بحران ارزی و افزایش بی‌ضابطه دلار که بعد از چند هفته سکون، در روزهای آغازین نمایشگاه کتاب تهران، دوباره اوج گرفت و تا هر دلاری ۷۳۰۰ تومان هم رسید، این بار بخش خارجی نمایشگاه کتاب را با رکود و بلاتکلیفی مواجه ساخته است.

پیش از این و در فروردین سال گذشته که قیمت ارزها انفجاری بالا رفت، برخی از ناشران خارجی عطای حضور در نمایشگاه را به لقایش بخشیدند.

داود موسایی، مدیر انتشارات فرهنگ معاصر که مدیریت کمیته ناشران خارجی نمایشگاه را بر عهده دارد، اواخر فروردین به ایلنا گفته بود که نوسان ارز سبب شد تا ناشران تازه و معروف از حضور در نمایشگاه انصراف دهند و تنها همان ناشران سال قبل در نمایشگاه خواهند بود. وی در همان مصاحبه عنوان کرده بود که قیمت ارزی که در نمایشگاه باید محاسبه شود هنوز تعیین نشده است. همچنانکه امیر مسعود شهرام‌نیا - قائم‌مقام نمایشگاه - نیز در آن گزارش بر بلاتکلیفی وزارت ارشاد در تعیین نرخ ارز نمایشگاه تاکید کرده بود. اما در نهایت بعد از رفت و برگشت‌ها قیمت تعیین شده ارز برای نمایشگاه اعلام شد.

روز شنبه خبرگزاری تسنیم  گزارشی از تخلفات در بخش خارجی نمایشگاه منتشر کرد و نوشت: یکی از این ناشران کتاب‌های خود را با پوند ۵۱۰۰ تومان به فروش رساند و سپس به نقل از آقای موسایی گفت که: «این یک تخلف است چرا که طبق مصوبه نمایشگاه کتاب‌های ناشران خارجی با احتساب هر پوند۴۸۸۰ تومان، هر دلار ۳۷۵۰ تومان و هر یورو ۴۱۵۰ تومان باید به فروش رود».

بر اساس این گزارش، در دوره‌های گذشته عموما دولت بین ده تا ۱۲ میلیون دلار به نمایشگاه کتاب تهران سوبسید ارزی‌ می‌داد و قیمت دلار نیز یک سوم قیمت بازار محاسبه می‌شد، اما به نظر می‌رسد با توجه به کمبود ارز امسال این قیمت به بالاتر از نصف افزایش یافته که طبیعی است خرید کتاب‌های خارجی را برای اهل قلم و فرهنگ و حتی موسسات و دانشگاه‌های معتبر بسیار دشوار می‌کند.

روزنامه کیهان نیز در گزارشی از قول محمدعلی مهدوی‌راد - رئیس هیات نظارت بر ضوابط نشر اداره کتاب  و معاونت فرهنگی - آورده است که برخی از ناشران عرب برای شرکت در نمایشگاه کتاب با فشارهایی روبه‌رو بودند.

خبرگزاری فارس نیز در گزارشی از بخش خارجی نمایشگاه به نقل از انتشارات دارالقراء از کشور سوریه نوشته است: «مساحت درخواستی ما با مساحت ارائه ‌شده متفاوت است؛ زیرا آنچه به ما ارائه شده بیش از درخواستمان بوده است».

این ناشر به نبود صرافی برای بخش عربی اعتراض کرد و گفت: چطور باید پول خودمان را برای بازگشت تبدیل کنیم؟ چرا در محیط مصلی، صرافی برای بخش عربی در نظر گرفته نشده است؟ ما در حال حاضر پول ایرانی دریافت می‌کنیم، اما شما به من بگویید برای خروج با این همه پول ایرانی چه کنیم؟

او «اجاره غرفه‌های بالا و گمرک گران» را یکی از دلایل افزایش قیمت کتاب‌ها دانست و گفت: «این موارد سبب می‌شود مخاطب کمتر سمت کتاب بیاید و خرید کند».

کارزار «روستاک»: جمع‌آوری کتاب و ارسال برای روستاها

نمایشگاه کتاب گاه عرصه برخی ابتکارات می‌شود که از سوی نهادهای غیردولتی شکل می‌گیرد. از جمله این اتفاقات ایجاد غرفه‌ای است برای دادن کتاب‌هایی به صورت هدیه به روستاهاست. بانی این کار علی اکبر قاضی‌نظام، فیلمنامه‌نویس حوزه کودک  نوجوان، و کمپینی به نام روستاک است.

هدف این مجموعه، جمع‌آوري كتاب‌هايي با رويكردهاي گوناگون براي بچه‌هاي روستاهاي دورافتاده كشور است. روستاهايي كه از نعمت داشتن كتابخانه‌ محرومند. گردش كاري اين غرفه ايجاد نوعي همدردي معنوي مركزنشينان با بچه‌هاي روستايي اقصي نقاط كشور است. گردانندگان اين غرفه، جواناني هستند كه به شكل خودجوش دست به ابتكار راه‌اندازي كمپيني به نام «روستاك» زده‌اند.

آقای قاضی‌نظام در گفت وگویی با خبرگزاری برنا گفت که این کار تازه امسال شروع شده و در مرحله اول ۳۴ روستای دور افتاده تعیین شدند. در این فعالیت بچه‌های روستایی شناسایی و بر اساس اطلاعاتی مانند سن و این‌که دانش‌آموزان در چه پایه‌ای هستند، کتاب مناسب آن‌ها تهیه  و به اسم بچه‌ها و کسی که کتاب را اهدا کرده برای آن‌ها ارسال می‌شود و از بچه‌ها خواسته می‌شود بعد از خواندن، کتاب را به کتابخانه روستایشان اهدا کنند.

آقای قاضی نظام  که فیلمنامه نیاز او جایزه بهترین فیلمنامه را در سال‌های دهه هفتاد برایش به ارمغان آورد، از ناشران کتاب‌های کودک و نوجوان خواست با اهدای بخشی از آثارشان به این کمپین(کارزار) در این کار فرهنگی مشارکت کنند.

انتشارات صراط و آثار سروش  راهی به نمایشگاه ندارند

همانند دوره‌‌های گذشته انتشارات صراط، ناشر اختصاصی آثار عبدالکریم سروش، از حضور در نمایشگاه منع شده است.

این ناشر در اطلاعیه‌‌ای که همزمان با نمایشگاه کتاب منتشر شده، عنوان کرده است آثارش را در ایام نمایشگاه با تخفیف ۱۵ درصدی در ساختمان نشر صراط به فروش می‌رساند.

آثار آقای سروش در چند سال گذشته با محدودیت‌های فراوانی روبرو بوده‌اند از جمله اینکه انتشارات علمی و فرهنگی که برخی از کتاب‌های ترجمه‌ای ایشان را پیش از این منتشر می‌کرد از انتشار مجدد آنها سرباز می‌زند. این ناشر مثنوی، تصحیح این مولوی‌پژوه نامی را نیز چند سالی است حبس کرده و منتشر نمی‌کند، در حالی که برابر آیین‌نامه‌ نشر وکتاب، آثار مولفان فارغ از جهت‌‌گیری‌های سیاسی و فرهنگی آنها باید ارزیابی شود که به همین دلیل آثاری چون تاریخ مشروطه احمد کسروی فرصت انتشار یافته‌اند، اما مشخص نیست که چرا برخی از آثار آقای سروش همانند مثنوی یا ترجمه‌هایشان از کتاب‌های تئوریک امکان انتشار ندارند.

روز شنبه شهریار زرشناس در میزگردی که با حضور حسین صفار هرندی - وزیر پیشین ارشاد - در نمایشگاه برگزار شد، اعلام کرد هیچ کتاب تئوریکی نیست که در بعد از انقلاب دچار سانسور و از چاپ آن جلوگیری شده باشد.

عادل فردوسی‌پور و رونمایی از  کتابی تازه

عادل فردوسی پور که در برنامه دورهمی نوروز ۹۷ با مهران مدیری از انتشار ترجمه کتاب تازه‌اش در نمایشگاه کتاب تهران خبر داده بود، روز پنج‌شنبه به نشر چمشه آمد تا در حین رونمایی از این کتاب، با مخاطبان آثارش گفت‌وگو و پای کتابش امضاء کند.

بر خلاف کتاب اول آقای فردوسی‌پور که به ورزش و فوتبال ارتباط داشت، سومین ترجمه او هیچ ارتباطی به ورزش ندارد و بیشتر کتابی در حوزه روانشناسی زندگی‌ است که با کمک دو تن دیگر آن را ترجمه کرده است. نام کتاب «هنر خوب زندگی‌ کردن» است و همانند کتاب دوم، مولفش رودلف دوبلی است.  کتاب دوم «هنر شفاف اندیشیدن» نام داشت که در بین مخاطبان بسیار محبوب شد و روزنامه شهروند از قول آقای فردوسی‌پور خبر داد کتاب به چاپ شصتم رسیده است، اگر چه در سایت نشر چشمه خبری از چاپ‌های متعدد آن نیست.

«هنر خوب زندگی کردن» ۵۲ فصل کوتاه دارد که در هر کدام راه‌حلی برای دستیابی به زندگی خوب ارائه می‌شود و به گفته‌ نویسنده، اینها میان‌برهایی شگفت‌انگیزند برای رسیدن به موفقیت و ثروت.

پاموک به نمایشگاه می‌آید

 اورهان پاموک، نویسنده صاحب‌نام ترک، در هماهنگی با انتشارات ققنوس و مترجم آثارش - ارسلان فصیحی - سه‌شنبه آینده به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌آید، تا دومین نوبلی ادبیات باشد که پایش به ایران باز می‌شود. نخستین برنده نوبل،‌ «وی اس نايپل» بود که به دعوت داریوش شایگان و نشر فرزان روز به ایران آمد و در این انتشاراتی سخنرانی هم کرد. و آقای پاموک که پیش از برگزیده شدن به عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات به ایران سفر کرده بود،‌ این بار در قامت برنده جایزه نوبل پای به مهمترین رخداد فرهنگی ایران می‌نهد.

سفر آقای پاموک قرار است سه روز به طول انجامد و پاموک غیر از بازدید از نمایشگاه کتاب تهران و حضور در غرفه انتشارات ققنوس، چند برنامه جانبی از جمله دیدار با برخی از نویسندگان و مترجمان ایرانی نیز خواهد داشت.

عمده کتاب‌های پاموک از سوی انتشارات ققنوس به فارسی برگردانده و منتشر شده است.