بخت به نتیجه رسیدن میانجی‌گری امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، بین ایران و آمریکا در بند تصمیم جمهوری اسلامی ایران مبنی‌‌بر افزایش غلظت اورانیوم در نطنز طی روزهای آتی است؛ اقدامی که انتظار می‌رود پیش از فعال شدن سازوکار مالی اروپا برای تجارت با ایران (اینستکس) تکلیفش روشن شود.

رییس‌جمهوری فرانسه پیش از عزیمت به ژاپن برای شرکت در اجلاس سران بیست کشور قدرتمند دنیا، که در شهر اوزاکا برگزار می‌شود، با حسن روحانی، رییس‌جمهوری ایران، گفت‌و‌گو کرد و از قصد خود برای تدارک تلاشی تازه به‌منظور پیشگیری از وقوع یک برخورد نظامی در منطقه خلیج‌فارس گفت.

می‌توان تصور کرد که گفت‌وگوی تلفنی مکرون و روحانی از یک‌سو حاوی پیام هشدار اتحادیه اروپا در مورد هزینه‌های سنگین تخلف بیشتر تهران از مفاد تعهدات توافق اتمی (برجام) بوده است و از سوی دیگر، طرح انتظارات متقابل تهران برای کاهش فشار تحریم‌های آمریکا و همچنین اثبات جدی بودن اروپا برای ادامه تجارت با ایران و فعال‌سازی عملی «اینستکس».

اقدام‌های ایران برای عملی کردن تهدید‌های قبلی مبنی‌ بر کاهش تعهدات برجامی تاکنون حساب‌شده و بسیار محتاطانه بوده است؛ به این معنا که بعد از اعلام چهار برابر شدن ظرفیت غنی‌سازی، بنا بر آمار رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و همچنین گفته‌های غیررسمی دیپلمات‌های مرتبط و آشنا با موضوع، ایران هنوز از حجم مجاز اورانیوم با غلظت کم تجاوز نکرده است، حال آن‌که در صورت افزایش چهار برابری ظرفیت غنی‌سازی و اجرای این تصمیم با استفاده از بیش از ۴ هزار دستگاه سانتریفیوژ، این اتفاق باید روزها پیش می‌افتاد.

ظرفیت کنونی غنی‌سازی اورانیوم با غلظت ۳/۶۷ درصد در ایران، روزانه یک کیلوگرم اعلام شده است و این به مفهوم عملی‌ نشدن افزایش چهار برابری ظرفیت تولید و احتمالا استفاده از تنها یک دستگاه و حد‌اکثر یک آبشار (شامل ۲۰ دستگاه) از سانتریفیوژ‌ها است و اعلامیه قبلی مسئولان ایران هم برای خرج داخلی و بیشتر اقدامی تهدید‌آمیز یا هشدار‌دهنده بوده است.

افزایش غلظت اورانیوم غنی‌شده بالاتر از ۳/۶۷ درصد مجاز نیز که حسن روحانی بازگشت به آن در پایان مهلتی ۶۰ روزه را مطرح کرد و بهروز کمالوندی، معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی، در نشست خبری روز ۲۷ خرداد در محل کارخانه تولید آب سنگین اراک، آن را «دومین گام در راه کاهش تعهدات برجامی ایران» اعلام کرد، اینک پس از انقضای مهلت تعیین‌شده، هنوز در هاله ابهام قرار دارد و عملی نشده است.

به این ترتیب، جمهوری اسلامی ایران با مسکوت گذاشتن موقت تخلف سه‌گانه از برجام، که افزایش حجم و غلظت اورانیوم از حد مجاز تعیین‌شده در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و عبور از سقف مجاز ۱۳۰ تن آب سنگین را شامل می‌شود، ظاهرا در انتظار نتیجه میانجی‌گری و یا اقدام مستقیم و مستقل کشورهای بزرگ اروپایی و اتحادیه اروپا نشسته است.

موضوع با‌اهمیت و حساسی که دولت گذشته آمریکا را وادار کرد با جمهوری اسلامی ایران در مورد برنامه‌های توسعه اتمی‌اش مذاکره کند، «فرار اتمی» ایران یا خرید زمان لازم برای رسیدن به ظرفیت ساخت بمب اتمی و آزمایش اتمی بود که پیش از توافق اتمی، ظرف حدود چند ماه محقق می‌شد و بعد از اجرایی شدن توافق در سال بعد از امضای سند، به یک سال افزایش یافت.

معنی تهدید‌های جاری ایران به تلافی‌جویی در قبال تحریم‌های آمریکا بازگشت به وضعیت پیش از اجرایی شدن توافق اتمی و کاهش زمان «فرار به سوی بمب اتمی» است.

در صورت عبور ذخیره اورانیوم غنی‌شده با غلظت کم ایران از سقف مجاز ۳۰۰ کیلوگرم و عملی شدن تهدید به افزایش غلظت اورانیوم از میزان ۳/۶۷ درصد با استفاده از ۴۰۰۰ دستگاه سانتریفیوژ و بالا بردن ظرفیت تولید روزانه از یک کیلو‌گرم کنونی به چهار کیلو‌گرم، ایران می‌تواند در فاصله حداکثر شش ماه اقدام به «فرار اتمی» کند، مشروط بر این‌که میزان افزایش غلظت اورانیوم غنی‌شده در مرحله بعد ۲۰ درصد اعلام شود.

برای ساختن بمب اتمی، غلظت اورانیوم باید تا حد نظامی و بالاتر از ۹۰ درصد برسد و زمان لازم برای رسیدن غلظت اورانیوم از ۳/۶۷ تا ۲۰ درصد، برخلاف ظاهر، با زمان لازم برای افزایش غلظت از ۲۰ تا ۹۰ درصد یکسان است.

به این ترتیب، تصمیم ایران مبنی بر افزایش غلظت اورانیوم با زمان «فرار اتمی» مرتبط است و اهمیت و حساسیت فراوان دارد.

بخت رییس‌جمهوری فرانسه در میانجی‌گری میان ایران و آمریکا برای کاهش فشار تحریم‌ها (علاوه بر توقف تهدید نفتکش‌ها که ایران مسئولیت آن را قبول نکرده است)، متناسب خواهد بود با قصد ایران برای میزان و نوع تخلف از توافق اتمی (برجام).

چنانچه میزان افزایش غلظت اورانیوم در حد کنونی باقی بماند یا حد‌اکثر تا ۵ درصد افزایش یابد ــ موضوعی که ممکن است پیش‌تر، بین روحانی و مکرون به‌عنوان پیش‌شرط مورد توافق غیر‌رسمی قرار گرفته باشد‌ــ و افزایش غلظت اورانیوم فقط در تعداد محدودی از سانتریفیوژها صورت گیرد، تهران می‌تواند امیدوار باشد که مکرون در اوزاکا چراغ سبز ترامپ را برای فعال کردن «اینستکس» به دست آورد، که به‌نوبه خود مقدمه‌ای خواهد بود در راه کاهش تنش‌های جاری در منطقه خلیج فارس.