در سال ۲۰۰۱ میلادی وقتی رژیم طالبان با کمک ایالات محتده امریکا سقوط کرد و نمایندگان گروه‌های مختلف افغانستان در بن آلمان جمع شدند تا روی یک حکومت پساطالبان به توافق برسند برای اولین‌بار برای یک کشور جنگ‌زده و ویران، گپ از انتخابات فراگیر زده شد و چارچوب و جدول زمانی برای آن تعیین شد: اداره موقت، اداره انتقالی و بعد برگزاری انتخابات سرتاسری.

مردم که سال‌هایی زیادی را با گلوله و باروت و انفجار زندگی کرده بودند ناگهانی ذوق‌زده شدند و برای رسیدن روزی که بتوانند خود را نامزد کنند و یا به نامزد مورد علاقه‌ خود رای بدهند، روز شماری کردند.

افغانستان گرچه در دوران طالبان، مجاهدین و حتی دولت‌های مورد حمایت شوروی نتوانست انتخاباتی برگزار کند که همگانی باشد، خاطره شیرین انتخابات دوره شاه را همچنان به یاد داشت.

انتخابات ریاست جمهوری دور اول

در ۱۸ میزان/مهر سال ۱۳۸۳ اولین انتخابات ریاست جمهوری و ۲۹ سنبله/شهریور ۱۳۸۴ اولین انتخابات پارلمانی افغانستان برگزار گردید. در انتخابات ریاست جمهوری هجده نفر خود را برای بدست آوردن کرسی ریاست جمهوری نامزد کردند که حامد کرزی با بدست آوردن ۵۵/۴درصد رای برنده گردید. در این انتخابات هجده میلیون نفر ثبت نام کرده بودند و در روز انتخابات بیش‌تر از هشت ملیون نفر که چهل فیصد (درصد) آنان را زنان تشکیل می‌دادند به پای صندوق‌های رای رفتند.

انتخابات پارلمانی دور اول

در انتخابات پارلمانی سال ۱۳۸۴ به تعداد ۵۸۰۰ نامزد که از آن تعداد ۵۸۲ نفر زن بودند از سوی اداره مستقل انتخابات واجد شرایط دانسته شدند و برای آن‌ها صندوق رای گذاشته شد. میزان مشارکت مردم در انتخابات پارلمانی بیش‌تر از هفت ملیون اعلام گردید که ۶۷ فصید ثبت نام‌شدگان را شامل می‌شود.

در دور نخست انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی مواردی از تقلب، اجبار، خشونت، حملات مسلحانه، بسته شدن برخی مراکز رای‌دهی، پاک‌شدن رنگ انگشت و دست‌کاری در نتایج برخی حوزه‌ها گزارش شد و تعدادی از نامزدان یک‌دیگر را به تقلب متهم کردند، اما در مجموع ناظران داخلی بین‌المللی و نهادهای مستقل، تاثیرگذاری این موارد را بر مشروعیت و نتیجه‌ی کلی انتخابات پایین نداستند و نتایج را مشروع دانستند. به تاسی از این انتخابات رییس جمهوری و اعضای پارلمان با صلاحیت‌هایی که قانون اساسی برای آن‌ها مد نظر گرفته بود، شروع به کار کردند و یک دوره‌ی پنج‌ساله‌‌ را که توام با چالش‌های فراوانی بود، پشت‌سر گذاشتند.

انتخابات ریاست جمهوری دور دوم

انتخابات دور دوم ریاست جمهوری پنج سال بعد در ۲۹ اسد/مرداد سال ۱۳۸۸ هجری خورشیدی برگزار شد که در ابتدا آرای حامد کرزی بیش‌تر از پنجاه درصد گفته شد. اما بعد اعلام شد آراء کرزی زیر پنجاه درصد است و انتخابات به دور دوم می‌رود. فوری بند و بست برگزاری دور دوم انتخابات روی‌دست گرفته شد؛ اما عبدالله عبدالله از رفتن به دور دوم انتخابات انصراف داد و بدین‌ترتیب حامد کرزی برای یک دوره دیگر به قدرت رسید.

انتخابات پارلمانی دور دوم

انتخابات دوم مجلس نمایندگان افغانستان هم در ۲۸ سنبله/شهریور سال ۱۳۸۹ برگزار شد که چهل درصد ثبت نام‌کندگان در آن انتخابات مشارکت کردند.

حملات طالبان، حوادث، رخ‌دادها، میزان مشارکت مردم و گزارش‌های مستند از تقلب در دومین دور انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی افغانستان نشان داد که با گذشت پنج سال برگزاری انتخابات در افغانستان به کار دشواری مبدل شده است و آن شکوه نخستین دور را ندارد.

ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان قبل از برگزاری انتخابات اعلام کرد: «ما از مردم می‌خواهیم که در این انتخابات شرکت نکنند. همه‌چیز و هرکسی که در این انتخابات سهیم باشد هدف حمله ما خواهد بود؛ نامزدان، نیروهای امنیتی، مبارزان انتخاباتی، کارمندان انتخابات و تمام رای‌دهندگان»

در روز انتخابات حمله‌های فراوانی به مراکز رای‌دهی صورت گرفت و علاوه‌ بر تعدادی رای‌دهنده، ده‌ها سرباز نهادهای امنیتی کشته و زخمی گردیدند و برخی از اعضای ستاد برگزاری انتخابات از سوی مخالفین مسلح ربوده شدند و انگشتان آغشته به رنگ چند رای‌دهنده از سوی طالبان قطع شد. به همین‌گونه ویدیوهای زیادی در شبکه‌های اجتماعی که حکایت از پر شدن صندوق‌های رای به نفع نامزدان مشخصی داشت،‌ مننشر شد.

انتخابات ریاست جمهوری دور سوم

دور سوم انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در شانزدهم حمل/فروردین ۱۳۹۳ با تدابیر شدید امنیتی برگزار گردید که از میان هشت نامزد، عبدالله عبدالله با ۴۵٪ و اشرف غنی با ۳۲٪ رای‌ها به دور دوم رفتند.

دور دوم انتخابات در بیست و چهارم ماه سرطان (تیر) همان سال برگزار گردید و تنها ۳۸ در صد از واجدین شرایط در آن اشتراک کردند. در بیست و چهارم ماه سرطان علاوه بر خشونت از سوی طالبان موارد زیادی از بسته ماندن مراکز رای‌دهی، تمام شدن اوراق رای‌دهی، پاک شدن رنگ انگشت، استفاده کارت‌های متعدد توسط یک رای‌دهنده، مداخله مقامات حکومتی، ارعاب مردم توسط قدرتمندان محلی، پر شدن صندوق‌ها به نفع هر دو نامزد و حتی جانبداری اعضای کمیسیون انتخابات از نامزد مشخصی گزارش شد.

کمسیون مستقل انتخابات اعلام کرد که در دور دوم یک میلیون بیش‌تر رای‌دهنده در انتخابات مشارکت کرده و این‌بار رای اشرف غنی از عبدالله بیش‌تر است؛ اما دکتر عبدالله این را یک ادعا دانست و با زیر سوال بردن نتیجه، خواهان جداسازی رای پاک از از رای تقلبی با مداخله سازمان ملل متحد شد، موضوعی که بعدا رییس کمیسیون مستقل انتخابات نیز آن را تایید کرد. بازشماری آرا شروع شد، اما به دلیل ناخرسندی عبدالله از روند آن و موضعگیری تند اشرف غنی متوقف شد.

سرانجام با پادرمیانی حامد کرزی، سران مجاهدین و جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا، قدرت میان اشرف‌غنی و عبدالله عبدالله تقسیم شد و اشرف غنی بر مسند ریاست جمهوری نشست و عبدالله عبدالله بر کرسی تازه تاسیس ریاست اجرایی.

انتخابات پارلمانی دور سوم

انتخابات پیشرو، سومین انتخابات برای مجلس پنج ساله نمایندگان است که با دست کم سه سال تاخیر برگزار می‌شود. سال آینده هم چهارمین انتخابات ریاست جمهوری کشور برگزار می‌شود. با وجود برگزاری چند انتخابات در دو دهه اخیر، افغانستان هنوز  فاصله زیادی با یک نظام دموکراتیک دارد.