یک ماه پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، نه‌تنها نتایج مقدماتی و آرای نامزدها اعلام نشد، بلکه کمیسیون انتخابات این کشور تعداد نهایی شرکت‌کنندگان انتخابات ۶ میزان گذشته را نیز اعلام نکرده است.

براساس آمار، نفوس افغانستان ۳۲میلیون نفر است و حدود ۹میلیون نفر برای شرکت در انتخابات ثبت‌نام کرده بودند.

کمیسیون انتخابات افغانستان دو روز پس از برگزاری انتخابات، به‌صورت تخمینی رقم شرکت‌کنندگان انتخابات ۶ میزان را ۲میلیون و ۷۰۰هزار نفر اعلام کرد. هم‌زمان، حمدالله محب، مشاور امنیت ملی رییس جمهوری افغانستان، در هفتادوچهارمین نشست عمومی سازمان ملل متحد گفت که حدود ۳میلیون نفر در انتخابات رای داده‌اند.

شورای نامزدان ریاست جمهوری در ۱۵ میزان، مشارکت در انتخابات را ۱/۵ میلیون نفر و چیزی در مرز ۲۰درصد اعلام کرد.

کمیسیون انتخابات به‌تازگی آخرین آمار تصفیه‌شده از سوی شرکت درمالوگ را یک‌میلیون و ۸۴۳هزار و ۹۲۹ رأی اعلام کرد و گفت که با تصفیه آرای بایومتریک، روند بازشماری آرا آغاز می‌شود.

درمالوگ، شرکت آلمانی که دستگاه‌های بایومتریک انتخابات را فراهم کرده و آمار رای‌دهندگان را در اختیار کمیسیون انتخابات قرار می‌دهد، ۸۶هزار رأی را بی‌اعتبار اعلام کرده است.

در یک ماه گذشته، حدود یک‌میلیون رای از دور خارج شده است، اما هنوز اختلاف برسر مجموع آرا وجود دارد.

تیم ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله، رییس اجراییه حکومت و نامزد ریاست‌جمهوری به تازگی اعلام کرد که کار تصفیه آرای بایومتریک به پایان نرسیده و خواهان ابطال ۳۰۰هزار رای شده است. این تیم در آخرین موضع‌گیری گفته است قبل از بازشماری آرا، آرای بایومتریک در سطح مراکز و محلات مشخص شود. این تیم چهار نوع تقلب را یادآوری کرده و از کمیسیون به جدیت خواسته قبل از شروع بازشماری آرا، به این موارد رسیدگی شود.

طی این مدت، بخش عمده‌ای از کشمکش‌های انتخاباتی بر سر آرای بایومتریک و غیربایومتریک بود. اکنون جنجال انتخاباتی وارد مرحله‌ای تازه، مربوط به بازشماری آرا شده است.

کمیسیون انتخابات تاکنون رقم محلات و صندوق‌هایی را که به بازشماری می‌رود، اعلام نکرده است.

اختلاف اصلی برسر ابهام درمورد محلاتی است که آرای آن‌ها به بازشماری می‌رود. کمیسیون شکایات انتخاباتی گفته است براساس ارزیابی این کمیسیون، آرای ۲۰۱۸ محل رای‌گیری به بازشماری می‌رود. تیم ثبات و همگرایی اعلام کرده است که حدود ۱۲هزار صندوق به بازشماری خواهد رفت.

به دلیل این اختلاف، روند بازشماری آرا که قرار بود اوایل هفته جاری آغاز شود، متوقف شده است.

در کنار اختلاف‌های نفس‌گیر سیاسی رییس‌ جمهوری و رییس اجراییه حکومت افغانستان، به نظر می‌رسد اعضای کمیسیون انتخابات نیز دچار اختلاف شدید شده‌اند. با آنکه اورنگ زیب، عضو کمیسیون انتخابات، آرای تصفیه‌شده از سوی درمالوگ را یک‌میلیون و ۸۰۰هزار رای اعلام کرده، اما مولانا محمد عبدالله، عضو دیگر این کمیسیون گفته است که سرنوشت حدود ۲۳۹هزار رای بایومتریک نامعلوم است و باید مشخص شود.

انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به‌رغم سطح پایین مشارکت، با استقبال بین‌المللی روبه‌رو شد. انتظار می‌رفت رقم پایین رای‌دهندگان سبب اعلام زودهنگام یا به‌موقع نتایج مقدماتی انتخابات شود.

براساس جدول زمانی، قرار بود ۲۱ روز پس از انتخابات، نتایج مقدماتی در ۲۷ میزان/مهر، و نتایج نهایی در ۱۵ ماه جاری عمومی شود. اما کمیسیون انتخابات زمان اعلام نتایج مقدماتی را تا تاریخ ۲۳ عقرب به تاخیر انداخت.

از برگزاری تا اعلام نتایج مقدماتی، یک بخش از روند انتخابات است و این جریان کماکان با جنجال‌های سیاسی و مشکلات فنی ادامه دارد.

با اعلام نتایج مقدماتی، کار کمیسیون انتخابات کمرنگ و این‌بار کمیسیون شکایات انتخاباتی فعال خواهد شد. مرحله دوم پس از انتخابات، با اعلام نتایج مقدماتی آغاز می‌شود که از بسیاری جهات مقطع حساس انتخابات شمرده می‌شود.

انتخابات افغانستان را هم‌زمان دو کمیسیون مستقل به پیش می‌برد. کمیسیون انتخابات مجری برگزاری انتخابات است و کمیسیون شکایات، عدالت انتخاباتی را تامین می‌کند و مرجع رسیدگی به تخلفات و شکایت‌های انتخاباتی است.

نظر به قانون، پس از اعلام نتایج مقدماتی، کمیسیون شکایات انتخاباتی ۳۹ روز فرصت دارد تا به شکایت‌های نامزدان و ناظران انتخابات رسیدگی کند. کمیسیون شکایات صلاحیت رد و تایید نتایج نهایی انتخابات را دارد.

در مرحله پیش از نتایج مقدماتی، کمیسیون شکایات بیش‌از ۴هزار شکایت را ثبت کرد و مطابق گفته مسئولان این کمیسیون، رسیدگی به شکایات در مراحل نهایی قرار دارد.

انتخابات افغانستان بوروکراسی پیچیده‌ای دارد. این روند پیچیده که به‌منظور شفافیت در انتخابات تعریف شده، خود موجبات بخشی از کشمکش‌های انتخاباتی را نیز فراهم کرده است. نتایج انتخابات پارلمانی سال گذشته افغانستان پس از هفت ماه تاخیر اعلام شد.

در کنار رونده پیچیده اداری که برای انتخابات افغانستان در نظر گرفته شده و به هفت‌خان رستم شبیه است، بالا بودن میزان تقلب و تخلفات انتخاباتی به‌علاوه مواضع مختلف نامزدها در خصوص انتخابات ریاست‌ جمهوری، در بحرانی شدن احتمالی انتخابات افغانستان نقش برجسته‌تری دارد.

عبدالله عبدالله و اشرف غنی، دو نامزد بر سر قدرت و پیشتاز انتخابات که اعلام پیروزی کرده‌اند، بیشترین ملاقات‌های سیاسی را در یک ماه گذشته با دیپلمات‌های خارجی انجام داده‌اند. رفت‌وآمد دیپلمات‌های خارجی در کمیسیون انتخابات هم برجسته است. این دیدارها به‌وضوح نشان‌دهنده چانه‌زنی سیاسی برسر نتایج مقدماتی انتخابات است.