از میان گزینه‌های پیشنهادی ابراهیم رییسی، رییس قوه‌قضاییه، برای جایگزینی سه عضو حقوقدان شورای نگهبان، مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز سه شنبه محمد دهقان، محمدحسین صادقی مقدم و هادی طحان نظیف را برگزید.

شورای نگهبان با دوازده عضو، شامل شش فقیه و شش حقوقدان، نهادی است که براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، علاوه بر انطباق مصوبات مجلس با شرع، دو کارکرد مهم دیگر یعنی «نظارت بر انتخابات» و «تفسیر قانون اساسی» را بر عهده دارد. از همین رو  با ورود سه عضو حقوقدان جدید و علیرضا اعرافی به عنوان «فقیه» جدید به شورای نگهبان، در عمل یک سوم اعضای این شورا در دو روز گذشته تغییر کردند.

محمد دهقان با ۲۲۲ رای، محمدحسین صادقی مقدم با ۱۸۰ رای و هادی طحان نظیف با ۱۵۶ رای، به عنوان «حقوقدان شورای نگهبان» از سوی مجلس شورای اسلامی انتخاب شدند. محمد دهقان نماینده فعلی مجلس بود که با ورود به شورای نگهبان از سمت نمایندگی کنار رفت.دهقان در انتخابات ریاست جمهوری سال۱۳۹۶ رییس ستاد انتخاباتی محمدباقر قالیباف بود.

علی غلامی، هادی طحان نظیف، محمد دهقان و محمدحسن صادقی مقدم و عبدالحمید مرتضوی از گزینه‌های پیشنهادی رییس قوه‌قضاییه به مجلس بودند، اما پیش از رای‌گیری در مجلس، علی غلامی از حقوقدانان معرفی‌شده برای عضویت در شورای نگهبان، در جلسه روز سه‌شنبه ۲۵ تیرماه مجلس از جمع پنج حقوقدان معرفی‌شده، انصراف داد. 

به این ترتیب نجات‌الله ابراهیمان، سام سوادکوهی و محسن اسماعیلی سه حقوقدان شورای نگهبان که ابراهیم رییسی هیچ یک از آن‌ها را برای دوره جدید به مجلس معرفی نکرده بود از شورای نگهبان حذف شدند. از میان این سه تن، محسن اسماعیلی تنها عضو غیر روحانی مجلس خبرگان است.

سوادکوهی روز دوشنبه درباره دلیل عدم معرفی دوباره خود و دو حقوقدان دیگر شورای نگهبان برای دوره جدید، گفت: «قطعا احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان در این باره طرف مشورت بوده و نظر مثبتی هم نداشته است.» او با تاکید براینکه «قطعا نظر احمد جنتی دبیر این شورا درباره وی و دو حقوقدان دیگر مثبت نبوده»، گفت: «اگر مثبت بود که معرفی می‌شدیم.»

سوادکوهی گفت که جنتی از شش سال پیش که به عضویت شورای نگهبان در آمدیم «با ما آشنایی نداشت و با ما هم کار نکرده بود» و «طبیعتا فردی تا بخواهد با کسی انس بگیرد و آشنا شود، طول می‌کشد».

او تاکید کرد دلیل عدم موافقت جنتی این بوده که «رویکرد ما با میل، سلیقه و موازینی که ایشان به آن اعتقاد داشتند مطابقت نداشته» است.

اعرافی برای مجلس خبرگان رای نیاورد،فقیه شورای نگهبان شد

یک روز پیش از انتخاب سه عضو حقوقدان شورای نگهبان، علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، در حکمی عضویت صادق لاریجانی و محمد یزدی در شورای نگهبان را  برای یک دوره دیگر به عنوان «فقیه شورای نگهبان» تمدید کرد.

خامنه‌ای در این حکم همچنین «علیرضا اعرافی» امام جمعه موقت قم را به عنوان عضو جدید «فقعای شورای نگهبان» منصوب کرد. اعرافی جایگزین  «محمد مومن» عضو شورای نگهبان  شد که چندی پیش درگذشت

در حال حاضر دبیری شورای نگهبان با جنتی ۹۳ ساله است. محمد یزدی دیگر فقیه شورای نگهبان ۸۸ سال دارد و همزمان رییس شورای عالی حوزه‌های علمیه است و اکنون مهدی شب زنده‌دار، محمدرضا مدرسی يزدی، صادق آملی لاريجانی، علیرضا اعرافی چهار فقیه دیگر این شورا هستند.طی یک سال گذشته دو فقیه شورای نگهبان یعنی محمود هاشمی شاهرودی و محمد مومن درگذشتند.

اعرافی،عضو جدید فقهای شورای نگهبان، در انتخابات مجلس خبرگان رهبری سال ۱۳۹۴ از حوزه انتخابیه تهران شرکت کرد، اما رای کافی برای ورود به مجلس خبرگان رهبری را به دست نیاورد اما اکنون با حکم خامنه‌ای به عنوان جایگزین مومن به عضویت شورای نگهبان در آمده است. مومن در چند دوره گذشته انتخابات مجلس خبرگان ممتحن نامزدهای عضویت در این مجلس بود.

تغییر سه عضو حقوقدان و یک فقیه در ترکیب شورای نگهبان درحالی انجام شده است که در زمستان سال جاری قرار است انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار شود. 

طیفی از اصلاح‌طلبان در هفته‌های گذشته خواهان حذف یا کم رنگ شدن «نضارت استصوابی» شده و دلیل آن را لزوم برگزاری انتخاباتی با مشارکت بالا و به منظور کاهش فشارهای بین‌المللی عنوان کردند، اما سوابق سیاسی چهار عضو جدید شورای نگهبان شامل سه حقوقدان  یعنی محمد دهقان، محمدحسین صادقی مقدم و هادی طحان نظیف و همچنین علیرضا اعرافی نشان می‌دهد که تغییر ترکیب شورای نگهبان در جهت عکس انجام شده است.