مدتی طول کشید تا به‌طور رسمی تایید شد، اما از دست دادن بویایی سرانجام به‌ یکی از علایم شاخص کووید‌ـ‌۱۹ تبدیل شد. اکنون مشخص شده است که کووید‌ـ‌۱۹ بر گیرنده‌های بویایی اثر می‌گذارد و حدود ۱۰ درصد کسانی که بویایی‌شان را از دست می‌دهند تا شش ماه بعد همچنان مشکلات بویایی و چشایی دارند.

آثار این مساله می‌تواند عمیق‌تر از آنچه تصور می‌شود باشد. وینست دیری و دیکا برجس واتسون از دانشگاه نیوکاسل در مقاله‌ای که در وب‌سایت کانورسیشن منتشر شده است، به آثار بلندمدت مشکلات بویایی و چشایی پرداخته‌اند. در این پژوهش، آن‌ها با افرادی صحبت کرده‌اند که بویایی و چشایی‌شان را از دست داده‌اند تا پیامدهای این تغییر با روایت آن‌ها مستند شود.

پایان لذت غذا

پیش از همه، لازم است چند واژه کلیدی تعریف شوند. انوسمی به معنای فقدان کامل حس بویایی است. پاروسمی یا بویایی‌پریشی زمان رخ می‌دهد که بوهای معمولی غیرعادی و معمولا نامطبوع می‌شوند. چشایی از طریق گیرنده‌های روی زبان است. طعم همان تجربه حسی غذا است که بو در آن نقش اصلی را دارد، اما سایر حواس نیز دخیل‌اند. این یعنی حتی اگر چشایی (زبان) مشکلی نداشته باشد، نبودِ بویایی بر طعم اثر می‌گذارد.

آنچه این پژوهشگران را شگفت‌زده کرد این بود که فقدان بویایی تا چه اندازه می‌تواند نامنتظره و سردرگم‌کننده باشد. برای برخی مثل این بود که چراغی خاموش شده باشد، در دو یا سه ساعت از ۱۰۰ به صفر برسند، مثل این‌که بینی از کار افتاده باشد.

برای برخی دیگر، وضعیت سیال‌تر بود. فقدان کامل بویایی می‌تواند به بویایی‌پریشی تبدیل شود. غذایی که روزی خوب بود، روز دیگر ممکن است تهوع‌آور شود.

تاثیر این اختلال بر اشتها نیز پیش‌بینی‌ناپذیر بود. همان‌طور که شاید انتظار می‌رفت، تغذیه افراد دچار اختلال شد، به‌ویژه وقتی بوهای معمولی تغییر کردند. بعضی افراد با مشکل جدی دست‌به‌گریبان بودند و مواردی از سوءتغذیه و کاهش وزن شدید را گزارش دادند.

در مواردی هم برخی افراد دچار افزایش وزن شدند. این‌ گروه معمولا افراد دچار فقدان کامل بویایی بودند که با از دست دادن بویایی، «دنبال طعم» بودند. یکی از افراد دچار این عارضه می‌گوید: «رضایت از غذا وجود ندارد و بیشتر می‌خورم تا به آن حس رضایت برسم… به‌دلیل این نیاز مداوم به ارضای حسی که ارضا نمی‌شود، وزنم دارد بالا می‌رود.»

بوی نزدیکی و رابطه جنسی 

اما مساله غذا تمام ماجرا نیست. تا وقتی بویایی و اشتها را از دست نداده‌اید، متوجه نمی‌شوید که خوردن در لذت‌های اجتماعی روزمره چه نقشی دارد.

تغییر حس بویایی بر روابط نزدیک نیز اثر می‌گذارد. افراد بسیاری از تنهایی گفته‌اند که در نبودِ بوی شریک عاطفی یا فرزندانشان احساس می‌کنند. تا وقتی بویایی را از دست نداده‌اید، متوجه نمی‌شوید که چقدر در رابطه نزدیک و وابستگی مهم است. بدتر از همه اثر بویایی‌پریشی است. زنی می‌گوید: «قبلا بوی طبیعی تنش باعث می‌شد بخواهمش؛ الان باعث می‌شود بالا بیاورم.»

چطور می‌توانید چنین حرفی را به شریک عاطفی‌تان بزنید؟

ارتباط برخی افراد با خودشان و جهان نیز تغییر کرده است. برخی افراد که حس بویایی‌شان را کامل از دست داده‌اند می‌گویند احساس می‌کنند با خودشان و جهان قطع ارتباط کرده‌اند. این مساله برای افراد دچار بویایی‌پریشی هم می‌تواند آزاردهنده باشد؛ وقتی بوهای عادی روزمره چندش‌آور می‌شود، جهان به مکانی خطرناک و گیج‌کننده تبدیل می‌شود.

خوشبختانه برای برخی افراد، این تغییر بویایی موقت بوده است. اما ماه‌ها گذشته است و بسیاری هنوز گرفتار تغییر حس بویایی و پریشانی و اضطراب توام با این اختلال‌اند. در حالی که شواهد حاکی از آن است که بعضی تمرین‌های بویایی به بهبود حواس در سایر عارضه‌ها کمک می‌کند، هنوز شناخت و درمان عارضه‌ای که به همه‌گیری تغییر حواس منجر شده است در مراحل اولیه قرار دارد.