آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، در گزارشی نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران نگرانی جدی ابراز کرد و نوشت در فاصله خرداد ۹۹ تا ۱۴۰۰ (دوره زمانی این گزارش) «هیچ تلاش معناداری» برای ارتقای سطح پایبندی ایران به قوانین بین‌المللی حقوق بشر انجام نشده است.

او در این گزارش که برای ارائه به هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل تهیه شده، افزود عواملی همچون اجرا نشدن قانون و ضعف در سازوکارهای اجرای عدالت و پاسخگویی مسئولان باعث ایجاد مصونیت و افزایش احتمال بروز تخلفات در آینده شده است.

گوترش تصریح کرد حکومت ایران نتوانسته تخلفاتی را که در جریان اعتراضات آبان ۹۸ علیه قربانیان مرتکب شده بود، جبران کند و معترضان، مدافعان حقوق بشر، وکلا و فعالان مدنی همچنان مورد ارعاب، بازداشت خودسرانه و تعقیب قضایی قرار می‌گیرند و در برخی موارد نیز برایشان حکم اعدام صادر می‌شود. 

بنا بر این گزارش، زنان و اقلیت‌ها در ایران نیز همچنان با تبعیض گسترده روبرو هستند.

دبیرکل سازمان ملل با اشاره به افزایش اعدام شهروندان، به ویژه اقلیت بلوچ، به خاطر جرایم مرتبط با مواد مخدر اعلام کرد در شش ماه نخست سال جاری میلادی، ۳۵ نفر به خاطر این نوع جرایم اعدام شده‌اند، در حالی که تعداد این اعدام‌ها در کل سال گذشته میلادی ۲۵ نفر بوده است.

او با اشاره به اعدام گسترده اقلیت‌های قومی از جمله بلوچ‌ها (۲۶ نفر)، کردها (هشت نفر) و عرب‌ها (ده نفر) تصریح کرد بسیاری از این افراد به اتهام اقدام علیه امنیت ملی، فساد فی‌الارض، محاربه و عضویت در گروه‌های سلفی اعدام شده‌اند.

گوترش در ادامه خواستار توقف اعدام کودک-مجرمان شد و نوشت از مارس سال جاری میلادی ۸۵ کودک-مجرم در صف اعدام قرار داشته‌اند.

دبیرکل سازمان ملل همچنین با اعلام اینکه در شش ماه نخست سال ۲۰۲۱ دست‌کم ۲۴ کولبر و سوخت‌بر کرد و بلوچ با شلیک نیروهای مرزبانی کشته شده‌اند، استفاده بیش از حد حکومت ایران از زور را محکوم کرد.

گوترش با اشاره به مرگ برخی زندانیان در دوران حبس در زندان‌های ایران هم اضافه کرد برخی از آنها به دلیل شکنجه، برخی به دلیل عدم دسترسی به درمان مناسب و برخی به هر دو دلیل جان خود را از دست داده‌اند.

او همچنین به گزارش‌ها در خصوص شکنجه زندانیان به دست نیروهای پلیس، اطلاعات و دیگر نیروهای امنیتی اشاره کرد و از نبود سیستم نظارت اثربخش بر چنین تخلفاتی انتقاد کرد.

گسترش کرونا در زندان‌ها، نامناسب بودن امکانات زندان قرچک برای زنان زندانی، شکنجه و بدرفتاری با کودکان، زنان و مردان برای گرفتن اعتراف اجباری، حبس انفرادی درازمدت و بازداشت طولانی‌مدت پیش از برگزاری دادگاه به ویژه حبس انفرادی حبیب و وحید افکاری و شکنجه و تهدید آنها به قتل و آزار جنسی، ادامه حبس فعالان محیط زیست، وضعیت زندانیان دوتابعیتی به ویژه احمدرضا جلالی، کامران قادری و مراد طاهباز از جمله دیگر مواردی بودند که گوترش در گزارش خود به آنها پرداخت.