روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی به تاسیسات زیرزمینی هسته‌ای در حال ساخت در نطنز اشاره کرده و نوشته است روزنامه‌نگاران و تحلیلگران می‌توانند حتی با لپ‌تاپ‌هایشان کوچک‌ترین تغییرات در این مکان را از طریق تصاویر ماهواره‌ای ردگیری کنند.

این نشریه روز چهارشنبه ۱۹ آذرماه در گزارش خود با اشاره به ادامه ساخت‌وساز در دل کوه‌های نطنز نوشته این تاسیسات برای سانتریفیوژهای مدرنی که ایران می‌گوید در آن مستقر می‌کند، بسیار امن‌تر به نظر می‌رسند.

این گزارش همچنین اشاره کرده که برای اولین‌بار در این تصاویر ورودی‌ جدید تونل‌های تاسیسات زیرزمینی در کوهپایه‌های جنوب سایت نطنز، واقع در حدود ۱۴۰ مایلی جنوب تهران، قابل مشاهده است.

تیم بررسی تصویری این نشریه با کمک جفری لوییس، کارشناس کنترل تسلیحاتی در موسسه مطالعات بین‌المللی میدلبری کالیفرنیا، اشاره کرده به نظر می‌رسد دو ورودی تونل در دو طرف کوه وجود دارد که در حوالی‌ آن تپه‌هایی از خاک ناشی از حفاری دیده می‌شود.

ایران پیشتر اعلام کرده بود در این مکان جدید سانتریفیوژهایی پیشرفته‌تر از تاسیسات نطنز که در تیر‌ماه منفجر شد مستقر می‌کند؛ انفجاری که نهایتا مقام‌های رسمی «خرابکارانه» بودن آن را تایید کردند، اما جزییات بیشتری درباره‌ علتش ارائه ندادند.

جفری لوییس به نیویورک‌تایمز گفته این تاسیسات هسته‌ای بسیار دور از جاده و لبه کوه هستند و همچنین زیر بار سنگینی قرار گرفته‌اند که می‌توانند از آن‌ها در برابر حمله هوایی محافظت کنند.

این کارشناس کنترل تسلیحاتی توضیح داده که فضای بین دو ورودی تونل به قدری بزرگ است که بتواند تاسیساتی به اندازه همان سالن مونتاژ سانتریفیوژ که تابستان امسال منفجر شد، در خود جای دهد.

به گفته او، ایران دو جاده در دو طرف کوه می‌سازد که به نظر می‌رسد به ورودی‌های تونل منتهی می‌شوند. 

حتی تلی از خاک یک سرنخ است

نیویورک‌تایمز در ادامه اشاره کرده مشاهده تصاویر ماهواره‌ای تهیه‌شده در چند ماه امکان ردگیری تغییرات در این مکان را ایجاد می‌کند. در قسمتی از این گزارش آمده است «حتی چیزی به اندازه تلی از خاک ساده و نامحسوس یک سرنخ است».

کارشناس موسسه میدلبری می‌گوید این تل‌های خاک نشانه‌های حفاری هستند و در تیرماه وجود نداشتند.

این نشریه ضمن اشاره به سابقه افشای فعالیت پنهانی هسته‌ای ایران در نطنز در سال ۲۰۰۲ میلادی و زمانبر بودن روند ردگیری در آن زمان،‌ اکنون پیگیری و مشاهده کوچک‌ترین تغییر در سایتی مثل نطنز از سوی تحلیلگران و روزنامه‌نگاران روی لپ‌تاپ‌هایشان را ممکن می‌داند.

از سوی دیگر آلیسون پوچونی، تحلیلگر تصاویر در مرکز امنیت و همکاری بین‌الملل دانشگاه استنفورد، به سایر نشانه‌های حاکی از حفاری‌های نزدیک توده آوار در این مکان اشاره می‌کند. 

پوچونی به نیویورک‌تایمز گفت این تصاویر نشان می‌دهد میان توده آوار و محل حفاری، مسیرهایی از زمین حفر شده، «با رنگ روشن‌تر از جاده»، وجود دارد. برخی تحلیلگران گفته‌اند که تونل‌های بیشتری در حال ساخت هستند که نشان از ساخت تاسیسات بزرگ‌تری در زیر زمین است.

نیویورک‌تایمز نوشته تاسیساتی که در تیرماه منفجر شد در سال ۲۰۱۲ میلادی ساخته شده بود تا به نصب سانتریفیوژهایی بپردازد که اورانیوم را برای سطح صلح‌آمیز غنی کند؛ سطحی که بالاتر از آن برای ساخت بمب به کار می‌رود.

ایران که در پی خروج آمریکا از برجام با کاهش تعهدات خود سطح و میزان ذخیره غنی‌سازی را افزایش داده، اکنون با مصوبه مجلس در پی آن است که دسترسی بازرسان آژانس در قالب پروتکل‌ الحاقی را به صورت مرحله‌ای محدودتر کند. 

آمریکا و اروپا در این باره به ایران هشدار داده‌اند و از تهران خواسته‌اند به تعهدات برجام بازگردد.