حذف «شنل قرمزی» و «زیبای خفته» از کتابخانه کودکان در اسپانیا
برخی مدارس ایالت کاتالونیای اسپانیا دست به پاکسازی کتابخانههای خود از کتابهای کودکان از جمله با مضامینی شامل تبعیض جنسیتی و خشونت مردان علیه زنان زدند. در این تصمیم که زیر نظر انجمن اولیا و مربیان این مدارس گرفته شده، حدود ۲۰۰ کتاب از کتابخانه مقطع آمادگی که به گفته آنها دوران حساسی از رشد کودکان است، حذف شده است.
مدرسه دولتی «تابر» که به دست اداره آموزش و پرورش ایالت کاتالونیا اداره میشود، پس از بازبینی کتابهای داستان کتابخانه مقطع آمادگی که شاگردان آن زیر سن شش سال هستند به این نتیجه رسید که فقط ۱۰ درصد از کتابهای موجود با در نظر گرفتن برابری جنسیتی نوشته شدهاند.
بررسی کامل کتابخانه نشان داد حدود ۳۰ درصد از کتابهای داستان از اين نظر، مضامینی «زیانبار» داشتند و ۶۰ درصد دیگر نیز از نظر دیدگاه متعادل جنسیتی مشکلاتی داشتند، هر چند ایرادهای آنها بسیار جدی نبود.
به گزارش رسانههای محلی، کتابهای داستان «شنل قرمزی» و «زیبای خفته» از جمله مواردیاند که از کتابخانه مقطع آمادگی این مدرسه حذف شدهاند.
آنا توزا، یکی از مادران و عضو انجمن اولیا و مربیان مدرسه تابر که در بررسی این کتابها مشارکت کرده به روزنامه اسپانیایی الپایس گفت هدف این برنامه حذف کتابهای داستانی مشخصی نیست، بلکه برخورد با مشکل عمومیتر یعنی برتریطلبیهای جنسیتی است که دامنه آن از کتابهای قصه فراتر میرود.
به گفته خانم توزا، مضامین حاوی نابرابری و تبعیض جنسیتی حتی در کتابهای ساده آموزش الفبا، رنگها و پرورش عادات کودکان نیز دیده میشود. او افزود: «جامعه در حال تغییر و آگاهی در مورد برابری جنسیتی در حال افزایش است ولی این پیشرفت در کتابها منعکس نمیشود.»
یکی دیگر از کتابهایی که از کتابخانه مقطع آمادگی این مدرسه حذف شده «افسانه سنت جورج» است. این افسانهها یکی از معروفترین داستانهای سنتی ایالت کاتالونیا است و کتابهای مربوط به این افسانه، در جشنواره سالانه کتاب که روز ۲۳ آوریل برگزار میشود فروش و محبوبیت فراوانی دارد. اما در عین حال، یکی از مردسالارانهترین کتابهای داستانی با کلیشههای قدیمی از جمله تبعیض جنسیتی است. قهرمان آن مرد نیرومند و شجاعی است که به جنگ اژدها میرود و تنها شخصیت زن داستان یک شاهزاده خانم ترسو است.
ولی در سالهای اخیر کتابهای جدیدی با عنوان «سنت جورجیا» و یا «شورش سنت جورجیا» منتشر شده که همان افسانههای محلی و پرطرفدار را با محور قرار دادن شخصیت یک دختر به عنوان قهرمان داستان بازنویسی کردهاند.
آنا توزا در ادامه مصاحبه با این روزنامه گفت عمومیترین مشکل این است که همواره ارزشهایی نظیر شهامت و رقابت به مردانگی نسبت داده میشود. او افزود: «هر چند قهرمانان بسیاری از این داستانها پسربچههای کوچک هستند ولی در ماجراهایی درگیر میشوند که حالت خشونتآمیز دارد و گاه حتی این خشونت را علیه دختربچهها به کار میبرند. این موارد از همین سنین پایین بچهها را به خشونت مردان علیه زنان عادت میدهد.»
در دو مدرسه دیگر ايالت کاتالونیا نیز بررسی کتابها از زاویه برابری و احترام جنسیتی آغاز شده و قرار است آنها نیز کتابهای نادرست و زیانبار را از کتابخانههای خود حذف کنند.
در یکی از این مدارس به نام فورت پینس، انجمن اولیا و مربیان برای بررسی مضمون کتابها از نظر برابری جنسیتی و سایر مواردی که به تبعیض جنسیتی مربوط میشود یک کمیسیون تشکیل داده است.
استل کلوسلا، مسئول انجمن اولیای این مدرسه گفت :«کتابهایی که کودکان خردسال میخوانند بسیار مهم است چون در داستانهای سنتی و قدیمی همیشه کلیشههای مردانه وجود دارد و به همین دليل افزودن کتابهای جدید به کتابخانه که این کلیشهها را خرد میکند، اهمیت زیادی دارد.»
به اعتقاد خانم کلوسلا به چالش کشیدن کلیشههای جنسیتی از سنین پایین اهمیت دارد. او افزود: «معمولا در سن پنج سالگی نقش مردان و زنان در ذهن کودکان جا میافتد و آنها میدانند چه تفاوتهایی بین دختر و پسر وجود دارد. بنابراین توجه به اين موضوع و آموزش مناسب در مورد برابری و احترام جنسیتی از سنین خردسالی بسیار مهم است.»
در مدرسه تابر قرار است کتابهای کتابخانه مقطع ابتدایی نیز به زودی مورد بازبینی قرار بگیرند ولی به گفته آنا توزا، یکی از اعضای انجمن اولیای این مدرسه، هدف آن حذف کتابها نیست.
او گفت: «در سنین خردسالی و تا مقطع آمادگی ذهن کودکان مثل اسفنج است و هر چیزی را که اطراف آنها باشد جذب میکند و به همین خاطر تبعیض و نابرابری جنسیتی نیز میتواند در ذهن آنها جا بیافتد و عادی تلقی شود. ولی شاگردان مقطع ابتدایی (کودکان ۶ تا ۱۲ ساله) قابلیت تفکر انتقادی بیشتری دارند و خواندن این نوع کتابها یک امکان آموزشی است که از طریق آن خود کودکان میتوانند مضامين تبعیضآمیز را تشخیص دهند.»
استر موریو، یکی دیگر از اعضای انجمن اولیای مدرسه گفت: «حساسیت و آگاهی در مورد مضامینی که نابرابری جنسیتی دارند باید از سوی همه معلمان و خانوادهها رعایت شود تا در محیط کلاس و مدرسه نهادینه شود.»