با تشدید نگرانی‌ها درباره بحران مرگ ناگهانی پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله مازندران، برخی گزارش‌های غیررسمی حاکی‌ از احتمال مرگ دست‌کم ۱۰ هزار قطعه پرنده مهاجر در این شبه‌جزیره است.

بنا بر آن‌چه که حسینعلی ابراهیمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مازندران، روز دوشنبه هفتم بهمن‌ماه اعلام کرد لاشه دست‌کم «چهار هزار و ۱۰۰» پرنده مهاجر در چهارمین روز این بحران از محل تالاب بین‌المللی میانکاله جمع‌آوری و دفن شده است. 

یک منبع آگاه در سازمان حفاظت محیط زیست ایران به ایران اینترنشنال گفته است که بر اساس تخمین‌ها تعداد واقعی پرندگان تلف‌شده باید دست‌کم «۱۰ هزار قطعه» باشد.

آن‌طور که مدیرکل محیط زیست مازندران به خبرگزاری ایسنا اعلام کرده آمار چهار هزار لاشه جمع‌آوری شده مربوط به روز دوشنبه است، که با توجه به گزارش‌های قبلی مبنی بر «۲۰۰۰ تلفات» عدد کلی باید به حدود شش هزار قطعه رسیده باشد. 

وبسایت خبری فرارو در این مورد نوشت: «روز نخست ٥٠٠ پرنده، روز دوم ٨٠٠ پرنده و روز سوم نزدیک به ‌هزار پرنده مهاجر مرده در جنوب تالاب میانکاله پیدا شد.»

 میانکاله از جمله تالاب‌های مهم بین‌المللی تحت نظر کنوانسیون «رامسر» است که در شرق استان مازندران قرار دارد.

این تالاب به عنوان یکی از ۹ ذخیره‌گاه مهم زیست‌کره کشور سالانه میزبان بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار پرنده از ۱۵۰ گونه مختلف است.

مشابه این حادثه یک بار دیگر در دهه ۱۳۸۰ نیز اتفاق افتاد و در آن زمان بررسی‌ها درباره مرگ هزاران پرنده مهاجر بدون نتیجه به پایان رسید؛ با این حال سازمان دامپزشکی ایران حادثه فعلی در میانکاله را «غیرعادی» خوانده است.

ویروس آنفلوآنزا؛ تعطیلی بازار و خطر مصرف گوشت پرندگان

به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران تیمی از دامپزشکان این سازمان برای بررسی علت این حادثه وارد منطقه شده‌اند. ابراهیمی بار دیگر آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان و نیوکاسل را به عنوان دلایل این حادثه «منتفی» اعلام کرد.

این در حالی است که  گمانه‌زنی و نگرانی‌ درباره  ویروس آنفولانزا به عنوان دلیل حادثه همچنان وجود دارد.

روز یکشنبه یک فعال محیط زیست که نخواست نامی از او منتشر شود به ایران اینترنشنال گفته بود اظهارات مقام‌ها مبنی بر رد آنفولانزا به عنوان دلیل این فاجعه به دلیل وجود شواهدی درباره شیوع موج دوم آنفلوآنزا در این منطقه «قطعی و قابل اعتماد» نیست. 

او در همین زمینه به ابتلای اهالی برخی شهرهای استان‌های مازندران و گلستان به آنفلوآنزا و بستری شدن آن‌ها در مراکز درمانی اشاره کرد.

بررسی اخبار نشان می‌دهد که مقام‌های دانشگاه علوم پزشکی گلستان از چند روز پیش از بحران میانکاله شیوع موج دوم آنفلوآنزا در این استان را تایید کرده بودند.

این فعال محیط زیست دلیل احتمالی برای عدم تایید رسمی آنفولانزای پرندگان را «نگرانی از عواقب» آن خواند. 

به گفته او، علاوه بر «تحریم‌ و محدودیت‌های دارویی» که مقابله با این بحران احتمالی را سخت خواهد کرد، در استان مازندران نزدیک به «۳۰۰ هزار نفر» از راه شکار پرندگان کسب درآمد می‌کنند و تایید رسمی شیوع این بیماری می‌تواند یک بحران در منطقه ایجاد کند.

مقام‌های استانی هم‌زمان با رد آنفلوآنزا، فعالیت کلیه بازارهای خرید و فروش پرندگان را ممنوع کرده‌اند و به مردم درباره خرید گوشت پرندگان هشدار داده‌اند. 

همچنین مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست نیز اظهار کرده که مجوز شکار پرنده در شبه جزیره میانکاله باطل شده است.  

سناریوهای دیگر

طی روزهای گذشته رسانه‌ها و کارشناسان احتمال فرضیه‌های دیگری از جمله «آلودگی پسماند‌ کارخانجات و صنایع»،‌ «آلودگی نفتی پالایشگاه‌ها»، «بیماری بوتولیسم»، «فاضلاب شهری ریخته شده به آب خزر»،‌ «پس‌آب‌ استخرهای پرورش ماهی و میگوی اطراف تالاب»،‌ «کودهای کشاورزی» و... را نیز در این زمینه مطرح ‌کرده‌اند.

طی دو دهه گذشته فعالان و تشکل‌های محیط زیست بارها در قالب تجمع‌ها و بیانیه‌های اعتراضی نسبت به آلودگی آب خزر و همچنین تعرض به حریم میانکاله هشدار داده‌ بودند.

از سویی، امکان «عمدی» بودن این حادثه نیز از سوی برخی کارشناسان و فعالان محیط زیست مطرح شده است. 

حر منصور عبدالملکی، دیده‌بان میانکاله،‌ روز یکشنبه بدر گفت‌وگو با فرارو  ضمن اشاره به بحران مشابه مرگ پرندگان در دهه ۱۳۸۰ احتمال عمدی بودن این حادثه را منتفی ندانست. 

او اشاره کرد که در آن زمان نیز شکارچیان منطقه به دلیل ممانعت‌های محیط زیست با شکار غیرمجاز ،مقدار زیادی سم‌ آفت‌کش مرکبات را به داخل تالاب‌ها ریختند و موجب مرگ «چندصدهزار» پرنده شدند.