هنوز کسی نمی‌داند چه میزان ضایعات پلاستیکی به داخل آب، هوا، خاک و کمابیش سراسر کره زمین نفوذ کرده است. با این حال، شواهد جدید حاکی از وقوع فاجعه‌ای زیست‌محیطی است. به گزارش نشریه گاردین، گرگوری ودربی، زمین‌شناس آمریکایی، اخیرا مشغول بررسی و تجزیه نمونه‌های جمع‌آوری‌شده آب باران از رشته‌کوه‌های راکی در شمال آمریکا بود که با ماده‌ای عجیب و غیرمنتظره برخورد کرد: پلاستیک!

تنها فکری که این پژوهشگر نمی‌کرد کشف پلاستیک در فرآیند تجزیه آب باران بود و انتظار داشت خاک و ذرات معدنی مشاهده کند. اما در عوض، به ریز‌الیاف‌های پلاستیکی در رنگ‌های مختلف رسید.

این یافته‌ها در پژوهش تازه‌ای با عنوان «باران پلاستیک می‌بارد» منتشر شده است و پرسش‌هایی در خصوص میزان ضایعات پلاستیکی که در هوا، آب و خاک نفوذ کرده و عملا سراسر کره زمین را فرا گرفته است مطرح می‌کند. به عقیده ودربی، مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش که می‌توان با عموم مردم به اشتراک گذاشت این است که میزان پلاستیک موجود در طبیعت به‌مراتب بیش از آن است که به چشم می‌بینیم. به‌عبارت دیگر، بخش قابل‌ملاحظه‌ای از ریز‌الیاف‌های پلاستیک که به طبیعت راه یافته، از دید ما پنهان است. این ذرات در آب باران و برف پنهان‌اند و اکنون وارد چرخه طبیعت شده‌اند.

در این پژوهش، نمونه‌های آب باران از سراسر کلرادو جمع‌آوری و زیر میکروسکوپ تجزیه و بررسی شد. نتایج نشان می‌دهد نمونه‌های جمع‌آوری‌شده حاوی رنگین‌کمانی از ریز‌الیاف‌های پلاستیک همراه دیگر مواد مصنوعی مانند خرده‌شیشه بودند. ودربی که این نمونه‌ها را برای مطالعه و بررسی آلودگی نیتروژنی جمع‌آوری کرده بود، از کشف چنین موادی در آب باران شوکه شد.

هرچند نتایج مطالعه این پژوهشگر آمریکایی تصادفی به دست آمده است، با شواهد پژوهش دیگری که در رشته‌کوه‌های پیرنه در فرانسه ریز‌پلاستیک یافته‌ است، مطابقت دارد.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد باد می‌تواند ریز‌پلاستیک‌ها را صدها یا حتی هزاران کیلومتر جابه‌جا کند. پژوهشگرها پیش از این نیز به شواهدی مبنی بر وجود ریز‌پلاستیک‌ها در عمیق‌ترین نقاط اقیانوس، دریاچه‌ها و رودخانه‌های بریتانیا و همچنین سفره‌های آب زیرزمینی آمریکا دست یافته بودند.

به باور پژوهشگرها، زباله‌ها سهم عمده‌ای در شکل‌گیری این فاجعه دارند. بیش از ۹۰ درصد ضایعات پلاستیکی بازیافت نمی‌شوند و حین فرآیند تجزیه، به‌تدریج به ذرات کوچک و کوچک‌تر تقسیم می‌شوند. شری میسون، پژوهشگر حوزه ریز‌پلاستیک‌ها، می‌گوید هر بار که لباس‌هایتان را می‌شویید، مقادیری الیاف پلاستیک دفع و تجزیه می‌شوند. علاوه بر این، ریزپلاستیک‌ها محصول جانبی فرآیندهای صنعتی‌اند و به چرخه طبیعت راه می‌یابند.

با این حال، میسون تاکید کرد ردیابی منبع و منشا این ریزذره‌ها عملا ممکن نیست. به گفته او، تقریبا هر‌چه از پلاستیک تشکیل شده باشد می‌تواند باعث نفوذ ذرات مصنوعی به جو زمین شود. در ادامه این روند، با بارش باران، این ذرات با قطره‌های آب ادغام می‌شوند و به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، خلیج‌ها، اقیانوس‌ها و همچنین، منابع آب زیرزمینی رخنه می‌کنند.

این در حالی است که به عقیده پژوهشگرها، حتی اگر روزی استفاده از هر گونه پلاستیک متوقف و پاکسازی طبیعت از این ماده ممکن شود، معلوم نیست چه مدت زمان می‌برد تا ذرات این ماده از چرخه طبیعت خارج شوند. در حال حاضر، کارشناس‌ها تخمین می‌زنند برای نجات از این فاجعه زیست‌محیطی به قرن‌ها زمان نیاز است. گذشته از این، از آن‌جایی که همگی ما از بدو تولد در معرض صدها ماده شیمیایی مصنوعی قرار می‌گیریم، مشکل بتوان گفت اگر چنین نبود، طول عمر انسان تا چه اندازه افزایش می‌یافت.

به گفته پژوهشگرها، شاید هرگز نتوانیم تمام ابعاد رابطه میان سلامتی و پلاستیک را کشف کنیم، اما دست‌کم به قدر کافی اطلاعات و شواهد در دست داریم که بگوییم تنفس ذرات پلاستیک ضرر دارد و برای کاهش وابستگی‌ به پلاستیک باید چاره‌ای جدی بیندیشیم.