حصر خانگی موسوی، کروبی و رهنورد به ۲۸۵۲ روز رسید. سکوت توام با رضایت رهبر جمهوری اسلامی ایران در موضوع حصر ادامه دارد، و حامیان محصوران برای تغییر وضع آنان  فاقد توان لازم و برنامه مشخص‌اند.

درحالی‌که چند هفته دیگر، بازداشت خانگی رهبران جنبش سبز هشت ساله می‌شود، گرامی‌داشت «شانزدهم آذر، روز دانشجو» بهانه‌ای شده برای یادکرد از «حصر»، و طرح مجدد آن در سپهر عمومی و شبکه‌های اجتماعی.

یکی از مهم‌ترین اظهار‌نظرهای مرتبط با موضوع حبس بدون محاکمه رهبران جنبش سبز، ازسوی حسام‌الدین آشنا، مشاور رییس‌جمهوری، ابراز شد. او در واکنش به فریادهای «یاحسین، میرحسین»، نمادهای سبز و شعار رفع حصر دانشجوها در دانشکده فنی دانشگاه تهران، هرچند به واقعیت ادامه حصر اشاره کرد، اما از «تغییر شرایط» محصوران گفت و افزود: «تا برداشته‌شدن حصر یک پوسته مانده است».

آشنا هیچ توضیحی درباره آن «پوسته» نداده؛ جز این‌که ابراز امیدواری کرده است که «آن هم برداشته شود.»

اما در واکنشی معنادار به اخبار مرتبط با حصر رهبران جنبش سبز، مجتبی ذوالنور، از پرچم‌داران اردوگاه راست افراطی و نماینده اصول‌گرای مجلس، دو ملاحظه مهم را مطرح کرده است. نخست، گفته است: «تا زمانی که از جانب محصوران عذرخواهی صورت نگیرد، از جانب نظام هم نمی‌توان توقعی داشت.» دیگر این‌که، به نامه‌‌های انتقادی کروبی اشاره کرده و افزوده است: «پس از آن، تمام گشایش‌هایی که در خلال رفع‌ حصر در حال صورت‌پذیری بود به بن‌بست خورد.»

به نظر می‌رسد ارزیابی ذوالنور، در بستر شرایط سیاسی‌ـ‌امنیتی امروز ایران، واقع‌بینانه‌تر از گزارش و امید مشاور روحانی است. برخی از دلایل این ادعا، در زیر تبیین شده است.

یک: خامنه‌ای و نامه‌های تاریخی کروبی

کروبی در ماه‌های گذشته، با انتشار چند مکتوب سرگشاده از درون حصر، رأس هرم نظام سیاسی را مورد انتقاد شدید قرار داد.

او بهمن‌ماه ۱۳۹۶ در نامه‌ای تاریخی خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای نوشته بود: «با توجه به میزان حضور و نفوذ‌تان در بالاترین لایه قدرت نظام باید بپذیرید که وضعیت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی امروز کشور نتیجه مستقیم سیاست‌های راهبردی و اجرایی شماست.»

شهریورماه گذشته نیز کروبی در نامه‌ای سرگشاده خطاب به مجلس خبرگان، با انتقاد شدید از عملکرد این نهاد، به‌ویژه در حوزه نظارت به عملکرد رهبری، خواستار اصلاح برخی اصول قانون اساسی به‌نفع «حاکمیت و نظارت مردم» شده بود، به‌گونه‌ای که «انحصار قدرت در ید یک فرد برای همیشه در این سرزمین کنار گذاشته شود، و مردم نه در حرف و کلام بلکه در عمل حاکم بر سرنوشت خویش گردند.»

بدیهی بود که این نامه‌ها و برخی دیگر از پیام‌های انتقادی کروبی از حصر خانگی، به‌هیچ‌وجه خوشایند رهبر جمهوری اسلامی نبود. همچنان‌که قابل حدس بود او در واکنشی انتقام‌جویانه به این نامه‌ها، همچنان با رفع‌ حصر مخالفت کند.

دو: تداوم حصر در بستر نارضایتی و اعتراض

در شرایطی که نارضایتی لایه‌های اجتماعی از وضع اقتصادی در حال گسترش است و اعتراض‌های میدانی افزایش یافته، مخالفت هسته سخت قدرت با رفع حصر رهبران جنبش سبز دور از ذهن نیست.

در متن «جامعه جنبشی» ایران ـ که با «توالی بحران‌ها» دست‌ به‌ گریبان است، و شاهد «انبساط امر سیاسی» و افزایش «بی‌اعتمادی» جامعه به حکومت است ـ بی‌گمان کانون مرکزی قدرت مانع از تحرک سیاسی‌ـ‌اجتماعی رهبران جنبش سبز خواهد شد. چرا که صرف‌نظر از نارضایتی و خشمش از رفتار موسوی و کروبی پس از انتخابات ۱۳۸۸، هیچ تمایلی به تکوین یک جنبش اعتراضی جدید ندارد.

چنین است که زهرا رهنورد اظهار داشته پاره‌ای گشایش‌های رخ‌داده در حصر، به تصریح ماموران امنیتی، به‌معنای آزادی و اجازه فعالیت اجتماعی‌ـ‌سیاسی او و دیگر محصوران نیست.

سه: فقدان نیروی اجتماعی مخالف حصر

معترضان به حصر رهبران جنبش سبز، نتوانسته‌اند چنان نیروی قدرتمندی را سامان دهند و متعین کنند که به آزادی موسوی و کروبی و رهنورد بینجامد. از سرکوب حاد و مزمن حامیان و همراهان جنبش سبز گرفته تا اولویت یافتن مسائل معیشتی و اقتصادی برای لایه‌های متوسط و نابرخوردار، دلایل عدم‌‌تکوین نیروی اجتماعی موثر پرشمار و گوناگون است. اما هرچه هست، مابه‌ازا و خروجی آن کش یافتن حصر برای افزون بر ۹۳ ماه است.

مطالبه رفع‌ حصر که سبزها در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۶ مطرح کردند و با وعده روحانی همراه شد، به فرجام مطلوب نرسیده است. بخشی از مشکل، در عدم‌تمایل دولت روحانی ریشه دارد.

با اطمینان می‌توان گفت در شرایطی که دولت اعتدال‌گرا با بحران‌ اقتصادی و نارضایتی فزاینده در جامعه و نیز تحریم‌ها درگیر است، پاره‌ای گشایش‌ها (از‌جمله دیدار محصوران با خویشان) برای روحانی کفایت می‌کند.

او ـ‌و همراهان اصلی‌اش در دولت‌ـ تمایلی به چالش با یک مشکل جدید (سربرآوردن نیروی اعتراضی متفاوت) ندارند.

فرجام: تداوم حصر تا «پایان» یکی

چند روز پیش بود که خبری در محافل سیاسی و رسانه‌ای پیچید: ارسال نامه‌ای از سوی اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی، به رهبر جمهوری اسلامی ایران. مکتوبی که شش ماه پیش فرستاده شده، و جهانگیری ضمن برشمردن برخی راه‌های برون‌رفت کشور از مشکلات، از ضرورت آزادی محصوران نیز نوشته بود.

برمبنای خبر مزبور، آیت‌الله خامنه‌ای بار دیگر و به‌صراحت با آزادی رهبران جنبش سبز مخالفت کرده، و تنها به پاره‌ای گشایش‌ها برای زندگی ایشان رضایت داده است.

مبتنی بر خبر مزبور، و متکی بر آنچه در محورهای بالا به اجمال بررسی شد، تداوم حصر تا اطلاع ثانوی مفروض است.

بازداشت خودسرانه و حبس بدون‌محاکمه‌ای که به تعبیر خودِ کروبی «غیرقانونی و بی‌ضابطه» است، ادامه یافته و «ظاهرا پایانی هم بر این خودسری نیست» و با این روند، «به نظر مى‌رسد ملک‌الموت، حضرت عزرائیل تعیین‌کننده سرنوشت آن باشد؛ بدین‌روی که یا ما زودتر می‌رویم و یا آن دیگری.»