سخنگوی وزرات امور خارجه ایران گفت جمهوری اسلامی از سه کشور اروپایی طرف قرارداد هسته‌ای خواسته تا در اجرایی کردن ساز‌وکار مالی موسوم به اینس‌تکس سرعت عمل بیشتری به خرج دهند.

بهرام قاسمی روز دوشنبه در گفت‌وگوی هفتگی خود با خبرنگاران گفت: «آنچه در اروپا بیان می‌شود حاکی از اراده برای اجرای ساز‌وکار مالی است ولی جز ثبت این کانال چیزی ندیدیم و مهم گام‌های بعدی است که نگاه ما به اروپا اجرایی کردن این ساز‌وکار است».

اینس‌تکس ابتکار فرانسه‌، آلمان و انگلیس برای تسهیل تجارت با ایران در ازای ماندن این کشور در توافق هسته‌ای در پی خروج آمریکا از این توافق و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران است.

مقام‌های دولت حسن روحانی مکانیزم مالی اعلام‌شده را وسیله‌ای برای دور زدن تحریم‌های آمریکا توصیف می‌کنند، اما منتقدان آن را ابزاری صرفا نمادین و بدون کارآیی جلوه می‌دهند.

قاسمی گفت ایران به طرف‌های اروپایی گوشزد کرده که «مردم و دولت صبر و تحمل‌شان تا حدی است.»

او ضمن اشاره به اینکه مذاکرات فشرده کارشناسی بین وزارت امور خارجه و دیگر مراجع و سازمان‌های ایرانی از یک سو و اروپایی‌ها از سوی دیگر در جریان است، گفت طرف‌های اروپایی باید «این موضوع را تا حد بیشتری و سریع‌تری جلو ببرند.»

سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین اذعان کرد دولت آمریکا «به دلایل مختلف مخالف همکاری کشورها به ویژه اروپا با ایران است».

هدف از اینس‌تکس ایجاد یک اتاق تصفیه وجوه بوده تا به انتقال پول بین ایران و اروپا از طریق بانک نیازی نباشد.

مطابق بیانیه اخیر اتحادیه اروپا، عملیاتی شدن کامل اینس‌تکس نیازمند تایید لوایح مربوط به پیوستن ایران به ساز و کار موسوم به FATF است که این موضوع در ایران مخالفان جدی خود را دارد. سرنوشت FATF هم‌اکنون در دست مجمع تشخیص مصلحت نظام ایران است.

این ابزار مالی فعلا کالاهای دارویی، غذایی و کشاورزی و با مصارف انسان‌دوستانه را پوشش می‌دهد، اما مقام‌های ایرانی انتظار دارند بتوانند وجه فروش نفت به مشتری‌های غیراروپایی خود را  از این طریق دریافت کنند.

مخالفان دولت می‌گویند با توجه به ماهیت فراسرزمینی تحریم‌های آمریکا، اینس‌تکس منفعتی برای ایران در پی نخواهد داشت. اما دولت حسن روحانی تاکید دارد این سازوکار می‌تواند روزنه مبادلات ایران را با خارج از مرزها باز نگه دارد.

در جدیدترین اظهارنظر، پرویز داوودی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، روز شنبه با اشاره به اینکه پذیرش FATF «هیچ نکته مثبتی» برای ایران ندارد، گفت: «در عوض آمریکایی‌ها می‌توانند از آن برای اعمال دقیق‌تر تحریم‌ها علیه ایران استفاده کنند.»

همچنین ابوالفضل حسن‌بیگی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، گفت: «مسئولان ایران به‌هیچ‌وجه شروط اروپایی‌ها مبنی بر اجرای ساز‌وکار مالی را نخواهند پذیرفت.»

او افزود: «کشور‌های اروپایی همواره تحت سلطه آمریکایی‌ها هستند و هیچ اراده‌ای از خودشان ندارند، لذا ممکن است تحت فشار آمریکا هر اقدامی از جمله عدم اجرایی کردن این سازوکار مالی را انجام دهند، بنابراین اروپایی‌ها چندان قابل اعتماد نیستند.»

پیش‌تر، مایک پنس معاون رییس‌جمهوری آمریکا در سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ از جمهوری اسلامی به عنوان بزرگترین حامی تروریسم در دنیا یاد کرده و از اتحادیه اروپا خواسته بود فشارها بر ایران را خنثی نکند.