چهل سالگی انقلاب در ایران، هم‌زمان است با ۴۸‌مین سالگرد امضای «کنوانسیون رامسر» یا «کنوانسیون مربوط به تالاب‌های مهم جهان، به‌ویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی».

پیوستن به کنوانسیون رامسر به‌معنای تعهد به رعایت قوانینی برای حفاظت از تالاب‌ها و تلاش برای حفظ آن‌ها برای نسل‌های آینده است.

ایران یکی از نخستین کشورهای امضاکننده این کنوانسیون بود.

علاوه‌بر کنوانسیون رامسر، اصل ۵۰ قانون‌اساسی ایران نیز بر حفظ محیط زیست تأکید می‌کند: «در جمهوری‏ اسلامی، حفاظت‏ محیط‌زیست‏ كه‏ نسل‏ امروز و نسل‌های‏ بعد باید در آن‏ حیات‏ اجتماعی‏ رو به‏ رشدی‏ داشته‏ باشند، وظیفه‏ عمومی‏ تلقی‏ می‌‏شود. از این‏ رو فعالیت‌های‏ اقتصادی‏ و غیر آن‏ كه‏ با آلودگی‏ محیط‌زیست‏ یا تخریب‏ غیرقابل‏‌جبران‏ آن‏ ملازمه‏ پیدا كند، ممنوع‏ است.»

اما این روزها، تالاب‌هایی مانند هورالعظیم، گاوخونی، انزلی، هامون، شادگان و آقگل و… در ایران، به‌واسطه فعالیت صنعتی آدمی، امتداد خشکسالی، تغییر اقلیم و همچنین سوءمدیریت در استخراج و مصرف آب، هیچ‌کدامشان حال خوشی ندارند.

یک دلیل نابودی تالاب‌های جهان در دو قرن اخیر، خشک‌ کردن آن‌ها برای تغییر کاربری‌شان به زمین‌های کشاورزی یا گسترش شهرها، روستاها و صنایع بوده است.

بااین‌حال، در چند دهه اخیر در ایران، سوءمدیریت در موضوع آب، بیشترین آسیب را به این تالاب‌ها زده است. تا بدانجا که خبرگزاری تسنیم نزدیک به سپاه پاسداران، در رابطه با تالاب‌ها شهر پلدختر در استان لرستان، تیتر زده است: «وضعیت بحرانی تالاب‌های ۱۱۰۰۰ ساله ایران» و از نابودی تاریخ طبیعی ایران می‌گوید.

اخیرا خبرگزاری دولت نوشت که «احیای تالاب‌های کشور به ۵۰ تا ۶۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد».

عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت از محیط‌زیست همراه این خبر گفت: «۸۰ تالاب در کشور وجود دارد که بیشتر این تالاب‌ها خشک شده، اما تلاش می‌شود تا تعدادی از این تالاب‌ها که قابلیت دارد را به‌ترتیب اولویت احیا کنیم».

او خبر داد که امسال ۲۰میلیارد تومان اعتبار برای احیای تالاب‌ها درنظر گرفته شده است؛ چیزی معادل یک‌سوم بودجه‌ای که کلانتری می‌گوید ایران برای احیای تالاب‌هایش به آن نیاز دارد.

البته در نظر گرفته شدن بودجه، به‌معنای پرداخت قطعی آن نیست. در موضوع دریاچه ارومیه، دبیر ستاد احیای این دریاچه اعلام کرد که «طی سه سال ۹۳ تا ۹۷ تنها ۴۲ درصد اعتبارات دولتی دریاچه ارومیه تحقق یافته است».

خبرگزاری دولت نمی‌گوید نابودی کامل تالاب‌ها چه خسارتی برای ایران و کشورهای اطرافش به‌بار خواهد آورد. بخشی از تالاب‌ها پس از نابودی تبدیل به مراکز تولید ریزگرد می‌شوند. با توجه به اینکه در دهه‌های گذشته انواع مواد شیمیایی مصرف خانگی و یا صنعتی در این تالاب‌ها دفن شده‌اند، این ریزگردها بانی بیماری‌های ریوی، قلبی یا سرطان می‌شوند.

پیش‌بینی دولت ایران این است که پس از خشک شدن کامل دریاچه ارومیه، ریزگردهای این دریاچه دست‌کم ۱۴میلیون ایرانی را بیمار خواهد کرد یا آنها را وادار به مهاجرت اجباری می‌کند.

هنوز پیش‌بینی مشابهی منتشر نشده است که بگوید خشک شدن کامل ۸۰ تالاب ایران، چند نفر را دچار بیماری‌های مهلک خواهد کرد یا چه جمعیتی را آواره می‌کند.