مجید تخت‌روانچی به‌عنوان سفیر جدید و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد به نیویورک می‌رود. او در حال حاضر معاون سیاسی دفتر حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران، است.

تخت‌روانچی ۶۱ ساله دیپلماتی باسابقه، با‌حوصله، کم‌حرف ولی پرحاشیه است. او که تحصیل‌کرده سوییس و آمریکاست سال‌های متوالی به‌عنوان رایزن و معاون نماینده دائم ایران در سازمان ملل حضور داشته است.

آبان ۱۳۹۷ که قانون ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان اجرایی شد، رسانه‌ها گزارش دادند که مجید تخت‌روانچی هم بازنشسته است و باید با مسئولیت‌های دولتی وداع کند.

او سال ۱۳۹۲ از وزارت امورخارجه بازنشسته شده بود ولی با تایید هیات دولت، اعاده به خدمت شد و مشمول قانون بازنشستگی نشد. حالا چند ماه پس از این ماجرا، این دیپلمات کهنه‌کار باید خودش را برای یکی از ماموریت‌های مهم زندگی دیپلماتیکش آماده کند.

وب‌سایت نامه‌نیوز در گزارشی، از تخت‌روانچی با عنوان «سفیر ویژه روحانی» در نیویورک  یاد کرده است. این تعبیر حتی اگر واقعیت نداشته باشد، نشان‌دهنده سوابق طولانی همکاری نزدیک و توام با اعتماد تخت‌روانچی و روحانی است.

تخت‌روانچی، که در ادبیات رسانه‌های اصول‌گرا عنوان عضو مهم «باند نیویورکی‌ها» در وزارت خارجه ایران را یدک می‌کشد، از مهره‌های کلیدی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران به سرپرستی محمدجواد ظریف بود.

باند نیویورکی‌ها کنایه از دیپلمات‌هایی است که دوران تحصیل خود را در غرب، به‌ویژه آمریکا، سپری کرده‌اند و در دولت اکبر هاشمی‌ رفسنجانی، محمد خاتمی و حسن روحانی، مسئولیت‌های مهمی در وزارت خارجه ایران داشته‌اند.

شهریور ۱۳۹۲ که بحث واگذاری مسئولیت مذاکرات هسته‌ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه داغ شده بود، رسانه‌ها در حال گمانه‌زنی‌ درباره ترکیب تیم هسته‌ای ایران بودند. همان زمان روزنامه قانون در گزارشی نوشت: «مجید تخت‌روانچی و عباس عراقچی از چهره‌های قطعی هستند که محمدجواد ظریف را در مذاکرات هسته‌ای همراهی می‌کنند.»

این مثلث تا تیرماه ۱۳۹۴، که ۱۸ماه مذاکرات پیچیده ایران و۱+۵ به نتیجه رسید و برجام امضا شد، کلیدی‌ترین نقش را در لابی‌گری و دیپلماسی عمومی بازی کرد، نقشی که از یک‌سو، سبب محبوبیت آن‌ها نزد دولت و حامیانشان و گرفتن «نشان لیاقت» شده بود و از سوی دیگر، حساسیت نهادهای مخالف دولت را برانگیخته بود.

پرونده حمله سایبری مشهور به «بچه‌گربه پرنده» یک نمونه مهم از حساسیت‌های ویژه امنیتی به نقش‌آفرینی این مثلث دیپلماتیک است. در جریان این پرونده، حدفاصل زمستان ۱۳۹۲ تا بهار ۱۳۹۳، یک گروه هکر که در داخل ایران فعال بود و به احتمال زیاد برای سپاه پاسداران کار می‌کرد، تلاش کرده بود ایمیل چند نفر از دیپلمات‌های ایرانی از جمله محمدجواد ظریف، عباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی را هک کند. در این دوران، تخت‌روانچی همراه تیم ‌هسته‌ای ایران، توافق موقت هسته‌ای در ژنو را به پایان برده بود و در حال فراهم کردن مقدمات توافق جامع هسته‌ای، موسوم به برجام، بودند.

با امضای برجام، عراقچی ماموریت یافت که اجرایی شدن برجام را پیگیری کند و تخت‌روانچی مامور شد اروپایی‌ها را بیشتر با برجام درگیر سازد. او که در آن دوران «معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه» بود، مسئولیت پیشبرد «گفت‌و‌گوهای سطح بالای سیاسی» ایران و اتحادیه اروپا را بر عهده گرفت، که قرار بود در دوره‌ای چهارساله پیگیری شود.

مذاکرات طرفین در سطح معاونان وزارت امور خارجه در جریان بود و هدفش، به گفته تخت‌روانچی، «لغو تدریجی و فرایندی تحریم‌های حقوق بشری اتحادیه اروپا» تعیین شده بود.

به عبارت دقیق‌تر، دیپلمات‌های ایرانی پس از برجام، که به کاهش نسبی فشار آمریکا منجر شده بود، تلاش می‌کردند با برداشتن فشار اروپایی‌ها، هم فرصت نفس‌ کشیدن بیشتر برای اقتصاد ایران فراهم کنند و هم جای پای برجام را محکم‌تر کنند.

با این حال، در داخل کشور، مخالفان دولت روحانی از این گفت‌وگو‌ها با عنوان مقدمه‌سازی برای اجرای برجام ۲ و ۳ یاد می‌کردند.

مذاکره‌کنندگان ایرانی در گام اول، دنبال تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در تهران و همچنین شروع مذاکرات حقوق‌ بشری بین ایران و اتحادیه اروپا بودند.

اواسط آبان ۱۳۹۵، ‌تخت‌روانچی به رسانه‌ها گفت که مراحل داخلی افتتاح دفتر اتحادیه اروپا در تهران در حال انجام است و چند ماه دیگر تمام می‌شود. در سوی دیگر اما، اصول‌گراها از دفتر اتحادیه اروپا به‌عنوان «لانه جاسوسی دوم» یاد می‌کردند و اجازه ندادند تخت‌روانچی این کار را به نتیجه برساند.

با کند شدن روند تلاش‌های دیپلماتیک بین ایران و اروپا و افزایش فشارهای داخلی بر تیم هسته‌ای ایران، در آبان ۱۳۹۶، مجید تخت‌روانچی از وزارت خارجه به دفتر ریاست‌جمهوری رفت و با حکم محمود واعظی به سمت معاون سیاسی دفتر ریيس‌جمهوری منصوب شد.

بخشی از فشارهای سیاسی که علیه تخت‌روانچی در جریان بود به حضور سیروس ناصری در حاشیه مذاکرات هسته‌ای بازمی‌گشت.

همسر تخت‌روانچی خواهر سیروس ناصری است. ناصری در دولت خاتمی، که تیم‌ هسته‌ای ایران را حسن روحانی اداره می‌کرد، عضو تیم مذاکره‌کننده بود ولی در سال ۱۳۸۴ و پس از بروز برخی حاشیه‌های اقتصادی، مجبور به خروج از کشور شد تا آب‌ها از آسیاب بیفتد.

او در دولت روحانی، هم در رسانه‌ها به‌عنوان مدافع جدی برجام حضور داشت و هم در برخی جلسات توجیهی و تخصصی به‌عنوان کارشناس سخنرانی می‌کرد.

با افزایش نقش ناصری در متن و حاشیه مذاکرات، دور تازه افشاگری‌ها علیه او آغاز شد.

بهمن‌ سال ۱۳۹۴، علیرضا زاکانی، نماینده تهران در مجلس، گفت: «دوشنبه‌ها جلسه جذب سرمایه‌گذاری خارجی در دفتر رییس‌جمهوری برگزار می‌شود که آقای ناصری پای ثابت آن است.»

اصول‌گراها ناصری را متهم می‌کردند که همراه حسین فریدون، برادر حسن روحانی، در حال مدیریت قراردادهای خارجی پس از برجام و شکل دادن جریان‌های جدیدند.

چند ماه پس از این افشاگری‌ها، وب‌سایت نسیم‌آنلاین در گزارشی نوشت که با پیگیری چهار نماینده مجلس، «حکم بازداشت سیروس ناصری به اتهام اقدام علیه امنیت ملی صادر شده» ولی او در خارج از کشور به سر می‌برد.

در این میان، جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد در مجلس، تندترین اتهامات را علیه ناصری مطرح کرد و گفت در تیم هسته‌ای ایران، چهار جاسوس وجود داشت و «در راس این چهار جاسوس، سیروس ناصری قرار داشت».

این اتهام هم هشدار به ناصری بود که فکر برگشت به ایران را از سر بیرون کند و هم حاشیه‌های سیاسی تخت‌روانچی را افزایش داد.

پس از خروج ‌تخت‌روانچی از وزارت امور خارجه و رفتنش به نهاد ریاست‌جمهوری، او در قامت معاون سیاسی دفتر ریيس‌‌جمهوری بیشتر با رسانه‌ها حرف زد و سعی کرد خودش را از حاشیه‌های تیم‌ هسته‌ای، که روزبه‌روز افزایش می‌یافت، دور نگه دارد.

حضور ‌تخت‌روانچی در نهاد ریاست‌جمهوری البته به معنای پایان یافتن فعالیت‌های دیپلماتیکش نبوده است. او در مذاکرات چند ماه گذشته با کشورهای اروپایی درباره مسائل منطقه‌ای، به‌ویژه مذاکرات مربوط به بحران یمن، ایجاد کانال مالی اتحادیه اروپا و حفظ برجام پس از خروج آمریکا، نقشی مهم ایفا کرد و در سفرها و رایزنی‌های دیپلماتیک حضور داشت و سعی کرد مذاکرات ایران و اروپا را به نتیجه برساند، که این دور تلاش‌ها به اندازه کافی موفقیت‌آمیز نبود.

غلامعلی خوشرو، نماینده فعلی ایران در سازمان ملل، از بهمن ۱۳۹۳ در این سمت فعالیت می‌کند.

خوشرو از نظر سیاسی به اصلاح‌طلب‌ها نزدیک است. ازدواج پسر او با دختر حسین فریدون سبب شد که به قاعده معمول سیاست ایران که روابط خانوادگی در خدمت ترقی سیاسی است، در دولت روحانی موقعیت بهتری پیدا کند.

هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل در عمل مهم‌ترین پایگاه دیپلماتیک ایران در آمریکا محسوب می‌شود. حضور مجید تخت‌روانچی، که در مقام مامور دیپلماتیک سابقه خدمت  در این نهاد را دارد، ارتباطات گسترده‌ای با دیپلمات‌های کشورهای غربی و به‌ویژه دولت اوباما داشته است و چهره با‌سابقه در پیشبرد مذاکرات محرمانه سطح بالا محسوب می‌شود، می‌تواند به تقویت پتانسیل دیپلماسی پشت پرده جمهوری اسلامی در ماه‌های آینده منجر شود.

حضور تخت‌روانچی در نیویورک همچنین می‌تواند او را نیز مانند حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در لندن، که بعد از برجام راهی خارج شد و از درگیری‌‌های سیاست داخلی جان سالم به در برد، کماکان در حاشیه امن نگه دارد.