اکونومیست: افزایش مشکلات ایران در داخل و خارج از کشور
واضح است که دونالد ترامپ چه کسی را مسئول مشکلات خاورمیانه میداند. او به مجمععمومی سازمان ملل گفت که مسئول بحرانها، «دیکتاتوری فاسد» ایران است که در منطقه، «بحران، مرگ و تخریب» ایجاد میکند. او ادعا کرد حکومت ایران از مزایای اقتصادی توافق هستهای که برنامه هستهای ایران را درمقابل بهرهمندی از رفعشدن برخی تحریمها محدود کرد، برای افزایش بودجه نظامی خود و حمایت از تروریسم استفاده کرده است. به گفته او، به همین دلیل، آمریکا از توافق خارج شده و «کمپینی برای فشار اقتصادی و با هدف محرومکردن رژیم از منابع مالی که برای رسیدن به اهداف خونینش نیاز دارد»، آغاز کرده است.
مجله اکونومیست لندن در مقالهای به بحران روابط بین ایران و آمریکا پرداخته و واکنش ایران به سخنان ترامپ را اینگونه آورده است: «ایران مانند همیشه مخالفت کرده است. حسن روحانی، رییس جمهوری ایران گفته است که با ترامپ ملاقات نمیکند؛ او را به «گرایشهای نژادپرستانه جنونآمیز یادآور رفتار نازیها» متهم کرده، و پیروزی ایران بر آمریکا را پیشبینی کرده است. او به جنگ ایران و عراق که در دههشصت شمسی که بیش از ششصدهزار کشته بهجای گذاشت، اشاره کرده و گفته است که «پایان این جنگ [با آمریکا] شیرینتر از پایان جنگ هشتساله خواهد بود». اکونومیست مینویسد با اینکه روحانی فرد عملگرایی محسوب میشود، اما این سخنان او، بیشتر شبیه تندروهایی بوده که در داخل ایران با توافق با آمریکا مخالفاند و هیچ راهی برای تعامل با آن کشور نمیبینند.»
در این مقاله به حمله تروریستی اهواز اشاره شده و آمده است که: «ترامپ اما تنها کسی نیست که رژیم جمهوری اسلامی ایران را به چالش کشیده است. چندین فرد مسلح، ۳۱ شهریورماه، در شهر اهواز در استان خوزستان در جنوبغربی ایران، ۲۵نفر را کشتند، ازجمله ۱۲ نیروی سپاهپاسداران که گارد حکومتی ایران است. دو گروه مختلف مدعی قبول مسئولیت حمله شدهاند. اولی یکی از شعبههای گروه جداییطلب عرب به نام «جنبش مبارزه عربی برای آزادی اهواز» بود. اما گروه موسومبه «دولت اسلامی(داعش)» که یک سال قبل به ساختمان مجلس ایران در تهران حمله کرده بود نیز مسئولیت این حمله را بهعهده گرفت. رژیم ایران بهسرعت و بدون هیچ مدرکی، آمریکا و «عروسکهای خیمهشببازی» آمریکا -عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل- را متهم کرد.»
مظنونان همیشگی
اکونومیست مینویسد که مقامات ایرانی به تئوریهای توطئه مبهم علاقه دارند، اما درک اینکه چرا به خارجیها مشکوکاند، سخت نیست.
این مقاله مروری بر صحبتهای محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان سعودی، مبنی بر بردن جنگ به «داخل ایران» و همچنین دعوت نزدیکان دونالد ترامپ به تغییر حکومت در ایران میکند. اکونومیست مینویسد که کاخ سفید امروز پر از مقاماتی است که بیشتر عمر حرفهای خود را صرف تلاش برای تغییر حکومت در ایران کردهاند. حمایت بعضی از این مقامات از گروه مجاهدین خلق نیز عامل دیگری در تقویت این تئوریهای توطئه است؛ گروهی که در این مقاله، «گروهی شبهعقیدتی» خوانده شده است که «تا همین چندسال پیش، ازسوی اروپا و آمریکا بهعنوان گروه تروریستی شناخته میشد و حتی ایرانیهایی که گرایش بهسمت اصلاح دارند، از آنها بهشدت متنفرند».
بنابر این گزارش، میزان حمایت از مخالفان بدنام ایران و فشار بر این کشور درحدی بوده است که گروهی از مقامات برجسته پیشین آمریکایی اخطار دادهاند که فرآیندهای حاضر، ایران را بهشکل غیرعاقلانهای مجبور به انتخاب بین دو گزینه «تسلیم و یا جنگ» میکند.
اکونومیست همچنین به بیعملی اروپا در حمایت از ایران اشاره کرده است و مینویسد که فرانسه از یکسو در توافق هستهای مانده است و ازسوی دیگر، یک بانک دولتیاش برنامههای خود برای تامین مالی صادرات در ایران را لغو کرده و همچنین سفر دیپلماتیک به ایران و انتصاب سفیر جدید در این کشور را نیز در تعلیق نگه داشته است. روسیه هم بهعنوان یکی از امیدهای ایران، «با طیبخاطر خلاء نفت ایران در بازار جهانی را پر کرده و چین تمرکزش را بر جنگ تجاری با آمریکا گذاشته است.»
مقاله همچنین نگاهی به مشکلات معیشتی فزاینده و افزایش نارضایتی در ایران اشاره کرده و مینویسد: «بیقراری در تمام کشور بهچشم میخورد... مستضعفان که سالها پایه اصلی حمایت از رژیم بودهاند، به ذخیرهکردن کنسروهای غذایی روی آوردهاند. مسئولان درحال دزدی و اخاذیاند تا حقوقهای روبه کمشدنشان را جبران کنند. تاجران خارجی که بعد از توافق هستهای روانه ایران شدند، از کشور رفتهاند...»
نویسنده این مقاله، اوضاع نابسامان خوزستان را نیز یکی از بحرانهای دیگر کشور دانسته و آورده است: «خوزستان سهم بالایی از منابع نفتی کشور را در خود دارد، اما فقیر است و نادیده گرفته شده است. عربها میگویند که از داشتن جایگاه در مدیریت استانی دور نگه داشته شدهاند و سپاه پاسداران، هم نفت و هم آب را در اختیار خود گرفته است. افراط در سدسازی، رودخانههایی که از مرکز ایران بهسمت خلیج فارس میرفتند را منحرف کرده و خوزستان را به کاسهای از غبار تبدیل کرده است. معترضان هم بهشکل ظالمانهای سرکوب شدهاند. گروههایی که قول «آزادسازی» اهواز را میدهند، مسئولیت حملات به خطوط لوله و شلیک به مقامات را هم بهعهده میگیرند.»
اکونومیست در پایان، با اشاره به تحلیلها در مورد بحران ارزی در ایران مینویسد: «برخی ناظران میگویند که اگرچه سقوط ارزش ریال، مردم را فقیرتر کرده است، اما دولت را بهعلت اینکه درآمد نفتی خود را به ارز خارجی دریافت میکند، قویتر میکند. روحانی میگوید ذخیرههای دولت میتواند تا دو سال باقیمانده از دولت ترامپ دوام بیاورد. اما رنج ایرانیان ممکن است در آینده تهدید بزرگتری برای رژیم باشد.»