آیا قرص میتواند راه درمان کرونا و بازگشت به روال عادی زندگی باشد؟
در دو سال گذشته، جهان با همهگیری ویروسی مواجه بوده است که بهرغم سرعت تولید واکسن و آغاز واکسیناسیون، هر بار با موجی دیگر و در قامت سویهای جدید بازگشته است. در حالی که واکسن کرونا در کاهش شدت علایم بیماری و پیشگیری از بستری و مرگ مبتلایان اثربخش بوده، جهان هنوز به روال عادی زندگی بازنگشته است. سیانان در مقالهای، در مورد قرصهای ضدویروس جدیدی نوشته است که شاید کلید پایان همهگیری باشد.
میراندا کلی فقط یک روز پس از جواب مثبت آزمایش کوویدـ۱۹ در ماه ژوئن، آنقدر بیمار شد که وحشت کرد. او کمکپرستار بود و در ۴۴ سالگی، به دیابت و فشار خون بالا مبتلا بود. با ابتلا به کرونا، مشکلات تنفسی و علایمش بهقدری جدی و وخیم شد که او را روانه اورژانس کرد.
وقتی شوهر ۴۶ سالهاش جو نیز مبتلا شد، واقعا نگران شد، بهخصوص اینکه ۵ فرزند نوجوان داشتند. میراندا میگوید: «با خودم فکر کردم فقط امیدم به خداست که کارمان به دستگاه تنفس مصنوعی نکشد. بچه داریم. چه کسی قرار است این بچهها را بزرگ کند؟»
اما خانواده کلی، که در سیاتل زندگی میکنند، پس از تشخیص بیماری موافقت کرده بودند تا در کارآزماییهای بالینی مرکز پژوهش سرطان فرد هاچ (Fred Hutch) شرکت کنند. این کارآزماییها بخشی از طرحی بینالمللی برای آزمایش درمانی ضدویروسی بود که میتوانست جلوی کووید را در مراحل اولیه بگیرد.
تا روز بعد، این زنوشوهر ۴ قرص مصرف کردند، دو بار در روز. گرچه به آنها گفته نشد داروی واقعی دریافت کردهاند یا دارونما، در یک هفته از شدت علایم بیماری کاسته شد و در دو هفته، بهبود پیدا کرده بودند.
خانواده کلی در روند تولید آنچه میتواند فرصت بعدی جهان برای مقابله با کووید باشد نقش داشتهاند: برنامه کوتاهمدت قرصهای روزانهای که میتواند در مراحل اولیه پس از تشخیص بیماری، با ویروس مقابله کند و پس از قرارگیری در معرض ویروس، از بروز علایم جلوگیری کند.
تیموتی شیان، ویروسشناس از دانشگاه کارولینای شمالی در چپل هیل که به پیشرفت این درمانها کمک کرده است، گفت: «ضدویروسهای خوراکی این امکان را دارند که نه تنها دوره بیماری کوویدـ۱۹ را کوتاه کنند، بلکه این امکان را ایجاد میکنند که در دوره بیماری، سرایت آن به سایر افراد خانواده محدود شود.»
ضدویروسها اکنون نیز در درمان سایر بیماریهای ویروسی از جمله هپاتیت سی و اچآیوی ضرورت دارند. یکی از معروفترین قرصها تامیفلو است، که برای کاهش دوره ابتلا به آنفلوانزا تجویز میشود و در صورتی که سریع و بهموقع مصرف شود، احتمال بستری را پایین میآورد.
این داروها، که برای درمان و پیشگیری از بیماریهای مسری ویروسی تولید شدهاند، بسته به نوع، متفاوت عمل میکنند. اما میشود آنها را طوری ساخت تا سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با ویروس تقویت کنند، گیرندهها را مسدود کنند تا ویروسها نتوانند وارد سلولهای سالم شوند، یا از میزان ویروسهای فعال در بدن میکاهند.
دستکم سه ضدویروس برای کووید در مرحله آزمایشهای بالینی قرار دارند، و انتظار میرود نتایج تا اواخر پاییز یا زمستان ارائه شوند.
در صدر این گروه، دارویی تولید شرکت مرک اند کو و شرکت زیستدرمانی ریجبک، موسوم به مولنوپیراویر (Molnupiravir) است، همان دارویی که روی خانواده کلی آزمایش شد. دو داروی دیگر یکی تولید شرکت فایزر به نام پیاف-۰۷۳۲۱۳۳۲ و دیگری ضدویروس شرکت داروسازی روش اند آتیا موسوم به اِیتیـ۵۲۷ است.
این داروها در روند تکثیر ویروس در سلولهای انسان مداخله میکنند. در مورد مولنوپیراویر،این دارو آنزیم کپیکننده مواد ژنتیکی ویروس را وادار میکند آنقدر خطا کند که ویروس قادر به تکثیر نباشد. در نتیجه، بار ویروسی را کم، دوره ابتلا را کوتاه، و از واکنش ایمنی خطرناک منجر به بیماری وخیم یا مرگ جلوگیری میکند.
تاکنون، فقط داروی ضدویروس رمدسیویر برای درمان کووید تایید شده است. اما این داروی تزریقی فقط برای بیمارانی تجویز میشود که نیاز به بستری دارند و برای مراحل اولیه بیماری و استفاده گسترده نیست. در عوض، این داروهای جدید میتوانند بهصورت قرص عرضه شوند.
آزمایشهای اولیه روی موشها نشان داد که مولنوپیراویر میتواند از بیماری ناشی از سارسـکووـ۲، ویروس عامل کووید، جلوگیری کند. در کارآزماییهای بالینی روی ۲۰۲ شرکتکننده واکسینهنشده، میزان ویروس مسری بهسرعت کاهش پیدا کرد.
شرکت تولیدکننده مولنوپیراویر اعلام کرده است پیشبینی میکند دادههای مرحله سوم کارآزماییهای گستردهتر در هفتههای آتی آماده شود و احتمال میرود «پیش از پایان سال»، برای اخذ مجوز استفاده اضطراری از سازمان غذا و داروی آمریکا اقدام کند.
شرکت فایزر مرحله دوم و سوم آزمایشها را اول سپتامبر آغاز کرد و مسئولان شرکت آتیا گفتهاند انتظار دارند مرحله دوم و سوم آزمایشها همین امسال به نتیجه برسد.
اگر نتایج مثبت باشد و مجوز استفاده اضطراری صادر شود، میلیونها آمریکایی بهزودی میتوانند به داروی خوراکی روزانهای دسترسی داشته باشند، احتمالا یک قرص، که بهمحض تایید ابتلا به کووید، میشود بهمدت پنج تا ده روز استفاده کرد.
البته داروهای ضدویروس، مانند درمانهای پادتنی، جایگزین واکسیناسیون نخواهند بود. پژوهشها همچنان ادامه دارد تا بررسی کنند ضدویروسها در جلوگیری از بروز بیماری به محض قرارگیری در معرض ویروس تا چه میزان اثربخشاند.
چنانچه نتایج مثبت باشد، این قرصها میتوانند راه بازگشت به روال عادی زندگی باشند، قرصهایی که بهراحتی میشود در دسترس همه افراد خانواده قرار داد تا از ابتلا و سرایت بیماری پیشگیری کرد.