ترکیه در آستانه برگزاری تعیین کننده ترین انتخابات تاریخ سیاسی خود  قرار دارد. اهمیت انتخابات ۲۴ ژوئن (۳ تیر) را می‌توان عمدتا جدال پرتنش طرفدارن بازگشت به نظام پارلمانی با طرفداران نظام ریاستی دانست. اما حتی این توضیح هم برای روشن شدن اهمیت انتخابات پیش رو در ترکیه کافی نیست. چرا که نظام ریاستی تحفه نه چندان پسندیده حزب حاکم کنونی در ترکیه یعنی آ ک پ و در راس آن رجب طیب اردوغان است. تحفه‌ایی که اجرای آن قانونا بعد از انتخابات ۲۴ ژوئن آغاز می گردد و اقتدار تمام و کمال ریاست جمهوری در ترکیه را تحکیم و تثبیت می‌کند. با وجود اینکه اقتدار تمام و کمال رجب طیب اردوغان عملا  با اعلام «وضعیت فوق العاده» در ترکیه بعد از کودتای نافرجام ۱۵ جولای به اجرا درآمده است. شایان ذکر است که حزب حاکم در ترکیه (حزب عدالت و توسعه – آ ک پ) به همراه حزب حرکت ملی تحت عنوان «اتحاد جمهور» در انتخابات اخیر صف آرایی کرده اند.

اما برای درک صحت و سقم نظام ریاستی در ترکیه باز هم توضیح فوق یعنی اقتدار تمام و کمال رئیس جمهور، کافی نیست. تبدیل نظام پارلمانی ترکیه به نظام ریاستی که یکی از نتایج حاکمیت تمام عیار ۱۶ ساله آ ک پ و رهبر آتوریتر آن رجب طیب اردوغان است، را بایستی در تضمین استمرار اقتدار بی‌چون وچرای آن حزب و رهبر بلامنازع آن از یکسو و کم رنگ کردن نقش مجلس ملی ترکیه از دیگر سو دانست. صف‌آرایی دیگر در انتخابات پیش رو طرفداران بازگشت به نظام پارلمانی به رهبری حزب جمهوری خلق است که تحت عنوان «اتحاد ملت» خود را برای رقابت انتخاباتی آماده میکند.

حزب دمکراتیک خلقها (ه د پ) که با ۱۳ درصد آرای مردم سومین حزب بزرگ مجلس ملی ترکیه است، به دلیل حضور احزاب راست مرکزگرا (حزب سعادت و حزب خوب (ایی پارتی) و...) در صفوف «اتحاد ملت» قرار نگرفته است. اما مواضع چپ گرایانه حزب دمکراتیک خلق‌ها دارای پایگاه قابل اعتمادی در میان رای دهندگانش است و به نظر می‌رسد برای ورود به مجلس ملی ترکیه (و رد شدن از مانع رای حداقل ۱۰ درصدی مردم) با مشکلی جدی روبرو نباشد. اگر حزب دمکراتیک خلق‌ها نتواند از مانع ۱۰ درصدی عبور کند، دمکراسی ترکیه وارد عقب‌گرد و چالش بسیار جدی خواهد شد.

انتخابات ۲۴ ژوئن ترکیه را به کجا می‌برد؟

انتخابات ۲۴ ژوئن با توجه به نتایج آن برای ترکیه بسیار سرنوشت ساز خواهد بود. چرا که؛

۱- با استمرار اقتدار حزب حاکم ترکیه (آ ک پ) تجربه های تلخ ۱۶ سال حاکمیت اردوغان تکرار خواهد شد. به بیان دیگر در سیاست داخلی عملا دموکراسی رنگ خواهد باخت، آزادی‌های اساسی و از آن جمله آزادی بیان محدودتر خواهد شد و هر کس می‌تواند به خاطر بیان عقایدش حتی از کار برکنار شود. اعتراضات عمومی (مانند گزی پارکی) سرکوب خواهند شد، ترکیه به زندان روزنامه نگاران (۱۵۰ روزنامه نگار) تبدیل خواهد شد. حاکمیت حقوق به سایه رانده خواهد شد و قوه مقننه به جزئی از قوه اجراییه تبدیل خواهد شد و حتی نمایندگان مجلس ملی (مانند ۱۱ نماینده کنونی مجلس) با اراده دولت حاکم دستگیر و زندانی خواهند شد. اسلام‌گرایی روز بروز سنگرهای سکولاریزم را درخواهد نوردید و مساجد، تکیه‌ها و فرق دینی میدان‌دار سیاست خواهند شد و جنگ قدرت میان رقبای دینی نظام سیاسی کشور را با توسل به کودتا به محاق خواهد کشاند. همچنانکه کودتای ۱۵ جولای یک شبه ترکیه را در بحران عمیق سیاسی فرو برد و زمینه های تحکیم جناح اسلام‌گرای اردوغان را در مجلس و دولت تقویت کرد. آمار زن‌کشی به دلیل تعصب های دینی و سنت گرایی افزایش خواهد یافت و فلاکت اقتصادی در ترکیه دامن خواهد گسترد و ارزش لیر ترکیه هر روز در مقابل ارزهای خارجی (دلار و یورو) کاهش خواهد یافت و فقر اقتصادی بیشتر دامن کشور ترکیه خواهد گرفت و هشدار متخصصان اقتصاد در کشور محلی از اعراب نخواهد داشت.

۲- در عرصه سیاست خارجی نیز رفتارها و سیاست‌های اردوغان مثال سالهای قبل ادامه خواهد یافت. پریشان‌حالی عمیقی بر سیاست خارجی ترکیه سایه خواهد افکند. ترکیه یکی از اعضای مهم ناتو، به مواضع خصومت‌گرایانه با آمریکا و اروپا کشیده خواهد شد، ترکیه در برخورد با اسرائیل در کنار جمهوری اسلامی قرار خواهد گرفت. در جنگ داخلی سوریه از گروههای اسلام‌گرا و تروریست حمایت خواهد کرد و در نهایت برای جلوگیری از تحقق فدرالیسم و دموکراتیسم در سوریه به عفرین لشکرکشی خواهد کرد با تحمیل هزینه های مالی و جانی به گسترش بحران در کشورهای همسایه دامن خواهد زد و با مداخله در سیاستهای داخلی همسایگانی مثل مصر و لیبی مجبور خواهد شد این کشورها را ترک کند! بدون توجه به متحدان غربی اش با روسیه مماشات خواهد کرد و به خرید تجهیزات نظامی از آن کشور مبادرت خواهد کرد!

ترکیه حداقل در ۱۰ سال گذشته با این چهره آ ک پ و اردوغان که فوقا برشمردیم، روبرو بوده است. تکراراین سیاستها نتیجه‌ای جز پریشان‌حالی بیشتر در عرصه سیاسی و اقتصادی برای ترکیه نخواهد داشت. و دقیقا به همین خاطر است که  با توجه به این تجارب تلخ نتیجهء انتخابات ۲۴ ژوئن برای ترکیه بسیار سرنوشت ساز و تعیین کنند خواهد بود.

لزوم توجه احزاب مخالف به مسئله اقلیت‌ها

مخالفین سیاسی اردوغان  که تحت عنوان «اتحاد ملت»  خود را برای انتخابات آماده میکنند، و همچنین حزب دمکراتیک خلقها، تقابل با سیاستهای حاکم و تحکیم دمکراسی در داخل ترکیه و بازگرداندن اعتبار سیاسی به دولت ترکیه در منطقه و جهان را هدف خود قرار داده اند. رسالتی که احزاب مخالف در ترکیه از آن سخن می‌گویند، تاکید به تفکیک قوای سه گانه (اجرایی، قضایی و مقننه) و تحکیم حاکمیت قانون و تعمیق دمکراسی در کشور از طریق کسب اکثریت آرای مردم و بازگرداندن نظام دمکراسی پارلمانی به ترکیه است.

رسالت مخالفین سیاسی و در راس آن حزب جمهوری خلق آنچنان که بیان می‌کنند، دقت نظر به «بی‌حقوقی در عرصه اتنیکی (قومی)» و حل «مسئله کرد» در ترکیه است، چیزی که اردوغان نام آن را نه «مسئله کرد» بلکه «مسئله تروریسم» می‌نامد. اغلب احزاب مخالف حداقل در شناسایی «مسئله کرد» و مسئله اقلیت دینی «علوی»ها اتفاق نظر دارند، هر چند که راه‌حل های آنان برای مواجه با این بی حقوقی‌ها متفاوت است. یکی از عمده‌ترین مسائلی که احزاب مخالف با آن روبرو هستند پایان دادن به جنگ در مناطق کرد است که اینک به مناطق کردی در سوریه و عراق نیز سرایت کرده است. استمرار این چنین جنگ‌‌هایی ابدا به نفع ترکیه و دیگرکشورهای منطقه نیست.

مقابله با مهندسی انتخابات

یکی دیگر از مسائل تلخ در انتخابات ۲۴ ژوئن مهندسی انتخابات یا تقلب در انتخابات از سوی حزب حاکم (آ ک پ) است. احزاب مخالف برای تامین امنیت انتخابات و آرای مردم  اقداماتی را انجام داده‌اند. اما این اقدامات تا چه حد می‌تواند از مهندسی انتخابات جلوگیری کند غیرروشن است. تقلب در انتخابات دوره های قبل یکی از بحث های پرتنش روز انتخابات و هفته های بعد از آن بوده است.

موضوع تلخ تر دیگر انتخابات ۲۴ ژوئن که تحت «وضعیت فوق‌العاده» کنونی انجام می‌گیرد، لغو انتخابات و یا اعلام  بی‌اعتباری نتایج انتخابات در صورت باخت حزب حاکم ترکیه (آ ک پ) از سوی رئیس جمهور کنونی رجب طایب اردوغان است. به بیان دیگر «عدم ترک قدرت سیاسی» در صورت باخت حزب حاکم در انتخابات همچنان در محافل سیاسی ترکیه مورد بحث و گفتگوست. اما اگر ترکیه در انتخابات ۲۴ ژوئن به سوی چنین سناریوهایی کشیده شود چه نتایجی خواهد داشت، غیرقابل پیش بینی است.

نتیجه اینکه با روشن شدن نتایج انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در دور اول یا دور دوم آن، سرنوشت ترکیه به جد ورق خواهد خورد. هر چند شانس مخالفین برای به زیر کشیدن اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری کمتر است، اما با تغییراتی که در ارزیابی های افکار عمومی در خصوص انتخابات در مطبوعات ترکیه منتشر میشود، شانس مخالفین در بدست آوردن پست ریاست جمهوری در ترکیه را نباید دست کم گرفت.