پس از گذشت حدود پنج سال از آغاز جنگ شرق اوکراین بین نیروهای دولتی و جدایی‌طلبان تحت حمایت روسیه، دانش‌آموزان این کشور آموزش می‌بینند اخبار جعلی و جهت‌دار را تشخیص دهند.

گزارشی که انجمن پژوهش و تبادلات بین‌المللی (IREX) منتشر کرده است نشان می‌دهد دانش‌آموزان اوکراینی پایه نهم و دهم پس از آن‌که دبیرانشان تکنیک‌های سواد رسانه‌ای را به آن‌ها آموختند، به شکل بهتری می‌توانند اطلاعات نادرست یا نفرت‌پراکنانه را شناسایی کنند.

حالا تعداد دانش‌آموزانی که قدرت تشخیص نفرت‌پراکنی را دارند دو برابر شده و قابلیت تشخیص اخبار جعلی در آن‌ها نسبت به دانش‌آموزانی که این دوره ویژه را نگذرانده‌اند ۱۸ درصد افزایش پیدا کرده است.

برنامه «بشنو و تشخیص بده» را سفارتخانه‌های بریتانیا و آمریکا در اوکراین اجرا می‌‌کنند. این طرح در ۵۰ مدرسه واقع در چهار شهر مختلف در حال آزمایش است. یکی از این شهرها ماریوپول در جنوب شرقی این کشور است که در سال‌های اولیه درگیری‌ها شاهد جنگ‌های متعددی بوده است.

گروهی از روزنامه‌نگاران، کارشناسان راستی‌آزمایی و دبیران آموزش یاد‌شده را در قالب ۱۵ درس تهیه کرده‌اند.

دبیران این درس‌ها را در خلال آموزش‌های معمول به دانش‌آموزان ارائه کرده‌اند. دانش‌آموزان شاید در کلاس ادبیات، مفهوم انتخاب کلمه را بررسی می‌کردند یا در کلاس هنر، ویدیوی مربوط به فیلم‌های خبری دستکاری‌شده را تماشا می‌کردند. از این رو، بسیاری از آن‌ها ممکن است هرگز متوجه نشده باشند که مشغول یادگیری مباحث سواد رسانه‌ای بوده‌اند.

مهری دراکمن، نماینده انجمن پژوهش و تبادلات بین‌المللی در اوکراین، به شبکه NPR گفته است: «ما در این برنامه، به این پرداختیم که چطور می‌شود یک عکس از میان فیلمی برداشته شود و با درج توضیحی، به دنبال نشان دادن موقعیتی هدف‌دار باشد.» دانش‌آموزان در این دوره‌ها یاد گرفتند چطور تصاویر راستی‌آزمایی کنند. دراکمن می‌گوید گاهی این کار به‌سادگی جست‌و‌جویی معکوس بر اساس تصویر یاد‌شده است و گاهی هم اگر وقت کافی وجود داشته باشد، به دانش جرم‌یابی تصویری نیاز خواهد بود.

گزارش منتشر‌شده نشان می‌دهد طی این دوره، دختران بیشتر از پسران به کسب این مهارت‌ها پرداخته‌اند. کارشناسان انجمن به دنبال بررسی دلیل این موضوع‌اند.

کاتیا وُت، مدیر بخش رسانه و سواد اطلاعاتی IREX، عقیده دارد این کار باید از ۱۰ سال پیش آغاز می‌شد.

قرار است برنامه یاد‌شده تا پایان سال ۲۰۲۱، در ۶۵۰ مدرسه اوکراین تدریس شود.