روزنامه واشنگتن‌پست و خبرگزاری آسوشیتدپرس به‌تازگی براساس تصاویر ماهواره‌ای و نظر شماری از کارشناسان آمریکایی، در گزارش‌هایی از وجود یک کارخانه تولید موشک‌های بالستیک در عربستان سعودی پرده برداشتند.

شرکت .Planet Labs Inc این تصاویر ماهواره‌ای را که در ۲۲ آبان‌ماه ۹۷ (۱۳ نوامبر ۲۰۱۸)  تهیه کرده بود، در اختیار رسانه‌های مذکور قرار داده است. این شرکت خصوصی مستقر در سانفرانسیسکو در زمینه‌های طراحی، تولید و کار گذاشتن ماهواره‌های غیرنظامی در مدار زمین فعالیت می‌کند.

این تصاویر که در ابتدا روزنامه واشنگتن‌پست آن‌ها را منتشر کرد، متعلق به یک پایگاه موشکی در حوالی شهر اَلدَوادَمی است که در ۳۲۰ کیلومتری جنوب غربی ریاض، پایتخت عربستان سعودی، قرار دارد.

به احتمال قوی افشای این تصاویر از یک منطقه حساس نظامی عربستان، با نظر مساعد سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا صورت گرفته است.

به‌رغم انتقادهای مدام عربستان سعودی از برنامه موشکی ایران در سال‌های اخیر، تمایل عربستان به داشتن موشک‌های بالستیک در زاردخانه تسلیحاتی‌اش سابقه طولانی دارد.

موشک‌های بالستیک  «دانگ‌فنگ ۳»

به گزارش وب‌‌سایت «فدراسیون دانشمندان آمریکا»، عربستان سعودی در ماه مارس ۱۹۸۸، نزدیک به ۲۹ سال پیش، ۵۰ فروند موشک «دانگ‌فنگ۳» (به معنی باد شرق، نام ناتو: سی‌اِس‌اِس۲) و ۹ سکوی پرتاب این موشک‌ها را از چین تحویل گرفت.

موشک «دانگ‌فنگ۳» یک موشک تک‌مرحله‌ای با سوخت مایع و برد ۳۰۰۰ کیلومتر است که در سال ۱۹۷۱ در نیروهای مسلح چین به‌کار گرفته شد.

عربستان نوع بهینه‌سازی‌شده این موشک، به‌نام «دانگ‌فنگ۳ آ» را  با برد تخمینی ۴۰۰۰ کیلومتر که نسبت‌به مدل قبلی سبک‌تر بود، از چین دریافت کرد.

دولت آمریکا از انتقال موشک‌های «دانگ‌فنگ» به عربستان سعودی مطلع بود و بنابر گزارش «مرکز تحقیقات کنگره آمریکا»، ملک فهد، پادشاه وقت عربستان سعودی، قبل از دریافت این موشک‌ها، به‌طور کتبی به رونالد ریگان ضمانت داد که کشورش این موشک‌ها را به کلاهک‌های شیمیایی یا هسته‌ای مجهز نخواهد کرد و برای رفع نگرانی‌ها و ابهامات موجود،  ریاض در آوریل ۱۹۸۸ به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا «اِن پی تی» پیوست.

در ماه ژوئن ۱۹۹۰، به گزارش هفته‌نامه بریتانیایی «فلایت اینترنشنال»، به نقل از منابع اطلاعاتی اسرائیل، این موشک‌ها در دو سایت  اَلسُلیل و الجوفر در جنوب ریاض کار گذاشته شدند. در آن زمان، یعنی دو سال بعد از پایان جنگ هشت‌ساله ایران و عراق، درحالی‌که برنامه موشکی ایران به‌آهستگی شکل می‌گرفت، عربستان نه‌تنها ایران، که بسیاری از کشورهای منطقه ازجمله اسرائیل را در برد موشک‌های خود داشت.

با این‌همه، این موشک‌ها با دایره خطای بیش از ۲/۵ کیلومتر، به‌علت نادقیق بودن، هرگز حتی در «عملیات طوفان صحرا» (جنگ اول خلیج فارس از دوم اوت ۱۹۹۰ تا ۲۸ فوریه ۱۹۹۱) مورد استفاده قرار نگرفت. توجیه عربستان این بود که دقیق نبودن این موشک‌ها می‌تواند به‌جای هدف قرار دادن نیروهای صدام، به کشتار بسیاری از غیرنظامیان عراقی منتهی شود.

موشک‌های دقیق

به گزارش برخی رسانه‌های آمریکایی ازجمله  هفته‌نامه «نیوز ویک» و وب‌سایت پروژه «ابتکار تهدید هسته‌ای» (Nuclear Threat Initiative/‎ NTI)، عربستان سعودی در سال ۲۰۰۷،  تعدادی موشک از نوع «دانگ‌فنگ۲۱» (نام ناتو: سی‌اِس‌اِس۵) را از چین تحویل گرفت. این خبر را رسانه‌ها در ژانویه ۲۰۱۴ به اطلاع عموم رساندند.

با اینکه این موشک برد کمتری نسبت‌به «دانگ‌فنگ۳» دارد، ولی دقت آن بالاتر و دایره خطای آن بسیارکم است و از این رو احتمال می‌رود که موشک جدید با هدف جایگزینی موشک‌های قدیمی خریداری شده باشد.

موشک «دانگ‌فنگ ۲۱» یک موشک دومرحله‌ای با سوخت جامد است که برد متوسط آن ۱۷۰۰ کیلومتر و دایره خطای آن ۳۰ متر تخمین زده شده است.

دریافت این موشک‌ها از چین، آن‌گونه که برخی رسانه‌ها گزارش کرده‌اند، با تایید «آژانس اطلاعات مرکزی» آمریکا صورت گرفت، زیرا آژانس متقاعد شده بود که موشک‌های مذکور قابلیت حمل کلاهک هسته‌‌ای را ندارند.

جدا از جلب نظر «آژانس اطلاعات مرکزی»، از آن‌جایی‌که عربستان و چین عضو «رژیم کنترل تکنولوژی موشکی» (MTCR) نیستند، فروش این موشک‌ها و انتقال آن به عربستان، بی آنکه التزامات و تعهدات بین‌المللی را  زیرپا گذاسته شود، صورت گرفت.

«رژیم کنترل تکنولوژی موشکی» یک رژیم داوطلبانه و غیررسمی است که ۳۵ عضو دارد و در سال ۱۹۸۷، یعنی ۳۲ سال پیش، به‌وسیله کشورهای «گروه ۷»  به‌وجود آمد. هدف از این رژیم، پیشگیری از گسترش تکنولوژی موشکی برای تولید سلاح‌های کشتار جمعی، ازجمله موشک‌های حامل کلاهک هسته‌ای است. برپایه این رژیم، موشک‌های با برد بیش از ۳۰۰کیلومتر که قابلیت حمل مواد منفجره ۵۰۰ کیلوگرم یا بیشتر باشند، سلاح کشتار جمعی محسوب می‌شوند. آمریکا، روسیه، فرانسه و بریتانیا از اعضای این رژیم‌اند، درحالی‌که چین، عربستان، اسرائیل و ایران به آن نپیوسته‌اند.

نمایش قدرت، نیروی موشکی استراتژیک

در سال‌های اخیر، با توجه به گسترش برنامه موشکی ایران و جدل و اختلاف برسر فعالیت‌های هسته‌ای آن، عربستان سعودی تلاش کرده است که نظر کشورهای منطقه به‌ویژه ایران را به برنامه موشکی خود جلب کند. عربستان در ژوئیه سال ۲۰۱۳، عکس‌هایی از موشک‌های زرادخانه خود ازجمله موشک «دانگ‌فنگ۳» را انتشار داد. ۹ماه بعد، در آوریل سال ۲۰۱۴، عربستان در یک رژه بزرگ نظامی، موشک‌های یادشده را به نمایش گذاشت که این کار از دید ناظران، نوعی نمایش قدرت و حامل پیامی برای ایران بود.

جدا از نمایش قدرت، سال‌هاست که عربستان تلاش دارد توان نیروی موشکی خود را افزایش دهد. پایه‌ریزی این نیرو که پنجمین نیروی تحت امر وزارت دفاع عربستان سعودی بعد از نیروهای زمینی، دریایی، هوایی و پدافند هوایی است، از سال ۱۹۸۰ آغاز شد و با تحویل موشک‌های «دانگ‌فنگ۳» از چین، شکل جدی‌تری به خود گرفت.

گزارش‌ها حاکی از آن است که این نیرو تابه‌حال پنج پایگاه موشکی دایر کرده است و یا در دست تاسیس دارد: الوطه (نزدیک شهر اَلدَوادَمی) حدود ۲۳۰ کیلومتری جنوب غربی ریاض؛  روضه (رَنیَه) در ۵۵۰ کیلومتری جنوب غربی ریاض؛ السلیل در ۴۵۰ کیلومتری جنوب غربی ریاض که به‌وسیله چینی‌ها ساخته شد؛ الجوفر حدود ۹۰ کیلومتری جنوب ریاض و الشملی در ۷۵۰ کیلومتری شمال غربی ریاض که در دست احداث است.

همکاری با چین

بررسی کارشناسان آمریکایی در امور دفاع موشکی بر روی تصاویری که ابتدا روزنامه واشنگتن‌پست آن‌ها را آفتابی کرد، حاکی از وجود سازه‌هایی برای تولید و سوخت‌گیری موشک‌های بالستیک و همچنین یک ایستگاه آزمایش موشک است، که شباهت زیادی به ایستگاه‌های چینی دارد، ولی در مقیاسی کوچک‌تر.

روابط نظامی چین با عربستان جای شگفتی ندارد. ماه مارس سال گذشته، متعاقب سفر ملک سلمان به چین و عقد ۳۵ سند همکاری به ارزش ۶۵ میلیارد دلار در بخش‌های انتقال تکنولوژی، صنعتی، تولیدی، انرژی و سرمایه‌گذاری، قرار است چین یک کارخانه تولید پهپادهای نظامی و غیرنظامی در عربستان دایر کند که تولیدات آن به دیگر کشورهای منطقه نیز صادر خواهد شد. چین پهپادهای مسلح پیشرفته «سی‌اِچ ۴بی»(CH4 B) را به عربستان، مصر و عراق فروخته و عربستان از این پهپادها در یمن علیه حوثی‌ها استفاده کرده است.

ایجاد موازنه نظامی

ایران در منطقه از نظر توان موشکی، ازجمله تولید موشک‌های بالستیک، بعد از اسرائیل، در جایگاه دوم قرار دارد. با توجه به تنش سیاسی دیرپای میان ایران و عربستان که انتظار نمی‌رود دست‌کم در کوتاه‌مدت کاهش یابد، تلاشهای عربستان برای تولید موشک‌های بالستیک و تقویت نیروی موشکی‌اش، در وهله اول برای برقراری نوعی موازنه با ایران است  که پا دستیابی به آن، با توجه به بنیه مالی ریاض و کمک‌های خارجی، می‌تواند موازنه را در این عرصه به‌هم بزند؛ گو اینکه عربستان در دیگر زمینه‌های نظامی دست بالا را دارد.

موشک‌های بالستیک عربستان نمی‌تواند تهدیدی برای اسرائیل باشد، به‌ویژه که این کشور در پیمانی نانوشته با عربستان، در صف ریاض و هم‌پیمانانش برای مقابله با ایران قرار دارد.

توان موشکی ایران با توجه به کهنگی نیروی هوایی آن، مهم‌ترین عامل بازدارندگی کشور محسوب می‌شود. در مقابل، عربستان با بودجه نظامی معادل ۵برابر ایران و با داشتن هواپیماهای پیشرفته مانند اف-۱۵، تایفون و تورنادو توام با هواپیماهای کنترل و هشداردهنده آواکس ئی-۳ و سامانه‌های پیشرفته پدافند هوایی ازجمله «پاتریوت» و «تاد» و همچنین رادارهای پیشرفته هوایی، دست‌کم از نظر کمی نسبت‌به ایران برتری دارد. چنانچه از نظر کیفی کم و کاستی‌هایی هم داشته باشد، حمایت‌های بی‌دریغ اطلاعاتی و لجستیکی آمریکا و بریتانیا، عمده‌ترین کشورهای صادرکننده ساز و برگ نظامی به این کشور، آن‌ها را برطرف خواهد کرد.