حمله موشکی؛ یک تیر و چند نشان
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران روز یکشنبه ۱۸ شهریور، هفت موشک از نوع فاتح ۱۱۰ را به سوی اردوگاه حزب دموکرات کردستان ایران در کویه سنجاق شلیک کرد. یکی از این موشکها، آنطور که پهپادهای سپاه پاسداران ارزیابی کردهاند، دقیقا به اتاقی که پلنوم این حزب در آن برگزار میشد برخورد کرد. آمار کشتهشدگان در این حمله که دستکم دو تن از کادرهای رده بالا در آن حضور داشتهاند، گزارش سپاه پاسداران را تایید میکند.
جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۰ که اردوگاه مجاهدین خلق را هدف موشکهای اسکاد قرار داد، برای مقابله با مخالفان در عراق از موشک استفاده نکرده بود و تنها به توپباران و حملات گاه و بیگاه انفجاری از جمله استفاده از خودروهای بمبگذاری شده و بمب جادهای میپرداخت. برای نمونه میتوان به حمله آذرماه ۱۳۹۵ که منجر به کشته شدن هفت مخالف حکومت ایران شد، اشاره کرد.
اما ظاهرا این حمله جنبههای متفاوتی دارد. بهویژه اینکه با اجرای حکم اعدام سه زندانی سیاسی کُرد در همان روز همراه شد. مقرهایی که مورد حمله قرار گرفتند، مربوط به حزب دموکرات و اعدام شدههایی در پروندههای مربوط به کومله بودند.
پیام مهم این عملیات به گروههای مسلح کردستان ایران که ظرف سالگذشته حملاتی را در خاک کشور ترتیب دادند روشن است. حکومت ایران برای جلوگیری از اعمال نقش آنها در شرایط سختتر تحریمهای اقتصادی و تنگتر کردن حلقه فشار بر خود، اقدامی پیشگیرانه کرده است. چرا که سفر مصطفی هجری دبیر کل حزب دموکرات کردستان ایران در ماههای گذشته به آمریکا و روابط برخی رهبران احزاب کردستان ایران با این کشور، این گرانی را برای حکومت ایران تقویت کرد که برنامهریزی برای گسترش حملات نظامی بیشتر در خاک ایران انجام میگیرد.
از سوی دیگر ایجاد حس پیروزی در میان جامعه غیرکُرد ایرانی و تقویت شعار «ایران کشور امن خاورمیانه» میتواند از اهداف دیگر این حمله تلقی شود. در شرایطی که ماههای گذشته شمار قابل توجهی از نیروهای نظامی ایران در درگیری با همین احزاب کشته شدند.
به رخ کشیدن قدرت اطلاعاتی ایران در آگاهی کامل داشتن از اتاق برگزاری پلنوم در میان دهها اتاق دیگر اردوگاه نیز در ایجاد فضای ناامنی و شک در میان رهبران و اعضای این احزاب و کند شدن روندهای تصمیمگیری و عملیاتی مهم آنها موثر خواهد بود.
در شرایطی که کارزاری بینالمللی به رهبری آمریکا در برابر نفوذ منطقهای جمهوری اسلامی ایران فعال است. این حمله که پس از اعلام آمار بالای حملات اسراییل به مواضع ایران در سوریه انجام گرفت، میتواند برای جامعه جهانی هم هشداری باشد تا قابلیتهای این کشور در منطقه را فراموش نکنند.
عملیاتی که همراه با انتشار خبرهایی مبنی بر تلاش ایران برای استقرار موشکهایش در عراق و سوریه همراه شد نمیتواند نگرانی را در آمریکا، اسراییل و کشورهای عربی افزایش ندهد. هدفزنی دقیق و موفقیتآمیز بودن آن در مقایسه با حمله موشکی سال گذشته ایران به مواضع داعش در سوریه نیز تقویتکننده این نگرش است.
اثرگذاری بر سیاست داخلی عراق که این روزها با تنشهایی روبهروست، از دیگر اهداف این عملیات موشکی است. در حالی که فضای ضدایرانی در روزهای گذشته شهرهای مختلف عراق را فرا گرفته (به آتشکشیدن کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در شهر بصره نمونهای از گسترش آن بود) رهبران احزاب سیاسی در بغداد و اربیل برای سهمگیری از قدرت تلاش میکنند. این حمله موشکی سپاه به آنها این موضوع را یادآوری میکند که تهران از منافعش در عراق عقبنشینی نمیکند و نباید از نقش قدرتمندش در عراق کاسته شود. بهویژه اینکه گروههای مورد حمایت ایران در جریان ائتلاف نیروهای رقیب، ظاهرا شانس کمتری برای قدرتگیری دارند.
تلاشهای رهبران اقلیم کردستان عراق برای نزدیکی دوباره به آمریکا پس از همهپرسی ناکام استقلال این منطقه نیز در ماههای گذشته افزایش یافت. مهمترین مورد آن تماس تلفنی مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در هشتم شهریور با مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان عراق بود که برای اولین بار پس از ماجرای همهپرسی ناکام استقلال صورت گرفت.
دلسردی احزاب کردستان عراق از حمایت جمهوری اسلامی از بغداد در ماجرای بازپسگیری حکومت کرکوک از اقلیم کردستان هم این فضا را تقویت کرد. حمله موشکی به حزب دموکرات کردستان ایران از این منظر میتواند هشداری به احزاب کردستان عراق نیز تلقی شود.
حکومت اقلیم هم به نظر این هشدار را جدی گرفته و در بیانیهای که این حملات را محکوم میکرد، موضع دوگانهاش را یکبار دیگر تکرار کرد و از احزاب کرد ایرانی خواست تا از خاک اقلیم برای حمله به ایران استفاده نکنند.
انتخابات پارلمانی در کردستان عراق هم هشتم مهرماه سال جاری برگزار میشود و ادامه حملات ایران و حملات ترکیه به گروههای مخالفشان در اقلیم، میتواند فشاری بر احزاب اقلیم کردستان عراق تلقی شود تا به حکومت در بغداد روی خوشتری نشان دهند و در حفاظت از مرزها دست کمک به سوی حکومت مرکزی دراز کنند.
برای رهبران اقلیم کردستان اما این حمله میتواند یک معنای دیگر هم داشته باشد. همکاری نزدیک و فزاینده ایران و ترکیه در ماههای اخیر این پیشفرض را در اقلیم کردستان پررنگ کرده که ترکیه و ایران در حال آمادگی برای حملات گسترده به گروههای مخالفشان در اقلیم کردستان هستند. همزمان ایران هم از آنها خواسته تا اعضای این گروهها را از اردوگاهها بیرون کنند.
رخداد چنین اتفاقی اما به معنای از بین رفتن تمامی تلاشهای ایران و اقلیم کردستان برای کنترل این گروهها و بازگشت آنها به جنگهای چریکی نامتمرکز در سراسر مناطق مرزی است. شیوهای که حزب کارگران کردستان هم از آن استفاده میکند و دولت ترکیه در چند دهه گذشته موفق به پایان دادن آن نشده است. بالا رفتن میزان حملات این گروهها همچنین میتواند باعث پشتیبانی بیشتر آنها از سوی کشورهای مختلف علیه ایران شود.
در مناطق کردنشین ایران اما تاثیر این حملات و اعدامهای همزمان با آن سودی برای حکومت نداشت. اعتصاب عمومی در شهرهای مختلف مناطق کردنشین در ۲۱ شهریور نشان داد که خلاف گفتههای حکومت ایران این احزاب از حمایت مردمی برخوردارند. فراخوانهای آنها پاسخ میگیرند و از این منظر حملات و اعدامها فرصتی برای تبلیغ بیشتر این احزاب فراهم میآورد و بر شمار افرادی که به آنها میپیوندند افزوده میشود. امری که نهتنها مسئله را حل نمیکند بلکه بر عمق و ابعاد آن میافزاید.