نیویورک شهر ناآشنایی برای ظریف نیست. او این شهر را به خوبی تهران می‌شناسد. دالان‌های سازمان ملل را صد باره عبور کرده، اما سفر اخیر او در جایگاه وزیر خارجه به این شهر همچون گذشته نبود. نخست اینکه تردیدها برای دریافت روادیدش بالا گرفته بود که با مداخله مایک پمپئو، همتای آمریکایی‌اش حل شد و سپس خبر رسید که بنابه اعلام دولت میزبان ترددهای ظریف فقط در محدوده چهار ساختمان است: فرودگاه این شهر، سفارت ایران، اقامتگاه سفیر ایران و مقر ‌سازمان ملل.

تردیدها درباره اعطای روادید به ظریف از آنجا آغاز شد که روز سوم تیر، هنگامی که آمریکا اعلام کرد دفتر رهبر جمهوری اسلامی را تحریم کرده، همان روز استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا در خبری دیگر اعلام کرد که کشورش به درخواست ترامپ در عرض یک هفته، ظریف را نیز تحریم خواهد داد.

در این میان، ظریف درخواست روادید خود را برای حضور در نشست شورای اقتصادی-اجتماعی سازمان ملل متحد ارایه داد که در صورت تحریم به احتمال قوی با مانع مواجه می‌شد. این یعنی آمریکا به عنوان میزبان سازمان ملل که متعهد است اختلالی در کارکرد آن ایجاد نکند، عملا برای یکی از نمایندگی‌ها نزد سازمان ملل (در این مورد وزیر خارجه ایران) مانع‌تراشی کرده است.

بدیهی است که این مانع‌تراشی فراتر از اقدامات ایذایی است که آمریکا با انواع تحریم برای ایران به وجود آورده است. این مورد، ایجاد اختلال در کار سازمان ملل است.

اینکه تا سه هفته پس از روز سوم تیر هیچ خبری از تحریم ظریف نشد تا آنکه رویترز خبر داد واشینگتن بنا به تصمیم مایک پمپئو موقتا از تصمیم خود منصرف شده، به احتمال زیاد ریشه در این دارد که مقامات کاخ سفید پس از اعلام تصمیمشان برای تحریم ظریف، دریافتند خود را نه صرفا با ایران بلکه با سازمان ملل رو در رو خواهند کرد و از این رو، از تصمیم خود منصرف شدند. اگرچه تشخیص پمپئو برای اعمال نکردن تحریم بر ظریف تشخیص درستی بود، اما او مشکل دیگری در مورد تردد ظریف در نیویورک آفرید، تا آنجا که موجب نگرانی سازمان ملل شد.

معلوم می‌شود خبر محدود بودن تحرک ظریف به چهار ساختمان (فرودگاه، سفارت، اقامتگاه و سازمان ملل) ناشی از سخنی بود که پومپئو در مقام وزیر امور خارجه آمریکا در مصاحبه با واشینگتن‌پست گفت: «وقتی دیپلمات‌های آمریکایی اجازه ندارند به تهران بروند، ما هم دلیلی برای گشت و گذار آزادانه دیپلمات‌های ایرانی در نیویورک نمی‌بینیم.» او تا آنجا پیش رفت که گفت ظریف از آزادی‌های موجود در آمریکا برای نشر تبلیغات «مخرب» استفاده می‌کند.

اظهارات غیرحرفه‌ای

از تاسیس سازمان ملل در سال ۱۹۴۵ تاکنون که میزبانی مقر آن را آمریکا در خاک خود و در نیویورک برعهده گرفته،‌ این شهر همیشه آوردگاه کشورهای معارضی بودند که با حضور خود در سازمان ملل (و ناگزیر در خاک آمریکا) به مواضع آمریکا حمله کرده‌اند. اگر آمریکا بنا به حق میزبانی، خود را ملتزم نکرده بود که این آزادی‌ها را به همه کشورها بدهد، قطعا از افتخار میزبانی مقر سازمان ملل محروم می‌شد.

آنچه پمپئو تبلیغات مخرب می‌داند عینا و ای‌بسا بدتر از سوی بسیاری از کشورها در نیویورک تکرار شده است. تنها به عنوان یک مثال از صدها مثال کافی است به یاد آوریم که در اوج جنگ سرد میان مسکو و واشینگتن، نمایندگان اتحاد جماهیر شوروی چند ده مرتبه از بلندگوی سازمان ملل در خاک آمریکا و همچنین در مصاحبه با رسانه‌های آمریکا به تبلیغات مخرب (به گفته پمپئو) علیه آمریکا مبادرت کرده بودند. در دوران اوباما، احمدی‌نژاد هر ساله به مجمع عمومی رفت و آنجا نطق‌های تند بر زبان آورد و با رسانه‌های آمریکایی مصاحبه کرد. آیا کسی به یاد می‌آورد که وزیران خارجه پیشین آمریکا از چنان منطقی استفاده کرده باشند که وزیر خارجه کنونی آمریکا استفاده می‌کند؟

جای شگفتی است که وزیر خارجه کشوری همچون آمریکا که در قله‌های دیپلماسی قرار دارد، نداند که بین نیویورک و واشینگتن فرق وجود دارد. اگر پمپئو گفته بود «وقتی دیپلمات‌های آمریکایی در تهران نمی‌گردند ما هم اجازه نمی‌دهیم که دیپلمات‌های ایرانی در واشینگتن (یا هر شهر دیگر آمریکا) ‌بچرخند» سخنی درست بر زبان آورده بود -همچنان که اینک وضع همین‌گونه است و دیپلمات‌های دو کشور در پایتخت‌های یکدیگر تردد نمی‌کنند- ولی حیرت‌انگیز است که وزیر خارجه آمریکا نداند نیویورک حسابش از دیگر شهرهای آمریکا جداست. آمریکا بنا به حق میزبانی که بر گردن گرفته ملزم است که در کار این سازمان از جمله صدور روادید و تردد آزاد در این شهر اخلال ایجاد نکند.

اما در خصوص تردد برخی دیپلمات‌ها از جمله ایران و سوریه و کوبا، دولت میزبان این قانون را وضع کرده که فقط در شعاع ۴۰ کیلومتری تردد کنند. خبر محدود ساختن تردد ظریف در چهار ساختمان مزبور عینا به معنی اخلال در کار سازمان ملل متحد است. فرض بگیریم که وزیر خارجه ایران تشخیص دهد به ساختمان سفارت فرانسه در نیویورک سر بزند. چرا او باید با این محدودیت مواجه شود؟

از سوی دیگر، آزادی‌ای که پمپئو مدعی است در آمریکا وجود دارد، چرا نباید در اختیار کسی باشد که مردم آمریکا و جهان تبلیغات مخرب او را (به گفته پمپئو) بشنوند و خود تشخیص دهند.

ظاهرا محدود کردن تردد ظریف در نیویورک دلیل دیگری دارد؛ دلیلی که ریشه در سفرهای پیشین ظریف به نیویورک دارد و طی آن او با دایان فاینستاین، سناتور دموکرات ایالت کالیفرنیا و منتقد جدی ترامپ -البته با اطلاع وزارت خارجه آمریکا- دیدار داشت. گفت‌وگو با فاکس‌نیوز (شبکه خبری مورد علاقه ترامپ) در سفر پیشین ظریف به نیویورک که با حمله به سیاست خارجی ترامپ، آن را متاثر از «گروه ب» (بنیامین نتانیاهو، بولتون، بن زاید و بن سلمان) دانسته بود، ظاهرا به‌هیچ‌وجه خوشایند کاخ سفید نبود، چراکه ظریف با استفاده از رسانه مطلوب ترامپ، به او حمله کرده بود.

اگر این مورد دلیل اظهارات ناشیانه و غیرحرفه‌ای پمپئوست، پاسخش را سخنگوی وزارت خارجه ایران داده که گفته «محدودیت حضور در برخی خیابان‌های نیویورک تاثیری در برنامه‌های کاری»  ظریف ندارد و او معمولا در مقر سازمان ملل، نمایندگی ایران یا اقامتگاه سفیر دیدارها و مصاحبه‌هایش را انجام می‌دهد.

در ناشیانه بودن و غیرحرفه‌ای بودن سخنان پمپئو همین بس که اگر قرار باشد چنین محدودیت حرکتی برای نماینده یک کشور وضع شود و همچنین او از دسترسی به رسانه‌های آزاد جهان در آمریکا محروم شود، باید انتظار داشت این «سنت سیئه» از این پس یک به یک بر دیگر کشورهایی که مخالف سیاست آمریکا هستند نیز اعمال شود؛ موضوعی که نگرانی سازمان ملل را به‌شدت برانگیخته است.