آژانس بین‌المللی انرژی در هر دوره پنج ساله، سیاست ملی انرژی کشور‌های عضو آژانس را بازبینی می‌کند. آمریکا آخرین کشوری است که در سال جاری، کارشناسان آژانس سیاست ملی انرژی‌اش را بازبینی و مطالعه کردند. سفر هفته اخیر دکتر فاتح بیرول، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی، به آمریکا برای ارائه گزارش نتایج بازبینی سیاست ملی این کشور صورت گرفت. کارشناسان آژانس با بررسی کارنامه پنج سال گذشته صنعت انرژی آمریکا، برای پنج سال بعدی راهکارهایی ارائه داده‌اند. 

در سال ۲۰۱۲، آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده بود که آمریکا در سایه انقلاب گاز شل، در سال ۲۰۲۰، با پشت سر گذاشتن تولید‌کنندگان سنتی اوپک و غیر‌اوپک به بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت جهان تبدیل خواهد شد. ریک پری، وزیر انرژی آمریکا، در دیدار با فاتح بیرول  گفت که آمریکا حتی زودتر از پیش‌بینی آژانس، در سال گذشته توانست بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت جهان باشد. فناوری پیشرفته و نوآوری در صنعت نفت آمریکا کمک شایانی به این کشور کرده است تا به این شرایط دست یابد.

در سال ۲۰۱۴، تولید روزانه نفت آمریکا حدود ۱۲ میلیون بشکه بوده است. این رقم در سال جاری، با ۳۰ درصد افزایش، به ۱۷ میلیون بشکه در روز رسیده است. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند تولید روزانه نفت آمریکا در سال ۲۰۲۴، به ۲۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این میزان تولید نفت تقریبا معادل تولید روزانه روسیه و عربستان خواهد بود.

 صادرات ال‌.‌ان‌.جی و گاز طبیعی آمریکا

طبق آمار آژانس بین‌المللی انرژی، صادرات نفت آمریکا در پنج سال اخیر، دو برابر شده است. در حال حاضر، آمریکا به ۳۶ کشور جهان ال‌.‌ان‌.‌جی صادر می‌کند. این کشور در کنار توجه به سوخت‌های فسیلی، سرمایه‌گذاری عظیمی در بخش انرژی‌های تجدید‌پذیر انجام داده است. طبق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، این کشور در حال حاضر دومین تولید‌کننده عمده برق از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی است. در بخش گاز طبیعی، آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند در پنج سال آینده بیش از یک سوم گاز تولیدی جهان در آمریکا تولید خواهد شد. در بخش ال.ان.جی، در پنج سال آینده، بیش از ۸۰ درصد ظرفیت تولید ال.ان.جی به آمریکا اختصاص خواهد داشت.

افزایش ظرفیت تولید ال.ان.جی در پنج سال آینده، آمریکا را به بزرگ‌ترین تولید‌کننده و صادر‌کننده ال.ان.جی تبدیل خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵، ال.ان.جی آمریکا به پنجاه کشور صادر شود. این آمار زنگ خطر جدی برای تولیدکنندگان سنتی نفت و گاز در سراسر جهان است. در حال حاضر، آمریکا بیش از عربستان سعودی و روسیه نفت تولید می‌کند و همچنین بزرگ‌ترین صادر‌کننده نفت در جهان است.   

 تاثیر افزایش تولید ظرفیت نفت آمریکا بر خاورمیانه

در حال حاضر، کشورهای آسیایی بزرگ‌ترین خریدار نفت و گاز کشورهای حوزه خلیج فارس‌اند و با توجه به پیش‌بینی‌ها مبنی بر افزایش تقاضای کشورهای آسیایی، به‌ویژه چین و هند، احتمال می‌رود بازار انرژی آسیا همچنان بازار هدف کشورهای منطقه باشد. با افزایش تعداد تولید‌کنندگان گاز طبیعی در جهان، قراردادهای آتی فروش گاز و ال.ان.جی مثل سابق نخواهد بود و خریداران گاز برای بازبینی قراردادهای آتی فشار خواهند آورد.

تنوع صادر‌کنندگان گاز و ال.ان.جی باعث می‌شود وابستگی قیمت گاز به قیمت نفت کاهش یابد و همچنین، قراردادهای بلند‌مدت جای خود را به قراردادهای کوتاه‌مدت و انعطاف‌پذیر بدهد. در بخش ال.ان.جی، قطر و استرالیا، به‌عنوان بزرگ‌ترین صادر‌کننده این محصول، باید آماده رقابت با آمریکا باشند. آمریکا از صادرات انرژی برای تقویت روابط با هم‌پیمانانش بهره می‌گیرد. بازار شرق آسیا بازار هدف ال.ان.جی آمریکاست. با توجه به افزایش تولید و صادرات ال.ان.جی، مشتری‌های سنتی از مازاد تولید در بازار جهانی بهره بیشتری می‌برند و قیمت‌ها به‌تدریج کاهش پیدا می‌کند.

افزایش تولید نفت آمریکا، در کنار کاهش تقاضای جهانی برای نفت، تاثیر مستقیمی بر اقتصاد کشورهای عمده صادر‌کننده نفت، از جمله عربستان سعودی و روسیه، خواهد گذاشت.  عمده درآمد دولت عربستان سعودی از صدور نفت است. با وجود این‌که در سند ۲۰۳۰ عربستان سعودی، بر کاهش نقش صادرات نفت در اقتصاد کشور تاکید زیادی شده است، تا دستیابی کامل به اهداف سند ۲۰۳۰ ، اقتصاد عربستان سعودی هم از نوسان‌های قیمت نفت و هم از افزایش ظرفیت تولید و صادرات نفت آمریکا صدمه خواهد دید.

عربستان سعودی برای کاهش آثار نوسان‌های قیمت نفت، در صنایعی سرمایه‌گذاری کرده است که ارزش افزوده بالاتری دارند. با این حال، باز هم تا قطع کامل وابستگی به صادرات نفت، اقتصاد این کشور از نوسان‌های بازار نفت تاثیر‌پذیر خواهد بود. برنامه عربستان سعودی برای افزایش سهم انرژی‌های تجدید‌پذیر در سبد انرژی این کشور، در کنار برنامه این کشور برای تولید برق از انرژی هسته‌ای، می‌تواند از وابستگی این کشور به نفت برای تولید برق بکاهد؛ باید در نظر داشت که بیش از ۳۰ درصد نفت تولیدی این کشور برای تولید برق در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود.

اقتصاد روسیه نیز به صادرات انرژی وابسته است. افزایش تولید و صادرات نفت و گاز آمریکا به‌معنای کاهش سهم کشورهای عمده صادر‌کننده انرژی است. علاوه بر آمریکا، روسیه و عربستان سعودی نیز هم‌زمان با تحریم ایران توانستند بخشی از سهم ایران در بازار جهانی انرژی را کسب کنند. اگر مشکلات ایران با آمریکا حل شود و قرارداد جدیدی بین ایران و آمریکا منعقد شود، بازگشت ایران به بازار جهانی انرژی به‌معنای کاهش سهم این کشورها و افزایش رقابت در بازار انرژی خواهد بود.

این مساله که صنعت انرژی ایران راه درازی برای غلبه بر مشکلات دوران تحریم دارد تازگی ندارد. ولی در میان‌مدت، حل مشکلات با آمریکا و جذب سرمایه و فناوری خارجی، در کنار بهینه‌سازی مصرف سوخت، شاید بتواند ایران را به جایگاه قبلی‌اش در بازار انرژی برگرداند. افزایش تولید نفت و گاز آمریکا به‌معنای افزایش صادرات ال.ان.جی به اروپا خواهد بود. اگر زیر‌ساخت‌های مورد نیاز در کشورهای اروپایی فراهم شود و قیمت ال.ان.جی آمریکا با بقیه کشورهای عمده صادر‌کننده ال.ان.جی رقابت کند، محصول آمریکا تا حدی سهم روسیه از بازار اروپا را خواهد گرفت و این به‌معنای کاهش نفوذ سیاسی روسیه در اتحادیه اروپا خواهد بود.

در سال‌های آتی، استقلال انرژی آمریکا ژئوپلیتیک جهانی را در همه زمینه‌ها تغییر خواهد داد. در این بین، خاورمیانه و به‌وِیژه عربستان سعودی باید برنامه مدونی برای حفظ جایگاه خویش در بازار جهانی نفت، در کنار بازار پتروشیمی، داشته باشند. برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که با افزایش استقلال انرژی در ایالات متحده آمریکا، علاقه این کشور به منابع نفتی خاورمیانه کاهش می‌یابد. البته این به اهمیت نفت در سیاست خارجی آمریکا بستگی خواهد داشت. باید توجه داشت که آمریکا مایل نیست منابع و مناطق عمده تولیدکننده انرژی و همچنین مسیرهای ترانزیت انرژی در کنترل رقبای سنتی این کشور باشد. از این رو، ایالات متحده آمریکا به تحولات خاورمیانه بی‌تفاوت نخواهد بود. باید منتظر پس‌لرزه‌های افزایش تولید و صادرات نفت آمریکا بر آینده اوپک و آینده اقتصاد کشورهای متکی به صادرات نفت بود.