اختلاف درباره سهم ایران از دریای خزر
همزمان با برگزاری نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر در قزاقستان و سفر حسن روحانی برای امضای کنوانسیونی درباره این دریاچه در روز یکشنبه ۲۱ مردادماه، اختلافها درباره سهم ایران از دریای خزر، بیشتر شده است.
روحانی پیش از سفر به قزاقستان خبر داد که در این جلسه قرار نیست «سندی درباره سهم کشورها از خزر» امضا شود، چرا که «حدود بستر و زیربستر در این موافقتنامه روشن نیست و تعیین آن به آینده واگذار میشود».
پیش از این محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران، خبر داده بود که «در آستانه امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر و ۶ موافقتنامه و پروتکل دیگر و همچنین صدور بیانیه اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر هستیم». البته او نیز اضافه کرده بود که این کنوانسیون درباره «حدود بستر، زیر بستر و همچنین تعیین خطوط مبدأ» نیست.
با این حال، اعتراضهایی نسبتبه امکان امضای موافقتنامهای درباره سهم ایران از دریای خزر بهوجود آمده است. از جمله محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس، در حساب توییتر خود با اشاره به سفر حسن روحانی به قزاقستان پرسیده است: «آیا راست است که سهم ۵۰ درصدی ایران به ۱۱ درصد سقوط کرده؟! آیا ترکمنچای دیگری در راه است؟ مردم بدانید! نمایندگان مجلس اصلاً در جریان توافقات پشت پرده نیستند.»
برخی در ایران بر این باورند که سهم ایران از دریای خزر، ۵۰ درصد است. در سال ۲۰۰۳ اما قراردادی سهجانبه میان روسیه، آذربایجان و قزاقستان امضا شد که براساس آن، ۶۸ درصد بستر خزر در اختیار این سه کشور قرار گرفت و سهم ایران، ۱۳ درصد تعیین شد. ایران اما این تقسیمبندی را رد میکند و سهم خود از این دریا را ۲۰ درصد میداند.
اخیراً حسین نقویحسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، به نقل از حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ارتش خبر داده بود که «ایران حاکمیت کامل بر سهم ۲۰ درصدی خود در دریای خزر دارد».
محمدابراهیم رحیمپور، معاون پیشین امور آسیایی وزارت خارجه و از مذاکرهکنندگان پیشین رژیم حقوقی دریای خزر، روز شنبه ۲۰ مردادماه، به روزنامه اعتماد گفته بود: «بهعنوان فردی که در ۲۲ دور از این مذاکرات حضور داشتم، اختیاری در این زمینه برای امضا نداشتم.» او افزوده بود: «در زمان مذاکره، نظرات تصمیمگیرندگان اصلی را به جلو بردم و به اینجا رساندم و تمام این موارد در اختیار رهبری، رییسجمهور و شورایعالی امنیت ملی است و همگی موافق امضا هستند.»
براساس آمار، دریای خزر نزدیک به ۵۰ میلیارد بشکه نفت و ۹تریلیون مترمکعب گاز طبیعی دارد.