اگر چه نمایشگاه در دو روز پنج‌شنبه و جمعه با استقبال خوب مخاطبان روبرو بود،‌ اما قیمت بالای کتاب و افزایش تا ۴۰درصدی قیمت برخی از آثار تازه‌ چاپ‌شده نسبت‌به قیمت‌ نوبت قبلی نمایشگاه، از بحرانی خبر می‌دهد که در آینده‌ای نه چندان دور نفس‌های به‌شماره‌افتاده نشر ایران را به پرتگاهی دیگر خواهد کشاند و بخش خصوصی نشر ایران را زمین‌گیرتر خواهد کرد.

چند برابر شدن قیمت کاغذ به همراه دیگر اقلام مورد نیاز چاپ کتاب،‌ همانند فیلم و زینک و هزینه دستمزد و حمل‌ونقل، بستری را فراهم ساخته است تا قیمت تمام‌شده برخی از کتاب‌ها تا ۷۰ درصد نسبت‌به سال گذشته افزایش یابد.

برای نمونه، مدیر انتشارات سیب سرخ  که با ۶۵ عنوان چاپ نخست در نمایشگاه حضور دارد، به خبرگزاری کتاب ایران، ایبنا، گفته است که سال قبل برای تولید کتاب، کاغذ را بندی ۸۷هزار تومان می‌خرید، اما امسال ۴۳۰هزار تومان برای همان بند کاغذ باید پرداخت کند. مدیر انتشارات علمی هم گفته است کتاب‌هایش بین ۳۰ تا ۴۰ درصد نسبت‌به نمایشگاه قبل افزایش قیمت داشته‌اند.

از ۶۵ توافقنامه کپی‌رایت تا انتشار غیرقانونی بیش از ۲۰ ناشر از زندگی‌نامه میشل اوباما

ایران نه عضو پیمان تجارت جهانی(گات)‌ است و نه به پیمان کپی‌رایت (حقوق مولفان و مصنفان آثار فرهنگی و هنری) پیوسته است، اما در همین وضعیت هم برخی ناشران و نهادهای نشر سعی می‌کنند دست و پایی بزنند و خود را در منظر ناشران جهانی آسان‌خوار و سارق جلوه ندهند.

دست‌اندرکاران نمایشگاه کتاب هم برای ارج‌ نهادن به تلاش «ناشران حلال‌خوار»، در سالن کارنامه نشر، نمایشگاهی را ترتیب داده‌اند با عنوان «احترام به حقوق مولف». در این بخش کتاب‌هایی که ناشران ایرانی در سال ۱۳۹۷ کپی‌رایت آن‌ها را از ناشران خارجی خریداری و به زبان فارسی منتشرشان کرده‌اند، به نمایش گذاشته شده است.

براساس گزارش دبیرخانه نمایشگاه کتاب، حدود ۱۰۰ کتاب در این بخش به نمایش درآمده است که ناشران ایرانی در آن با اجازه ناشر و یا مولف کتاب و یا با توافق با ناشر خارجی، این آثار را برگردان فارسی و منتشر کرده‌اند. در این نمایشگاه هستند کتاب‌هایی هم که از زبان فارسی به زبان‌های دیگر برگردان شده‌اند.

از سوی دیگر، مسئولان نمایشگاه غرفه‌ای را در خود نمایشگاه با عنوان «رایت سنتر» یا «مرکز توافق» برای انتشار قانونی کتاب دایر کرده‌اند که تا پایان روز سوم نمایشگاه، انجام بالای ۷۰ مورد مذاکره با ناشران و نویسندگان خارجی برای انتشار کتابشان در ایران را گزارش‌ کرده‌ است. باید تا پایان نمایشگاه منتظر ماند و دید که چه تعداد ناشران و کتاب‌ها برای برگردان فارسی اثرشان در ایران و یا برگردان آثار ایرانی به زبان‌های دیگر، به توافق نهایی خواهند رسید.

در کنار تلاش‌هایی این چنینی، در سوی دیگر هستند ناشرانی که کتاب‌های موفق ‌آن‌سوی آب‌ها را بدون پرداخت حق مولف و ناشر اصلی، در فاصله‌هایی بسیار کوتاه با برگردان‌هایی نه‌چندان درست روانه بازار می‌کنند، تا از عطش مخاطبان برای فروش آن‌ها بهره بگیرند.

کتاب«شدن» میشل اوباما از این دست کتاب‌هاست که در نمایشگاه کتاب امسال، ۱۷ناشر‌ آن را برگردان فارسی کرده و ۶ ناشر هم نسخه انگلیسی کتاب را منتشر ساخته‌اند.

کتاب خانم اوباما البته در بازار جهانی بالای ۲۰میلیون نسخه فروش رفت و ناشر اصلی کتاب نیازی به بازار محدود و فروش آن در ایران ندارد، اما قطعا شگفت‌زده خواهد شد که ۲۳ ناشر مختلف کتابش را در کشوری به چاپ رسانده‌اند که در آن، هر روز فریادهای «مرگ‌ بر آمریکا» ازسوی نهادها دولتی و افرادی با گرایش‌های تندرو به گوش می‌رسد.

عرضه دو کتاب از مجموعه آثار مهدی بازرگان

چند سالی بود که آثار مهندس مهدی بازرگان، نخستین نخست‌وزیر پس از انقلاب اسلامی ایران، امکان دریافت مجوز و عرضه عمومی نداشت، اما به نظر می‌رسد بعد از سال‌ها این طلسم شکسته شد و دو مجلد از این آثار که عمدتا به سخنرانی‌های پس از انقلاب این دولتمرد نامی و روشنفکر دینی مرتبط است، اجازه انتشار و عرضه در نمایشگاه را یافت. هرچند که بنیاد فرهنگی مهندس بازرگان تمامی سی مجلد آثار او را در فضای مجازی در دسترس قرار داده است، تا عملا به مسئولان ممیزی و سانسور یادآوری کند که چنین سخت‌گیری‌هایی در این دوره و زمانه گره زدن بر آب را می‌ماند.

اما کتاب‌های منتشرشده از جهاتی قابل اعتناست، چرا که به آثار و نوشته‌های مهدی بازرگان در دوره بعد از انقلاب مرتبط است. کتاب‌ها در دو جلد ۲۳ و ۲۴ ازسوی بنیاد فرهنگی مهندس بازرگان منتشر شده است. بنیاد فرهنگی مهدی بازرگان جلد ۲۲ از این مجموعه را هم روی خروجی وب‌سایتش قرار داده‌ است. این سه مجلد کلا به مسائل و گفت‌وگوها و میزگردهای سال‌های بعد از انقلاب مهدی بازرگان می‌پردازد.

در این مجلدات، به‌خصوص جلد ۲۴، برخی از سخنرانی‌ها و تحلیل‌های انتقادی آقای نخست‌وزیر نسبت‌به خط‌مشی جمهوری اسلامی در دوره آیت‌الله خمینی منتشر شده است، از جمله برخی از نطق‌های پیش از دستور که آقای بازرگان در آن‌ها با زبان صریح‌تری به انتقاد از نحوه برگزاری انتخابات مجلس پرداخته بود.

سخنرانی سال ۱۳۶۷ آقای بازرگان نیز ازجمله سخنرانی‌های انتقادی است که در این کتاب آمده و زیر تیغ سانسور نرفته است. مهدی بازرگان در این سخنرانی که به مناسبت دهمین سال انقلاب ایراد کرد، با تبارشناسی انقلاب و برشمردن فرازهای تاریخی مهم، به فضای بسته و یک‌‌‌‌‌‌‌‌دست‌‌‌‌‌‌‌‌سازی دستوری و حذف صداهای مخالف، انتقادات جدی وارد می‌‌‌‌‌‌‌‌کند و برخی دستاوردهای مطلوب و مخرب حاکمیت را برمی‌‌‌‌‌‌‌‌شمارد و راه تحقق شعارهای انقلاب و دگردیسی فرهنگی در جامعه را دردناک و طولانی می‌‌‌‌‌‌‌‌داند که تنها با صبر و مشارکت همگانی محقق خواهد شد.

چاپ تازه‌‌ای از دیوان ملک‌‌الشعرای بهار با ۳۴۰۰ بیت اضافه

به کوشش یکی از استادان دانشگاه فردوسی مشهد و پس از سال‌ها، دیوان کامل‌تری از اشعار ملک‌الشعرای بهار، شاعر نامی دوره مشروطه و پهلوی اول و دوم، ازسوی نشر هرمس در جلدی نسبتا قطور (۹۰۰ صفحه) در نمایشگاه کتاب عرضه شده است.

این کتاب در کتابخانه شخصی سیدمحمود فرخ خراسانی پیدا شده است که ازسوی خانواده او به کتابخانه دانشگاه فردوسی مشهد اهدا شده بود. محمود فرخ خراسانی ازجمله چهره‌های ادبی برجسته دیار خراسان بود که محفل ادبی‌ای که در منزل او سالیان سال برگزار می‌شد، از شهرت بالایی برخوردار بود و شاعران و نویسندگان بسیاری آثارشان را به او اهدا می‌کردند.

به نوشته آقای مجتبی مجرد که به همراه سید امیر منصوری این اثر را تنظیم و منتشر کرده‌اند، کتاب یادشده تنها در ۱۰۰ صفحه اول خود ۱۲۰۰ بیت و در کل کتاب، ۳۰۰۰ بیت اضافه دارد.

نسخه قبلی دیوان ملک‌الشعرای بهار سالیان قبل از سوی انتشارات توس در دو مجلد به بازار کتاب عرضه شده بود. نخستین مدیر انتشارات توس، حسین باقرزاده بود که خود اهل خراسان و با محافل ادبی و چهره‌های برجسته دیار خراسان آشنایی دیرینه‌ای داشت.

همزمان با برگزاری نمایشگاه، علی دهباشی، مدیر مسئول نشریه بخارا و مدیر شب‌های بخارا، شبی را هم به یاد و نام محمود فرخی خراسانی اختصاص داده است.

«بیرونِ در» رمان تازه محمود دولت‌آبادی

از دیار خراسان سخن گفتیم و بهتر است از یکی از چهره‌های نامدار معاصر و در قید حیات آن دیار هم نام ببریم که امسال با دو کتاب تازه به نمایشگاه آمده است. نخست اثری با عنوان «عبور از خود» که در روزهای پایانی سال ۹۷ منتشر شد و نوعی زندگی‌نامه‌ خودنوشت است و دیگری رمان «بیرونِ در». نویسنده این دو اثر کسی نیست جز محمود دولت‌آبادی که رمان «کلیدر» او همچنان به‌رغم حجم بالایش (ده جلد) فروش می‌رود و خواستار دارد. رمان تازه‌ ‌آقای دولت‌آبادی با تیراژ ۱۰هزار نسخه‌ای منتشر شده است، آن هم در دوره‌ای که تیراژهای کتاب به سه رقم رسیده است.

«بیرون در»زندگی زنی به نام آفاق است که عصر یکی از روزهای دوران ملتهب پیش از انقلاب، به ناشناسی برمی‌خورد و بدون ردوبدل شدن کلامی، پایش به خانه‌ او باز می‌شود. اما همان شب آن ناشناس غیبش می‌زند و آفاق می‌ماند و معمایی بزرگ در ذهن و روحش. از این‌جاست که او در پی یافتن علت این غیاب و از آن مهم‌تر، گرفتن رد دلدادگی‌اش، به آب‌‌وآتش می‌زند.

پیش‌بینی می‌شود این رمان آقای دولت‌آبادی نیز از ویژگی‌های نثر منحصر‌به‌فرد و دایره واژگان شناخته‌‌شده‌اش بهره ببرد.

محمود دولت‌آبادی ده سالی است که در انتظار مجوز انتشار برای رمان «زوال کلنل» است. این رمان که اولین بار برگردان زبان آلمانی آن منتشر شد، در نخستین‌سال‌های دولت‌‌ حسن روحانی تا مرز انتشار هم رفت، اما اعتراضات منتقدان دولت از یک‌سو و محافظه‌کاری و هراس مسئولان ارشاد وقت از سوی دیگر، سبب شد تا کار در آخرین مرحله، از انتشار و توزیع باز بماند. بعدها نسخه‌ای مغلوط و نامربوط از این کتاب (که از قرار ترجمه‌ای با غلط‌های فراوان از متن آلمانی بود) به بازار کتاب قاچاق و غیررسمی ایران راه یافت که اعتراض تند دولت‌آبادی را درپی داشت.