مقام‌های جمهوری اسلامی در حالی کمک سازمان پزشکان بدون مرز برای ساخت یک بیمارستان صحرایی در اصفهان را رد کردند که بنا بر اسناد ایران اینترنشنال، سه وزارتخانه بهداشت، کشور و امور خارجه از این سازمان برای مقابله با کرونا در ایران دعوت کرده بودند.  

خبرگزاری ایسنا هم روز سه‌شنبه پنجم فروردین، در گزارشی از نقش وزارت اطلاعات برای هماهنگی سفر اعضای سازمان پزشکان بدون مرز خبر داد، اما ساعتی بعد این گزارش را بدون هیچ توضیحی از خروجی خود حذف کرد.

سازمان پزشکان بدون‌مرز، نهادی غیردولتی است که در بحران‌هایی چون جنگ، زلزله‌، سیل، اپیدمی بیماری‌ها، پزشکان و پرستاران و نیروهای داوطلب را برای کمک به مناطق مختلف جهان اعزام می‌کند. 

جمهوری اسلامی علت مخالفت با حضور آنها را «منطبق نبودن نیازهای ایران» با کمک‌های سازمان پزشکان بدون مرز عنوان کرده است، اما اسناد ایران اینترنشنال نشان می‌دهد که حکومت تا پیش از سخنان علی‌خامنه‌ای در روز یکشنبه سوم فروردین کاملا به دنبال حضور این سازمان برای کمک به فعالیت‌های مقابله با گسترش کرونا بود.  

برمبنای اسنادی که به ایران اینترنشنال رسیده است، حکومت ایران در روزهای اخیر اقدام‌های گسترده‌ای برای استفاده از امکانات و توانایی‌های پزشکان بدون مرز اتخاذ کرده بود.

اسناد نشان می‌دهند کمک‌های سازمان پزشکان بدون مرز محدود به ایجاد بیمارستان صحرایی نبوده، بلکه ارتقاء سطح علمی کادر درمانی در ایران، و ایجاد ارتباط و تعامل علمی نیز در آن مورد توجه بوده است.

کارزار مخالفت با حضور پزشکان بدون مرز پس از سخنرانی خامنه‌ای آغاز شد و برخی رسانه‌ها و همین طور چهره‌های طرفدار رهبر جمهوری اسلامی از حضور این سازمان در ایران به شدت انتقاد کردند. 

برای نمونه حسین شریعتمداری، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان، در مصاحبه‌ای حضور پزشکان بدون مرز را «بی احتیاطی خطرناک» توصیف کرد و در توجیه مخالفتش گفت که «فرانسه بارها دشمنی و کینه‌توزی» خود علیه جمهوری اسلامی را ثابت کرده است.

حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر در استان اصفهان، هم در بیان دلیل مخالفت خود گفت که ممکن است پزشکان بدون مرز بخواهند «تحقیقاتی در مورد بیماری کرونا، دور از چشم از متخصصان ایرانی» انجام دهند و «با توجه به سرقت ژن که از ایران انجام شده، بخواهند اثر ویروس کرونا که مشکوک است را روی ژنهای ایرانی بررسی کنند.

خامنه‌ای در سخنان روز یکشنبه خود درباره ویروس کرونا به طرح تئوری توطئه متوسل شد و گفت این احتمال وجود دارد که آمریکایی‌ها کرونا را تولید کرده و بخشی از آن خاص ژن ایرانی باشد.

ساز مخالفت بعد از سخنان خامنه‌ای

ساز مخالف با حضور سازمان پزشکان بدون مرز در حالی زده شد، که پیشتر علاوه بر ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا، معاونت درمان و اداره کل همکاری‌های بین‌الملل وزارت بهداشت، معاونت امنیتی و انتظامی دفتر امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، و مدیرکل امور بین‌المللی محیط زیست و توسعه پایدار وزارت امور خارجه برای دعوت از پزشکان بدون مرز فعال بودند.

برای هماهنگی‌های دیپلماتیک، سفیر ایران در فرانسه با رییس سازمان پزشکان بدون مرز دیدار کرد تا موافقت او با درخواست‌های تهران را جلب کند. 

از جهت نیاز‌سنجی هم، معاونت درمان وزارت بهداشت تعداد تخت‌های مورد نیاز را چهار هزار تخت اعلام و برمبنای اولویت‌های استانی، فهرست کرده بود. در این فهرست، گیلان با ۵۰۰، مازندران با ۳۰۰، مشهد با ۸۰۰، تهران با ۱۰۰۰ و قم با ۳۰۰ تخت، پنج اولویت نخست‌اند.

در نهایت با برپایی بیمارستان صحرایی و آی‌سی‌یو با ظرفیت  ۱۰۰ تخت در استان لرستان موافقت ‌شد و هماهنگی برای استقرار کادر درمانی سازمان پزشکان بدون مرز در منطقه صورت گرفت.

هم‌زمان و به دلیل «تکمیل ظرفیت پذیرش بیماران در مراکز درمانی اصفهان»، و به درخواست دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، استقرار یک بیمارستان صحرایی با ظرفیت ۴۸ تخت در دستور کار قرار گرفت. اقدامی که بر مبنای اسناد موجود، هدفش تنها درمان بیماران نبود و ارتقاء سطح علمی کادر درمان ایرانی نیز در آن مورد توجه قرار داشت. 

پس از متوقف شدن فعالیت سازمان پزشکان بدون مرز در اصفهان، حمیدرضا جمشیدی، دبیر ستاد ملی مدیریت و مقابله با کرونا، در سخنانی خلاف اطلاعات قبلی گفت که «تخت کافی برای درمان بیماران مبتلا به کرونا تامین شده و کمبودی وجود ندارد.»

کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت و درمان هم در توییترش نوشت: «مواردی که منطبق بر نیازهای فعلی نباشد از جمله برقراری بیمارستان کوچک صحرایی، عملیاتی و اجرایی نخواهد شد.» 

از سوی دیگر، علیرضا وهاب‌زاده، مشاور وزیر بهداشت ایران، در صفحه توییتر خود درباره دلیل مخالفت حکومت ایران با حضور پزشکان بدون مرز در این کشور نوشت: «‏در گروه اعزامی، هیچ متخصص عفونی یا مرتبط با کرونا حضور نداشت. یک پزشک اورژانس و میزان کمی تجهیزات مصرفی که تولید داخل هم دارد.  ‏داروی خاص و تحریمی هم نبوده که به کاهش اثرات تحریم کمک کند.»

با این حال، طبق سندهایی که ایران اینترنشنال آنها را رویت کرده، حضور سازمان پزشکان بدون مرز در ایران قرار بوده فازهای مختلفی داشته باشد. فاز نخست راه‌اندازی بیمارستان صحرایی و فاز‌های بعدی شامل ایجاد ۱۰ آی‌سی‌یو به منظور افزایش ظرفیت اداره بیماران بحرانی و فاز سوم شامل افزایش اعضای تیم تخصصی پزشکان بدون مرز به ۲۰ پرستار، ۱۶ بهیار و ۱۰ پزشک بوده است. 

در گزارشی که روز سه‌شنبه در خبرگزاری ایسنا منتشر و سپس حذف شد هم آمده بود که رقم تجهیزات سازمان پزشکان بدون مرز برای ساخت بیمارستان ۴۸ تختخوابی در اصفهان حدود ۹۵۰ هزار یورو بوده است. 

سازمان پزشکان بدون مرز بعد از تصمیم تهران به اخراج اعضای آن در بیانیه‌ای اعلام کرد که متوجه دلیل تصمیم جمهوری اسلامی نمی‌شود. 

در بیانیه‌ این سازمان آمده که مخالفت حکومت ایران با حضور آنها زمانی اعلام شده که تجهیزات بیمارستان ۵۰ تختخوابی و همچنین ۹ نیروی متخصص این سازمان به ایران رسیدند.

در این بیانیه همچنین آمده که نیاز برای برپایی بیمارستان و مجوزهای لازم در طول هفته گذشته مورد موافقت مقام‌های ایران قرار گرفته بود و تیم پزشکان بدون مرز آماده شروع فعالیت‌هایش از انتهای هفته جاری بود.