکلات اقتصادی ایستاد.

اظهارات علم‌الهدی در‌خصوص ضرورت تقویت اصناف و کارگران برای مقابله با تحریم‌های اقتصادی در حالی عنوان می‌شود که روند نابودی نهادهای متشکل اصناف و تضعیف آن‌ها، که از زمان صفویه یک اصل و رکن مهم در نظام سیاسی بوده‌، روز‌به‌روز در جمهوری اسلامی شدت می‌گیرد. از سوی دیگر، علاوه بر تضعیف اصناف، کارگران نیز به‌علت اعمال سیاست‌های نادرست و رانتی خصوصی‌سازی،‌ بیش‌از‌پیش در معرض نابودی معیشتی و زیستی هستند، و به‌جای مشارکت در تولید، که از سیاست‌های راهبردی دوران پهلوی برای بهبود صنعت در ایران بود،‌ تمام وقتشان به حضور دائمی در اعتراضات و اعتصابات، یا تلاش برای زنده ماندن و تامین حداقل امکانات زندگی سپری می‌شود.

امام جمعه مشهد در بخش دیگری از سخنانش، با اشاره به اظهارات چالش‌برانگیز محمدجواد ظریف درباره پولشویی و منافع گسترده مخالفان تصویب لایحه مقابله با تامین مالی تروریسم، ضمن خطاب قرار دادن ظریف، گفت پولشویی وجود دارد، و کسی نمی‌گوید سخنان وزیر امور‌خارجه در‌خصوص پولشویی در کشور نادرست و غلط است، بلکه موضوع این است که مسئول سیاست خارجی نباید حرفی بزند که مورد سوء‌استفاده دشمنان خارجی قرار بگیرد.

علم‌الهدی گفت این دست صحبت‌های وزیر امور‌خارجه در عرصه بین‌المللی به‌عنوان یک سند در نظر گرفته می‌شود و در تصمیمات ضد‌ملت به آن‌ها استناد می‌کنند. او در ادامه افزود مخالفان لایحه مقابله با پولشویی نخبگان، مراجع تقلید و متخصصان سیاست خارجی و اقتصاد هستنند. این ادعای دروغ علم‌الهدی، که از صدا‌و‌سیما هم پخش می‌شود، در حالی است که اکثریت قریب‌به‌اتفاق کارشناس‌های اقتصادی و سیاسی حامی این لایحه و مشوق پیوستن ایران به این کنوانسیون هستند.

گویی آقای علم‌الهدی تعریفش از کارشناس و متخصص کسی است که نظرات این جناح را تایید کند. در حالی‌که این لایحه از تصویب مجلس شورای اسلامی و کابینه دولت نیز عبور کرده، این سخن به‌منزله وهن نظام است، انگار سعی دارد بگوید در دولت و مجلس متخصصی پیدا نمی‌شود. علم‌الهدی همچنین توضیح نداد که مراجع تقلید بر‌اساس کدام دانش دیپلماسی خارجی و حقوق بین‌الملل درباره لایحه مقابله با پولشویی اظهارنظر یا مخالفت می‌کنند.

نتیجه‌گیری:

برخلاف آنچه مطرح می‌شود، سال‌هاست وظیفه امامان جمعه در ایران، به‌جای تشریح مسائل روز و تبیین موضوعات و آگاهی‌رسانی به مردم در‌خصوص مسائل روز، تبدیل شده به ارائه اطلاعات غلط به مردم، و به‌جای این‌که از تریبون نماز جمعه و خطبه‌ها برای تشریح و رفع ابهام‌های سیاسی استفاده کنند، موجب تشدید تنش‌های سیاسی در کشور، کاهش اعتماد عمومی به دولت، و افزایش تنش سیاسی میان مردم و دولت می‌شوند. گرچه این روش در دهه شصت و هفتاد شمسی به‌خاطر محدودیت دسترسی جامعه به رسانه‌های جمعی کارایی تبلیغاتی داشت، و می‌توانست در کنترل افکار عمومی نقشی ایفا کند، ولی اکنون با گسترش شبکه‌های تلویزیونی بین‌المللی فارسی‌زبان و فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی، این نوع بیان مسائل نه‌تنها کارایی تبلیغاتی‌اش را از دست داده، بلکه در عمل به ضد خودش مبدل شده و کار را به استهزاء نظام کشانده است. آن‌ها مدت‌هاست که فراموش کرده‌اند جامعه مخاطب آن‌ها پوست‌اندازی کرده، و ارزش‌ها و تصور متفاوتی از سیاست دارد. لذا، تریبون نماز جمعه مدت‌هاست، برخلاف تصورات و توقعات نهاد رهبری، نه‌فقط در رویش هواداران نظام و حفظ و بسیج نیروهای هوادار نقشی ایفا نمی‌کند، بلکه عملا به ریزش هواداران نظام، از جمله نیروهای متدین و متشرع هوادار نظام، و فاصله هر‌چه بیشتر نیروهای میانی جامعه از شعارها و ارزش‌های نظام منجر شده است.