هجده روز پس از اعلام منوچهر بختیاری، پدر پویا بختیاری، جانباخته اعتراض‌های آبان‌ماه امسال، مبنی بر برگزاری چهلم جانباختگان این اعتراض‌ها و دعوت از مردم‌ــ و البته بعد، صدا‌و‌سیما و مسئولان‌ــ برای شرکت در این مراسم، ۵ دی‌ماه  در حالی فرا رسید که از سویی، دو روز پیش‌ از مراسم، وزارت اطلاعات منوچهر بختیاری را همراه همسر، برادران و برادرزاده ۱۱ ساله‌اش بازداشت کرده بود و از سوی دیگر، جمهوری اسلامی با نمایش پر‌سر‌و‌صدای قدرت سرکوب در خیابان‌ها و برقراری وضعیتی شبیه حکومت نظامی اعلام‌نشده در چند شهر، چهره شهرهای اشغال‌شده به دست نیرو‌های خارجی را تداعی کرد.

در همین حال، گزارش‌هایی مبنی بر اعلام آماده‌باش به پرسنل بیمارستانی و لغو مرخصی آن‌ها در روزهای منتهی به ۵ دی‌ماه در شهرهای مختلف شنیده می‌شد که نشان‌دهنده تدارک نظام برای سرکوبی خشن و گسترده بود.

با این حال، با وجود جو امنیتی شدید و علی‌رغم این‌که به نظر می‌رسید در این شرایط کسی نتواند برای شرکت در این مراسم، سر مزار پویا حاضر شود، شاهد بودیم که عده‌ای نه تنها حضور نیروها و دوربین‌های امنیتی و هلیکوپتر مانعشان نشد، بلکه شعارهایی دادند که از رادیکال‌ترین شعارها در تمام دوران جمهوری اسلامی بود، شعارهایی مانند «کشته ندادیم که سازش کنیم، رهبر قاتل رو ستایش کنیم».

عده‌ای در همان محل دستگیر شدند، از جمله حوریه فرج‌زاده، خواهر شهرام فرج‌زاده، از جانباختگان اعتراض‌های ۱۳۸۸. حوریه فرج‌زاده از امضا‌کنندگان بیانیه ۱۴ نفر برای استعفای خامنه‌ای نیز بود که مدتی پیش، در ۲۰ مرداد ۱۳۹۸، در تجمع مقابل دادگستری مشهد بازداشت شد و ۴۰ روز را در سلول انفرادی گذراند.

حاضران در مراسم از نصب دوربین‌های متعدد در گورستان بهشت سکینه، حضور پرشمار ماموران، کندن پلاک خودروها و وجود اتوبوس‌هایی برای حمل دستگیر‌شدگان هم در بهشت سکینه و هم در مقابل منزل خانواده بختیاری خبر می‌دادند.

اما پرسش این است که شکل نگرفتن اعتراض‌های گسترده در روز ۵ دی، با وجود اعلام گسترده در رسانه‌ها و رسانه‌های مجازی، آن‌گونه که دلبستگان نظام از هر دو جناح اصلاح‌طلب و اصول‌گرا می‌گویند، شکست سنگینی برای براندازان و مخالفان بوده است؟

اگر تصور بر این بود که علی‌رغم آماده‌باش سراسری یگان‌های سرکوب و با توجه به سابقه فاجعه‌آمیز نظام در نحوه برخورد با معترضان مسالمت‌جو، می‌بایست اعتراضاتی گسترده، مشابه آبان گذشته، رخ می‌داد، بنابراین می‌توان ۵ دی را شکستی برای اپوزیسیون به حساب آورد. اما بعید به نظر می‌رسد حتی خوشبین‌ترین ناظران با وجود این شرایط چنین توقعی داشته باشند. آنچه در ۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ رخ داد نه تنها شکستی برای مخالفان جمهوری اسلامی نیست، بلکه می‌توان آن را دستاوردی بسیار ارزشمند برای براندازان به شمار آورد.

اولین دستاورد این روز نمایش دقیق رابطه نظام با مردم است. نظامی که همواره از مردمی بودن دم می‌زد و با درصد مشارکت بالای مردم در انتخابات به دنیا فخر می‌فروخت، با اعزام گسترده نیروهای سرکوب، عملا به همه دنیا نشان داد تا چه حد از برپایی یک مراسم سوگواری ساده در یک قبرستان هراس دارد.

محدود کردن دسترسی به اینترنت نیز جای تردیدی برای ناظران بیرونی باقی نگذاشت که جمهوری اسلامی از آبان ۱۳۹۸ به بعد، بی‌هیچ تعارف و سرپوش، حکومتی است که فقط و فقط با زور سر‌نیزه سر‌پا مانده است و دیگر حتی سرخاب و سفیداب انتخابات نمایشی و فرمایشی هم نخواهد توانست این چهره خشن و خون‌آلود را بزک کند.

این نمایش چنگ و دندان در ۵ دی، به همراه نمایش خشونت بی‌حد‌‌و‌مرز رژیم در مواجهه با اعتراض‌های آبان، همچنین به جهانیان نشان داد که مردم ایران پس از چند دهه آزمودن راه‌های گوناگون، مثل بیست سال فرصت دادن و حمایت از به‌اصطلاح میانه‌رو‌های نظام، برای ایجاد تغییرات تدریجی و بی‌نتیجه ماندن این روش‌ها، به‌عنوان آخرین گام برای تغییر مسالمت‌آمیز به خیابان‌ها آمدند، اما رژیم به سخت‌ترین شکل ممکن با آن‌ها برخورد کرد.

از این رو، سرکوب خونین و دهشتناک مردم در دولتی میانه‌رو، که با شعارهای فریبنده مردم را به مشارکت تشویق کرده بود، به همگان نشان داد که میانه‌روی در نظام جمهوری اسلامی چیزی فراتر از یک ماسک برای فریب مردم و دنیا نیست و اگر لازم باشد، همین میانه‌روها چنان قتل‌عامی به راه خواهند انداخت که نمونه‌اش حتی در سیاه‌ترین دوران تندروهای نظام نیز بی‌سابقه باشد.

دیگر دستاورد مهم روز ۵ دی این است که نشان داد چگونه شجاعت و ایستادگی می‌تواند یک حکومت را با همه هیاهوی اقتدارش چنان به لرزه بیندازد که یک پدر و مادر داغ‌دیده و حتی کودکی ۱۱ ساله را بازداشت کنند و تمام نیروهای سرکوبش را به‌مدت چند روز در خیابان‌ها به حالت آماده‌باش نگه دارد.

رژیمی که همواره با تهدید یا تطمیع، مخالفان را از دور مبارزه خارج می‌کرد، پس از بیانیه ۱۴ نفر و همچنین ایستادگی غرور‌آفرین خانواده پویا بختیاری، در وضعیت وخیمی قرار گرفت که چاره کار را در به‌کارگیری عریان‌ترین شکل قدرت سخت دید.

بدین ترتیب، با توجه به این‌که هیچ‌یک از انگیزه‌های منجر به اعتراض‌های آبان‌ماه، مثل بحران اقتصادی، فساد گسترده، مدیریت ناکارآمد و خفقان، از بین نرفته‌اند و بلکه شدیدتر هم شده‌اند و هیچ چشم‌اندازی برای بهبود اوضاع دیده نمی‌شود، حکومت با زور سرنیزه، به‌ویژه در این روزگار گستردگی ارتباطات، بی‌شک پایدار نخواهد بود.