روز ۲۱ آذرماه (دوازدهم دسامبر) سال جاری، بار دیگر تهدیدهای رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری ترکیه و حزب حاکم بر آن کشور مبنی‌بر تدارکات یک عملیات نظامی در شرق رود فرات، به سرتیتر رسانه‌های دولتی ترکیه رسید.

هم‌زمان با تهدید اردوغان درخصوص حمله به شمال سوریه (روژاوا)  بار دیگر همچنین فشارها و محدودیت‌های سیاسی بر روی هواداران و اعضای حزب دموکراتیک خلق‌ها (ه‌‌‌دپ) در ترکیه  افزایش یافت و اوایل صبح روز دوازدهم دسامبر، با حمله نیروهای امنیتی ترکیه به دفتر مرکزی این حزب در دیاربکر و پس از ضرب و شتم رمزیه توزون یکی از نمایندگان حزب دموکراتیک خلق‌ها در پارلمان، شماری از اعضا و هواداران این حزب نیز بازداشت شدند.  

تهدیدهای اخیر ازسوی رییس جمهوری ترکیه درحالی صورت گرفته  است که ترکیه پس از به قتل رسیدن جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی، در دوم اکتبر (دهم مهرماه) سال جاری در کنسولگری عربستان در آن کشور، روزهای حساس و پرتنشی را در منطقه پشت سر گذاشته است.

البته تلاش‌های دولت ترکیه و شخص اردوغان پس از کودتای نافرجام ژوٸن ۲۰۱٦ (تیرماه ۱۳۹۵) برای استرداد فتح‌الله گولن - رهبر سیاسی-مذهبی ترک که در آمریکا به‌سر می‌برد و دولت ترکیه او را به اقدام برای این کودتا متهم می‌کند - با موفقیت همراه نبود و هربار با جوابی منفی از سوی آمریکا روبه‌رو شد. ولی درپی مرگ خاشقجی و اتفاقات پشت پرده این ماجرا، ترکیه توانسته است تا به امروز، به نحو احسن از متحدان اصلی خود در منطقه نظیر آمریکا و همچنین در مواردی از رقیب منطقه‌ای خود، عربستان سعودی، امتیازگیری کند و پس از عملیات حمله به عفرین، موسوم به «شاخه زیتون» در فوریه (بهمن‌ماه) گذشته، حالا خود را برای انجام عملیاتی دیگر، این‌بار در منبج و شرق رود فرات آماده کند؛ عملیاتی گسترده در شمال سوریه که در بحبوحه جنگ عفرین نیز از چنین برنامه‌ای در آینده‌ای نزدیک خبر داده بود.

پس از تهدیدهای اردوغان، شبکه خبری سی‌‌ان‌ان تُرک، همان روز در گزارشی، از «اعزام یک کاروان بزرگ نیروهای مسلح» به مرزهای سوریه خبر داد.

در ماه‌های گذشته و پس از ایجاد پست‌های دیده‌بانی جدید ازسوی نیروهای آمریکایی در نزدیکی مرزهای ترکیه، واکنش جدی مسئولان حکومتی دولت ترکیه را به همراه داشت و آنکارا این اقدام را غیرقابل قبول و تحریک‌کننده دانست. در روز ۲۸ آذرماه (۱۹ دسامبر)، دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا، در پیامی تصویری ضمن اعلام پیروزی بر گروه موسوم‌به دولت اسلامی (داعش) در سوریه، از پایان حضور نیروهای آمریکایی در شمال سوریه طی روزهای آینده خبر داد. تصمیمی که گفته می‌شود پایانی بر ادامه همکاری با نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF)، هم‌پیمان اصلی نیروهای آمریکایی (ائتلاف بین‌المللی) در جنگ علیه داعش در سوریه و نقطه آغازی برای حضور گسترده نظامی ارتش ترکیه در منبج و شرق رود فرات است. گفته می‌شود اتخاذ چنین تصمیمی پس از تماس تلفنی ترامپ با اردوغان در روز جمعه ۲۳ آذرماه (۱۴ دسامبر) گرفته شده است.

پس از گفته‌های مسئولان دولت ترکیه مشخص شد که قرار است یک نوع پیش‌روی برنامه‌ریزی‌شده به شمال سوریه طی روزهای آینده انجام شود. با توجه به این موضوع، احتمال اینکه جنگی دیگر در شمال سوریه شکل بگیرد، بیش از پیش بر نگرانی‌های مردم این منطقه افزوده است، تا جایی که روز پنجشنبه ۲۹ آذرماه (۲۰ دسامبر) مردم کوبانی یک راهپیمایی مقابل پایگاه ائتلاف جهانی در این شهر برگزار کردند.

همان‌طور که انتظار می‌رفت، این تصمیم فوری و غیرمنتظره واشنگتن می‌تواند تبعات سنگینی از جمله «احیای دوباره داعش و بی‌ثباتی منطقه‌ای و جهانی» را درپی داشته باشد. نکته‌ای که نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) در اولین واکنش این حزب پس از تصمیم واشنگتن، به آن اشاره کرده و نسبت به تبعات منطقه‌ای و بین‌المللی آن هشداری جدی داده است.

تنها چند ساعت پس از تصمیم دونالد ترامپ، سناتور باب کورکر مخالفت خود را با این تصمیم کاخ سفید اعلام کرد، نسبت‌به آن واکنش نشان داد و آن را یک «اتفاق وحشتناک برای متحدان و ملت آمریکا» دانست. پس از انتقاد این سناتور، کشورهایی نظیر بریتانیا، فرانسه و اسرائیل نیز نسبت به اتخاذ این تصمیم واکنش نشان دادند و آن را «اشتباه» خواندند. اما ازسوی دیگر، این تصمیم، تا این لحظه، با استقبال کشورهای روسیه و ترکیه همراه بوده است.

در سال‌های گذشته و قبل از پیمان همکاری با نیروهای ائتلاف، کُردهای سوریه بارها در بخش‌هایی از سوریه (روژاوا) در مقابل جبهه‌النصره و داعش مبارزه کرده بودند و در مواردی به پیروزی و پاکسازی نسبی این گروه‌ها با حداقل امکانات لازم، دست پیدا کرده بودند و با امضای سند همکاری با نیروهای ائتلاف، این‌بار در عمل به شکلی وسیع‌تر و مجهزتر از گذشته و با پشتیبانی هوایی نیروی ائتلاف، دربرابر داعش مبارزه و در بیشتر مناطق به پیروزی کامل دست پیدا کردند.

باید این نکته اساسی را هم در نظر گرفت که عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی به‌معنای باز ایستادن و یا پایان سیاسی و عملی فعالیت نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) نیست و این نیرو سوا از تجارب همکاری چند ساله با نیروهای ائتلاف و آموزش‌های نظامی پیشرفته جنگی در داخل مرزهای سوریه، یکی از خطرناک‌ترین گروه‌های تروریستی جهان را شکست داده و از یک ماهیت سیاسی نسبتا قوی‌ برخوردار است.

عملیات بهمن‌ماه گذشته نیروهای ارتش ترکیه و گروه‌های جهادی تحت حمایت این کشور علیه عفرین می‌تواند دلیل محکم و قانع کننده‌ای باشد که آن‌ها از نظر سیاسی در هیچ برهه‌ای حساب رسمی و ویژه‌ای روی ماندن آمریکا در سوریه باز نکرده بودند، ولی بدون شک عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی می‌تواند باعث پرداخت هزینه بیشتری برای این گروه و رویارویی مستقیم با ارتش ترکیه و گروه‌های تحت حمایت این کشور و ظهور دوباره داعشی باشد که ظرف چند سال گذشته برای شکست آن بهای سنگینی داده است.

تنها یک روز پس از تصمیم ترامپ، دولت فرانسه از ادامه همکاری و حضور نیروهای خود در شمال سوریه، با وجود خارج‌شدن آمریکا از آن منطقه، خبر داد. موضوعی که می‌تواند تاحدودی از احتمال شروع یک جنگ جدید و تبعات ناگوار آن برای منطقه جلوگیری کند، هرچند که احتمال این مساله بسیار ضعیف و دور از انتظار است.

یک روز پس از اعلام خروج نیروهای آمریکایی از سوریه ازسوی کاخ سفید و عدم موافقت با آن ازسوی همپیمانان آمریکا، دونالد ترامپ در توییتی از استعفای ژنرال جمیز متیس، وزیر دفاع این کشور خبر داد. واکنشی ازسوی وزارت دفاع آن کشور که تاحدودی بی‌ارتباط با تحولات اخیر و تصمیم ترامپ و عقب‌نشینی آمریکا از سوریه نیست.

اکنون کُردها نسبت به چند سال گذشته، نیرویی بیشتر، منسجم‌تر و قوی‌تر در اختیار دارند و هم‌زمان با ارتباط و همکاری گسترده سیاسی - نظامی با غرب، کارنامه شکست داعش را در پرونده کاری و سیاسی خود دارند. آن‌ها همچنین در آینده، تحولات بزرگی را در پیش روی خود خواهند داشت. تصمیم و مشارکت سیاسی برای حل بحران سوریه و همچنین مواجهه با حملات ارتش ترکیه و نقش جامعه بین‌المللی درقبال این تصمیم، از مهم‌ترین آن‌هاست که بدون شک چگونگی مقابله با نیروهای ارتش ترکیه درصورت حمله به شمال سوریه، می‌تواند روشن‌کننده چگونگی ادامه حیات سیاسی این نیرو در داخل سوریه و بیرون از مرزهای این کشور باشد.