تحلیف روحانی؛ گامی بلند در راهی نو یا حرکت درمداربسته قدرت
با انجام مراسم تحلیف حسن روحانی رسما دور جدید ریاست جمهوریش را آغاز کرد.هر چند بسیج دیپلماتیک وزارت امور خارجه برای دعوت از مقامات برجسته کشورهای جهان برای پررنگ کردن مشروعییت حضور روحانی در قدرت در سطح بین المللی به اهدافی که میخواستند نرسیدند، اما به هرحال حضور موگزینی و هیات همراهش نمادی از حضور اتحادیه اروپا در مراسم بود که مهمترین دستاویز تبلیغاتی دولت قرار گرفت که می خواست بر روی آن مانور دهد و نشان بدهد که اروپا را در توافق برجام در مقابل آمریکا در کنار خود دارد .هرچند رفتارعجیب وغریب نمایندگان برای گرفتن عکس سلفی با موگزینی حاشیه تبلیغاتی انحرافی ایجاد کرد که بخشی از این تبلیغات را تحت الشعاع قرار داد.
اما روحانی با تحلیف چه اهدافی را دنبال می کرد و با چه چالشهایی روبرو شد :
1- تاکید بر انتخابات به عنوان گزینش راه برای مخاطب داخلی
روحانی مجددا بر خلاف نظر رهبر ایران، تاکید دوبارهای کرد که انتخاب وی از سوی مردم به عنوان مسیر و راه بوده است و نه انتخاب شخص. او گفت مردم رویکرد و راهی را انتخاب کردند که ۴ سال در معرض آزمون و نقد و ارزیابی همگان قرار داشت. لذا از جنبه داخلی تاکید کرد که منتخب ملت باید به درستی بداند که از میانه چه خواستهها و آرایی برآمده است و چه عهدی با مردم دارد که باید تا پایان به برنامه و وعدههای خود وفادار بماند.
بیان چنین سخنان و مواضعی، البته مسئولیتهای اجرایی او را سنگین میکند که از هم اکنون اصلاحطلبان قبل از آغاز کارانتقاد کردهاند که ترکیب کابینه جدید نمایانگر راهی که مردم انتخاب کردهاند نیست.
2- ارائه گزارشی از کارنامه دولت به مردم
روحانی سعی کرد برای مخاطبان داخلی و رای دهندگانش ، گزارش کلی از حوزههای مختلف کشور به دست دهد. او در حوزه سیاست خارجی حل و فصل موضوع هستهای و خارج شدن پرونده هستهای از فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد و لغو قطعنامههای شورای امنیت و همچنین لغو تحریمها در حوزه هستهای را یکی از بزرگترین دستاوردهای دولت یازدهم برشمرد هرچند که قبول کرد که هنوز برخی گرههای اقتصادی ناشی از تحریم به خاطر بدعهدی آمریکا ناگشوده مانده است. او از جنبه داخلی سعی کرد که چشم اندازی از موفقیتها و پاسخگویی به نیازهای جامعه در حوزه بهداشت و درمان ، رفاه اجتماعی و بیمه همگانی ،ارتباطات اینترنتی و نیز موفقیتهای اقتصادی و تولیدی در مهار تورم ، تغییر وضعیت رکود به رشد اقتصادی و بازیابی جایگاه ایران در صنعت و نفت و گاز ارائه دهد. در حوزه سیاست داخلی نیزکه نقطه ضعف دولت روحانی به شمار میرود وی سعی کرد با مطرح کردن بحث سند حقوق شهروندی که در چند ماه آخر ریاست جمهوریش به عنواند سندی کلی و غیرالزام آوراز سوی دولت ارایه شده بود و آن را به دستگاههای اجرایی کشور، ابلاغ کرده بود را به عنوان موفقیت به مخاطبانش بفروشد که البته خریداری در افکار عمومی ندارد. او تلاش کرد که به وجود مشکلات و ضعفهایی هم در کارنامه دولت اشاره کند که صرفا به سه موضوع بیکاری جوانان، بحران آب و الودگی هوا محدود شده بود. او از دستگاه امنیت موازی که اختلالات جدی در امنیت سیاسی واقتصادی جامعه ایجاد کرده سخنی نگفت و نقش نهادهای اقتصادی متعلق به ساختار قدرت همچون آستان قدس رضوی و ستاد فرمان اجرایی امام و قرار گاه خاتم در مانع تراشی در راه رقابتی کردن اقتصاد سخنی نگفت.
3- ارسال پیام برای گیرندگان خاص در سیاست خارجی
روحانی با تبیین سیاست خارجیش سعی کرد نشان دهد مواضعش بیان سیاست خارجی نظام است و در جستوجوی صلح و گفتوگو، مبارزه با تروریسم و پایبندی به برجام است.
در بیان مواضع او دو مخاطب اصلی وجود داشت نخست پیام مستقیم برای دولتهای همسایه به خصوص عربستان سعودی و دوم اعلام موضع و ارسال پیام برای ساختار سیاسی آمریکا. در پیام به عربستان او خاطر نشان کرد که در منطقه حاضر به همکاری همه جانبه با عربستان است و تاکید کرد که دعوای میان کشورهای منطقه به بازاری برای فروش سلاح ابر قدرتها شده است که درصدد دامن زدن به اختلافات میان کشورهای منطقه هستند. او با اشاره به یمن و سوریه که اکنون محل نزاع غیرمستقیم میان ایران عربستان شده است پیشنهاد کرد که حاضر است در مورد این دو کشور وارد بازی برد- برد با عربستان شود و شرط آن را ایجاد آتشبس، فراهم کردن شرایط مذاکره میان طرفهای درگیر و قبول رای اکثریت مردم دانست. او پیام دومش را به آمریکا داد و تاکید کرد حاضر است دوباره مانند دوره اوباما وارد گفتوگو بر سر مسائل اختلافزا شوند ولی تهدید کرد هرچند که آغازکننده خروج از برجام نخواهد بود ولی در مورد اقدامات آنها ساکت نخواهد نشست و تهدید کرد که با پاره کردن برجام توسط دولت آمریکا طومار عمر دولت ترامپ برچیده خواهد شد . تهدیدی که مبانی عملیش کاملا شعارگونه و اغراق آمیز بود.
4- شروع مقتدرانه کار دولت
روحانی با نمایش پرشکوه تحلیف و تبلیغات خبری آن می خواست شروع مقتدرانهای به کار دولت خود بدهد که لیست اعضای آن روزسه شنبه مشخص خواهند شد. جامعه بعد از مشارکت بالا درانتخابات در انتظار میوه چیدن حضورش در انتخابات است و روحانی سعی کرده در گام اول چنین حسی را به جامعه القا کند که این شروعی پرقدرت و تازه هست. باید دید که چقدر در ماههای آینده و بعد از آغاز به کار دولت این حس را تداوم ببخشد.
5- پلههای دموکراسی و فاصله گرفتن از گفتار حاکم
روحانی سعی کرد با عنوان پلههای 111 ساله دموکراسی ایرانی مفهوم جدیدی از ساختار سیاسی ایران بدهد که در تضاد آشکار با تبلیغات گفتار نهادهای حاکم است. او ایران را برج بلند دموکراسی نامیده است که در جهان جدید خود نمایی میکند .او به این ترتیب از مشروطیت تاکنون را ساختاری دمکراتیک نامید در حالیکه ادبیات حاکم و رهبران ایران، از مشروطیت تا پیروزی انقلاب در سال 57 را سالهای سیاه استبداد می نامند و بعد از انقلاب را هم نه دموکراسی که مردمسالاری دینی میخوانند و کاملا با دموکراسی مرزبندی دارند و لذا معلوم نیست برچه مبنایی روحانی چنین سخنانی را بیان کرده است .
6- چالش سیاسی و حقوقی مراسم تحلیف
در مراسم تحلیف عدهای غایب بودند که از جنبه سیاسی و حقوقی چالشی برای روحانی به شمار میرفت. از جنبه سیاسی رقیب اصلی انتخاباتیش یعنی رییسی غایب بود و از میان فرماندهان سپاه نیز هیچ کدام در مراسم حضور نداشتند هر چند اسماعیل کوثری جانشین فرمانده قرار گاه ثارالله ،غیبت جعفری فرمانده سپاه را حضور در همایش فرماندهان بسیج استانی در مشهد دانسته که بهدلیل تأخیر در پرواز، موفق نشده در مراسم تحلیف حضور داشته باشند.
اما چالش حقوقی مراسم ابعاد پیچیدهتری دارد. غلامحسین الهام عضو سابق شورای نگهبان و سخنگوی دولت احمدینژاد در یادداشتی در سایت هواداران احمدی نژاد با تکیه بر اصل 121 قانون اساسی که مراسم تحلیف باید در حضور رییس قوه قضاییه و اعضای شورای نگهبان برگزار شود به غیبت اکثریت فقهای شورای نگهبان در مراسم تحلیف اشاره کرده و استدلال کرده که اعتبار و رسمیت جلسه تحلیف علىالقاعده مخدوش است و با رویه عملى که نوع تفسیرعینى از قانون اساسى است، مخالف است. آنچه مسلم است هنوز دلیلی برای عدم حضور فقهای شورای نگهبان ارائه نشده است. آقای جنتی نیز که دبیر شورای نگهبان و رییس مجلس خبرگان است بر خلاف رویه علما هیچ خوش وبشی با روحانی نکرد و زود مراسم را نیز ترک کرد. اگر استدلال الهام درست باشد شاید عدهای از اعضای شورای نگهبان مایل بودهاند بدین طریق از جنبه حقوقی تحلیف روحانی در مقام ریاست جمهوری را زیر علامت سوال قرار دهند. باید دید شورای نگهبان چه توضیحی برای این قضیه خواهد داد .
اکنون با پایان مراسم تحلیف روحانی آماده گذاشتن گام جدیدی از خود بر تاریخ ابران می شود. باید دید او چگونه وعدههایی را که برخی از آنها بسیاربلند قامتتر ازاختیارات و ظرفیت دولت اوست را میخواهد جامه عمل بپوشاند.